بررسی عوامل مؤثر بر تفاوت نرخ سود بانکی در شبکه بانکهای دولتی
محورهای موضوعی : اقتصاد مالی
رافیک نظریان
1
(استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)
امیر عباس هاشمی نژاد
2
(کارشناس ارشد اقتصاد و پژوهشگر بانک مرکزی)
کلید واژه: تورم, نقدینگی, تفاوت نرخ سود بانکی, سپرده قانونی, مطالبات غیر جاری, رشد تولید ناخالص دولتی, نرخ ارز, شاخص تمرکز هرفیندال-هرشمن, سهم بازار,
چکیده مقاله :
میزان تفاوت نرخ سود بانکی در نظام بانکی هر کشوری به منزله درجه کارایی آن نظام است.این نرخ از تفاوت بین نرخ سود دریافتی از تسهیلات و نرخ سود پرداختی به سپرده گذاران به دست می آید.هدف اصلی این پژوهش اندازه گیری میزان تفاوت نرخ سود بانکی و ارزیابی عوامل موثر بر تغییرات ان است.این بررسی با استفاده از دو الگوی تجزیه حسابداری و الگوی اقتصاد سنجی انجام شده است.الگوی حسابداری با تجزیه عناصر تشکیل دهنده تفاوت نرخ سود بانکی نشان می دهد در سالهای (1386-81) میانگین این نرخ برای بانکهای دولیت برابر 5.97 درصد و بیشترین سهم آن (بیشتر از 4.7 درصد )متعلق به سه جز است که شامل مبالغ مسدودی بابت سپرده قانونی هزینه های عملیاتی و هزینه مطالبات مشکوک الوصول می باشد. برای اندازه گیری اثرات متغیرهای مختلف بر روی تغیییرات تفاوت نرخ سود بانکی با استفاده از الگوی اقتصاد سنجی ،متغیرهای مستقل را به سه گروه درون بانکی،صنعت بانکداری و اقتصاد کلان تقسیم کرده و با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی(OLS)و داده های فصلی به بررسی اثرات هر یک از این عوامل بر روی متغیر وابسته پرداخته ایم.نتایج الگوی برآورد شده نشان میدهد تفاوت نرخ سود بانکی در بانکهای دولتی (به استثنای پست بانک)در دوره 1386-81 به طور متوسط از 16.6 درصد به 5.36 درصد کاهش یافته است.از میان متغیرهای بانکی،نسبت سپرده دیداری به کل سپرده ها و نسبت تسهیلات غیر جاری بیشترین تاثیر را بر تغییرات این نرخ داشته اند.ضرایب به دستت امده برای متغیرهای کلان اقتصادی مانند نرخ تورم،شاخص عمق مالی و نرخ ارز نشان میدهد بانکهای دولتی به تغییرات انها حساس بوده و عکس العمل نشان میدهند.همچنین به منظور بررسی اثرات حضور بانکهای غیر دولتی به شبکه بانکی کشور از سال 1381 و میزان تاثیر ورود انها بر روی تفاوت نرخ سود بانکی از شاخص تمرکر هرفیندال-هرشمن استفاده کرده ایم.ضریب به دست امده برای این شاخص نشان میدهد که صنعت بانکداری ایران کماکان در انحصار بخش دولتی بوده ولی این شرایط در حال تغییر است و حرکت به سمت کاهش انحصار و تغییر ساختار فعلی است.
The Spread is generally considered as a sign of efficiency in any Banking system throughout the world. This important indicator is equal to the difference of two ratios which are the revenues from facilities to total facilities of the bank ratio. An increase of this indicator means more cost of raising funds for demanders of funds. But it is, on the contrary, a signal for higher efficiency of banking system. The main objective of this research is to measure the net spread of public banks and appraisal of effects of three groups of banking policy making and aggregate economy variables on net spread changes throughout the years 1377 to 1386.Calculations show that the average net spread of public banks throughout 1377 to 1386 equals 6.161 and from 1382 to 1386. it has fallen to 5.361.The outcomes of econometrics model reveal that the rate of change in most banking financial indications (such as sight deposit to total deposit ratio, non performing loan ratio, legal deposit ratio and non-interest based revenue to total revenue generating asses ratio) exert meaningful but different effects on the rate of change of underlying variable. Although the private banks have been operating since 1381, the positive multiplier of the herfindahl – Hirschman Index or HHI concentration indicator shows that banking industry in Iran has continually been a monopoly of public sector. However the related numeral multiplier implies a gradual change of current structure towards less monopoly.