تأثیر توسعه گردشگری بر رشد اقتصادی(مقایسه ایران وکشورهای منتخب)

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

حسین میرزایی ¹ (استادیار دانشکده اقتصاد آزاد اسلامی،واحد تهران مرکزی)
ساناز جلیلی ² (دانشحوی کارشناسی ارشد علوم اقتصادی،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد تهران مرکزی)

تاریخ دریافت : 1394/02/16 تاریخ پذیرش : 1394/02/16 تاریخ انتشار : 1391/10/01

کلید واژه: رشد اقتصادی, توسعه گردشگری, کشورهای صادرکننده نفت, دریافتیهای ناشی از گردشگری,

چکیده مقاله :

صنعت گردشگری مجموعه‌ای پیچیده از خدمات گوناگون است که سرمنشأ بسیاری از آنها در رشد و توسعة اقتصاد ملی (زیربنایی و روبنایی) می‌باشد. مجموعة این صنعت پیچیده، فرصت‌های اشتغال گوناگونی را در بخش‌های مختلف ایجاد می‌کند و به طور مستقیم می‌تواند در تولید و تجارت دیگر خدمات (نظیر حمل و نقل، هتلداری و ...) تأثیر بگذارد. در این تحقیق به بررسی آماری تأثیر توسعه گردشگری بر رشد تولید ناخالص داخلی (مقایسه ایران وکشورهای منتخب¬) از طریق برآورد به روش داده¬های تابلویی، در دو آزمون اول و دوم کشورهای منتخبی از خاورمیانه عبارت بودند از: پاکستان¬، ترکیه¬، ایران¬، عربستان¬، امارات، کویت، لبنان، اردن، مصر و قطر که در بازه زمانی2008-1995 مورد آزمون واقع شدند. و برای پنج کشور صادرکننده نفت از کشورهای منتخب شامل ایران، عربستان، امارات، کویت و قطر از متغیر دامی استفاده نمودیم. در هر چهار آزمون با توجه آماره¬های مورد محاسبه استفاده از روش اثرات ثابت کارایی بیشتری داشت. آزمون فرضیه اول بیانگر این بود که "توسعه صنعت گردشگری تأثیر مثبتی بر رشد تولید ناخالص داخلی در کشورهای منطقه خاورمیانه دارد." که با توجه به این نکته که ضریب دریافتیهای ناشی از گردشگری و ضریب تعداد گردشگر وارد شده به کشور در هر چهار آزمون مثبت و معنی¬دار بودند بنابراین این فرضیه تایید می¬گردد. همچنین با توجه به این نکته که هم ضریب دریافتیهای حقیقی ناشی از گردشگری و هم ضریب تعداد گردشگر ورودی در هر دو آزمونی که از متغیر مجازی استفاده شد برای کشورهای صادرکننده نفت کمتر از کشورهای وارد کننده نفت در منطقه خاورمیانه می¬باشد، فرضیه "درکشورهای صادرکننده نفت صنعت گردشگری اثرکمتری روی رشد اقتصادی دارد" نیز تایید می¬گردد.

چکیده انگلیسی:

Tourism industry forms different services in every country. Growth in tourism has led to economic growth. Also tourism industry creates employment in different sectors of the economy. In this study, the impact of tourism on economic development was reviewed panel data approach . In this paper, two groups of oil and non-oil producing countries in the Middle East has been studied. Oil exporting countries are including Iran, Saudi Arabia, United Arabic Emirate, Kuwait and Qatar and Non-oil producing countries, are including Turkey, Pakistan, Lebanon, Jordan and Egypt. Hypothesis testing proved tourism growth has led to economic growth in all of ed countries. Coefficients of test the variables, was positive for number of tourists and revenue tourism in all models we estimate it. This presumption was confirmed that tourism industry has less effect on growth in oil-exporting countries.

منابع و مأخذ:

 

1. اردکانی، سعید (1382) «الگویی مدیرتی برای توسعه گردشگری خارجی»، رساله دکتری، دانشکده مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی.


2. الوانی، سید مهدی و پیروز بخت،  معصومه، 1385، «فرآیند مدیریت گردشگری»، تهران، دفتر پژوهش­های فرهنگ


3. امیریان، سعید، 1379 ، «اثر اقتصادی گردشگری در جمهوری اسلامی ایران»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس.


4. بول، آدریان،1379، «اقتصاد سفر و جهانگردی»، مترجم علی اعظم محمد بیگی، تهران، موسسه آینده پویان.


5. بنا درویش، فاطمه ،1382، «نقش دولت و مدیریت بخش عمومی در پیشبرد و ارتقاء برنامه های جهانگردی»، مطالعات جهانگردی، تابستان ،شماره 1.


6. پاپلی یزدی، محمدحسین وسقایی مهدی، 1385، «گردشگری ماهیت و مفاهیم»، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها.


7. تاج علی،  معصومه،1385، «بررسی اثرات اقتصادی گردشگری در جمهوری اسلامی ایران»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهراء (س).دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد.


8. تولایی،سیمین،1385، «جهانی شدن ابزاری در راستای توسعه گردشگری در ایران»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال بیست و یکم، شماره 3(پیاپی 82)، پاییز 1385.


9. چاک وای، گی، 1385، «جهانگردی در چشم­انداز جامع، سازمان جهانی گردشگری»، مترجمین علی پارساییان و محمد اعرابی، دفتر پژوهش­های فرهنگی.


10. حبیبی،فاتح،1381، «تصریح و تخمین مدل تقاضای گردشگری در ایران» پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.


11. خوارزمی ابوالقاسم،1384، «بررسی رابطه علیت بین گردشگری و تجارت در ایران (80-1338)»، پژوهشنامه بازرگانی زمستان،10(37):91-108.  


12. دیبایی، پرویز،1371 ، «شناخت جهانگردی»، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.


13. رمضانی دارابی، عیسی و حافظ نیا،١٣٨٢, «بررسی تطبیقی بازتابهای سیاستهای گردشگری در قبل و بعد از انقلاب اسلامی­ـ مورد: بابلسر» فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، مشهد، , شماره 4.


14. زهره دهدشتی شاهرخ ، امیرحسین انچه ای،1383، «راهکارهای توسعه گردشگری در جمهوری اسلامی ایران (برگرفته از راهکارهای توسعه گردشگری در کشورهای مالزی ، ترکیه و تونس)»، فصلنامه مطالعات جهانگردی، شماره 4، بهار .


15. سازمان جهانی جهانگردی، «برنامه­ریزی گردشگری»، 1379، مترجمین رنجبریان، بهرام و زاهدی، محمد، انتشارات جهاد دانشگاهی اصفهان،


16. سینایی، وحید، 1382،«گردشگری در ایران- عملکردها و چالش­ها 1376-1379»، مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.


17. سینایی وحید،1374، «توسعه پایدار و گردشگری»، اطلاعات سیاسی-اقتصادی مرداد و شهریور ،9(11-12(95-96)):134-137.


18. صباغ کرمانی، مجید (1379)، «صنعت جهانگردی در ایران: تخمین عرضه و تقاضای جهانگردی»، تهران، نشر کتاب‌فرا.


19. صمدی علی حسین،1383، «ارزیابی میزان اشتغال زایی جذب گردشگر بر اساس الگوی ایستای داده- ستاده منطقه ای (مطالعه موردیداده- ستاده منطقه ای (مطالعه موردی استان فارس)»، مجله پژوهش های اقتصادی مدرس - شماره 11و12 .


20. طرح ملی گردشگری ایران، ـسازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور»، 1380


21. عباسی­نژاد، حسین و حبیبی، فاتح،1384 ، «تصریح و برآورد تابع تقاضای گردشگری ایران با استفاده از داده­های سری زمانی- مقطعی»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 70، پاییز


22. فرانسواولا، یونل بیچریل، 1384، «گردشگری بین­المللی»، مترجم، محمد ابراهیم گوهریان، محمد مهدی کتابچی، تهران، انتشارات امیرکبیر.


23. کاظمی، مهدی،1381، «زمینه های فرهنگی توسعه جهانگردی پایدار در ایران» رساله دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه علامه طباطبایی.


24. کاظمی، مهدی، 1385، مدیریت گردشگری، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها.


25. کریس کوپر، جان فلچر، دیوید گیلبرت و استفان ون هیل، 1380، «اصول و مبانی جهانگردی»، مترجم اکبر غمخوار، تهران، انتشارات فرآماد،


26. لاند برگ، دونالد، کریشنامورتی، استاونگا، مینک، 1383، «اقتصاد گردشگری»، مترجم محمدرضا فرزین، تهران، شرکت چاپ و نشر بازرگانی.


27. لی، جان، 1378، «گردشگری و توسعه در جهان سوم»، مترجمان عبدالرضا، رکن­الدین افتخاری و معصومه السادات صالحی امین، تهران، شرکت چاپ و نشر بازرگانی.


28. مایر، جرالد ماروین، 1378، «مباحث اساسی اقتصاد توسعه جلد اول»، مترجم غلامرضا آزاد (ملکی)، تهران، نشر نی،


29. محلاتی، صلاح الدین ،1380، «درآمدی بر جهانگردی»، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.


30. ﻣﺮاﺳﻠﯽ، عزیز،1374، «تخمین ﺗﻮاﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎی ﺗﻮرﯾﺴﻢﺧﺎرﺟﯽ در اﯾﺮان» پایان نامه  ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ، داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮبیت ﻣﺪرس.


31. مطالعات جهانگردی،1384، «نشریه دانشکده حسابداری و مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی»، شماره­های 1 و 3 و 4 تابستان و زمستان 1382 و بهار.


32. معصومی، مسعود، 1385، «ماهیت گردشگری»، ابعاد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و محیطی گردشگری، تهران، انتشارات پیک کوثر.


33. مکیان و نادری بنی، 1382،« بررسی گردشگری خارجی در شهرستان یزد» ،تحقیقات اقتصادی، شماره 62، بهار و تابستان.


34. مهدیزاده شاهی،مریم «صنعت جهانگردی و رشد اقتصادی در ایران»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا. 1386.


35. موحدی، علیرضا، 1374 «بررسی عوامل موثر در عدم تمایل بخش خصوصی برای سرمایه­گذاری در صنعت جهانگردی ایران»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دی ماه.


36. موسایی (1383) «تخمین تابع تقاضای گردشگری به ایران عوامل موثر بر تقاضای سفر به ایران»، مجله پژوهشنامه بازرگانی، شماره 32 .


37. ناصری، سید مسعود،1375، «شناسایی موانع مؤثر توسعه صنعت گردشگری ایران و طراحی الگوی تبیینی برای گسترش جذب گردشگر». عنوان.، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت، دانشگاه تهران.

 

38. Balaguer, J., & Cantavella-Jorda, M. (2002)”Tourism as a long-run economic growth factor: The Spanish case”. Applied Economics, 34,877–884.


39.  CC Lee, CP Chang , 2008,Tourism development and economic growth: A closer look at panels,Tourism Management.


40. Chen, C. F. & Chiou-Wei, S. Z. (2008), “Tourism expansion, tourism uncertainty and economic growth: New evidence Taiwan and Korea” Physica A 387 5535–5542.


41. Eugenio-Martin, J. L., & Morales, N. M. (2004). “Tourism and Economic Growth in Latin American Countries: A Panel Data Approach” Tourism Management 21, 59–64.


42. Fayissa, C Nsiah, B Tadasse, 2009,Tourism and Economic Growth in Latin American Countries (LAC): Further Empirical Evidence,Working Papers.


43. Kaplan, M. & Celik, T. (2008), “The impact of tourismon economic performance: the case of the turkey” thebinternational journal of  applied economics and finance 2 : 13-18.


44. Kim, H. J., Chen, M. H., & Jang, S. C. (2006)”Tourism expansion and economic development: The case of Taiwan”Tourism Management,27(5), 925–933.


45. Lanza A., P Temple, G Urga ,2003, The implications of tourism specialisation in the long run: an econometric analysis for 13 OECD economies ,Tourism Management.


46. Lee, C.-C., & Chang, C.-P. (2008), “Tourism development and economic growth: A closer look at panels”, Tourism Management 29و 180–192


47. Oh, C. O. (2005). “The contribution of tourism development to economic growth”. Tourism Management 26,  39–44.


48. Tosun,C. )2000(,”Challenges of Sustainable Tourism Development in The Developing World: The Case of Turkey” , Scholl of Tourism and Hotel Management ,June


49. WC Po, BN Huang, 2008,Tourism development and economic growth-A nonlinear approach,Physica A: Statistical Mechanics and its Applications.


50. Wen Zuang, Yuling Han(2004),” Analysis on Chinese International Tourism Development and Regional Cooperation”, Bejing International Studies University.


51. Zortuk, M. (2009), “Economic Impact of Tourism on Turkey’s Economy: Evidence Cointegration Tests” International Research Journal of Finance and Economics.