سنجش آثار کمی تغییر سیاستهای مالیاتی بر صنایع کشور (رهیافت داده – ستانده)
محورهای موضوعی : اقتصاد مالیابوالفضل کزازی 1 , محمدتقی تقوی فرد 2 , اسفندیار جهانگرد 3 , مهرداد مهرکام 4
1 - استاد دانشکده مدیریت و حسابداری،دانشگاهعلامهطباطبایی، تهران، ایران
2 - دانشیار دانشکده مدیریت و حسابداری،دانشگاهعلامهطباطبایی، تهران، ایران
3 - دانشیار دانشکده اقتصاد،دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
4 - دانشجوی دکتری مدیریت تولید و عملیات، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
کلید واژه: جدول داده- ستانده, H20. H29, :مالیات بر ارزش‌افزوده و مالیاتموسوم به تجمیع عوارض, اصلاحاتمالیاتی. طبقه بندی JEL: K34. D57,
چکیده مقاله :
سیاست مالیات بر ارزش‌افزوده به‌عنوان یکی از روش‌هایاصلاحساختارمالیاتیکشورجایگزینسیاستمالیاتیموسوم به تجمیع عوارض کالا و خدمات (مالیاتغیرمستقیم) شدهاست. اجراییشدناینسیاستجایگزین در طییکفرآیند بلندمدت، پس از عبور از مراجع قانونی در نیمه دوم سال 1387 رخ داد. تاکنونآثار سیاستهای فوق و بحث جایگزینی مالیات بر ارزش‌افزوده، از ابعاد مختلفی مورد ارزیابی قرارگرفته است. به دلیل اهمیت تغییر در سیاستهای مالیاتی کشور اینمقاله تلاش دارد از زاویه دیگری به این مهم بپردازد. برای این منظور، باهدف سنجش و مقایسه آثار سیاستهای فوق بر صنایع کشور از تکنیک داده – ستانده استفاده‌شده است و در قالب دو سناریو،اجرایسیاستمالیاتیموسومبهتجمیععوارضو اجرائی شدن سیاستمالیات بر ارزش‌افزوده، تلاش شده آثار این دو روش بر روی صنایعموردارزیابیقرارگیرد. یکی از مهم‌ترین آثار قابل‌اندازه‌گیری ناشی از اجرایی شدن سیاستهای فوق، تعیین آثار تورمی و تأثیر این سیاست‌ها بر تغییرات قیمتمحصولات صنعتی است. نتایج محاسبات نشان می‌دهد که سیاست مالیات بر ارزش‌افزوده بر بخش‌های مختلف صنعت آثار تورمی کمتری بر این بخش‌ها داشته و حداکثر آثارتورمیبرهربخش درست به میزان نرخ مالیات بر ارزش‌افزوده مصوب در آن دوره می‌باشد. به‌طوری‌کهطبقسناریو وضع مالیات بر ارزش‌افزوده به میزان 9 درصد بر صنایع مختلف، افزایش 9 درصدی در قیمت محصولات فوق مشاهده‌شده است درحالی‌که سیاست موسوم به تجمیع نتایج متفاوتی بر صنایع مختلف دارد.
فهرست منابع
1) زایر آیت، جایگاه ساده‌سازی در برنامه های اصلاح مالیاتی: تجربه جهانی و چالش‌های نظام مالیاتی ایران. پژوهشنامه مالیات. ۱۳۸۸
2) ارشدی علی، سیدعباس نجفی زاده ومهراوه مهدوی، فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، سال نوزدهم شماره 58، تابستان 1390 صص 158-127
4) تیت آلن ای، مالیات بر ارزش‌افزوده، مسائل مربوط به سیاست‌گذاری و اجرا، دفتر طرح مالیات برارزش‌افزوده، فصل اول دفتر حساب‌های مالیاتی، سازمان امورمالیاتی کشور، گزارش آماروصولی مالیات‌های مستقیم و مالیات برکالا و خدمات طی 6 ماهه نخست سال 1392، 1386
5) باصری بیژن، بررسی عوامل موثر بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب منا (MENA)، فصلنامه اقتصاد مالی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده اقتصاد و حسابداری، گروه اقتصاد، دوره 2، شماره 6، بهار 1388، صص 66-49
6) حاتمی زاده زیور، بررسی مقایسه ای آثار درآمدی و تورمی لایحه مالیات بر ارزش‌افزوده و مالیات بر کالا و خدمات موضوع قانون تجمیع، مجله بررسی های اقتصادی، مهر و آبان 1384، صص 23-15
7) حسین پور مهناز، برآورد ضرایب فزاینده مالی ایران در مقایسه با کشور های منتخب منا، فصلنامه اقتصاد مالی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده اقتصاد و حسابداری گروه اقتصاد، دوره 13، شماره 48#100827، پائیز 1398، صص 145-111
8) جعفری و منتظر، استفاده از روش دلفی فازی برای تعیین سیاستهای مالیاتی کشور فصلنامه پژوهش های اقتصادی سال هشتم، شماره اول، بهار 1387
9) رضایی و ملا بهرامی، تأثیر سیاستهای مالیاتی بر پویایی‌های رشد، سرمایه و مصرف، بر پایه یک مدل رشد بهینه مورد مطالعه: ایران و گروهی از کشورهای شرق آسیا، فصلنامه پژوهش های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) سال هفدهم، شماره اول، بهار 1396
10) ضیایی بیگدلی و طهماسبی بلداجی، مالیات بر ارزش‌افزوده، مالیاتی مدرن، چاپ اول، تهران، انتشارات پژوهشکده امور اقتصادیصص 46-231383
11) فرامرزی، ایوب و دیگران، بررسی رابطه مالیات و رشد اقتصادی، مطالعه موردی ایران و کشورهای عضو اوپک و سازمان همکاری‌های اقتصادی (OPEC) و (OECD)، فصلنامه اقتصاد مالی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده اقتصاد و حسابداری گروه اقتصاد، دوره 9، شماره 32، پائیز 1394، صص 122-103
12) عسگری،علیوصفری،تینا،ارزیابیآثاراعطایمعافیتمالیاتیدرمناطقآزادتجاریایران (مطالعهموردیمنطقهآزادقشم،کیشوچابهار) (OECD)، فصلنامه اقتصاد مالی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده اقتصاد و حسابداری گروه اقتصاد، دوره 10 شماره 37زمستان 1395 صص 70-43
13) غلامی الهام، بررسی نظام مالیات بر ارزش‌افزوده در ایران و کشورهای منتخب، فصلنامه سیاستهای مالی و اقتصادی، سال دوم شماره 5، بهار 1393، صص 22-5
14) مرکز آمار ایران، جدول داده - ستانده سال 1390 کشور
15) شکری مصطفی، رتبه‌بندی نظام‌های مالیاتی با استفاده از روش چند معیاره فازی، فصلنامه پژوهش ها و سیاستهای اقتصادی سال بیست و دوم، شماره 72 زمستان 1393
16) نبی زاده ولوکلائی،بررسی تأثیر متقابل تورم و مالیات بر ارزش‌افزوده در اقتصاد ایران مجله اقتصادی شهریور 1393
17) هادیان ابراهیم، ارزیابی تأثیر مالیات سبز بر اشتغال بخش‌های مختلف کشورایران با استفاده از مدل تعادل عمومی قابل‌محاسبه، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال دهم، شماره 43، زمستان 1393
18) Desai, M. & Dharmapala, D. (2006). Corporate tax avoidance and high-powered incentives. Journal of Financial Economics, 79 (1): 145-179.
19) Richardson, G. Lanis, R. (2007). Determinants of the variability in corporate effective tax rates and tax reform: Evidence from Australia. Journal of Accounting and Public Policy, 26 (6): 689-704.
20) Satori, N. (2008). Effects of strategic tax behaviors on corporate governance. September 1, university of Michigan. Available at SSRN: http://ssrn. com/ abstract=1358930 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1358930.
21) Burgess, Robin and Nicholas Stern, (1992). Taxation and Development, London (London School of Economics).
22) Harberger, Arnold(1990) “Principles of taxation applied to developing countries: what have we learned ”in Michael Boskin and Charles McLure, Jr.eds. World Tax Reform: Case Studies of Developed and Developing Countries(San Francisco, ICS Press)
یادداشت‌ها