برآورد تابع تقاضای بنزین در ایران طی دوره زمانی 1381 تا 1386 با استفاده از تکنیک پنل دیتا*

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

علی امامی میبدی ¹ , غلامرضا گرایی نژاد ² , نگین دارابی ³

1 - دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
2 - استادیار دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
3 - کارشناس ارشد اقتصاد انرژی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1393/01/19 تاریخ پذیرش : 1393/03/11 تاریخ انتشار : 1393/06/15

کلید واژه: Q41, تولید ناخالص داخلی, تقاضای بنزین, شاخص قیمت, روش داده‌های ترکیبی (پنل دیتا). طبقه بندی JEL : C23,

چکیده مقاله :

مدیریت تقاضای بنزین در ایران ضمن شناسایی عوامل مهم و تأثیرگذار بر مصرف این حامل انرژی، نیازمند آن است حـساسیت هریک از آن ها نیز بررسی شود. از این رو در این مقاله به بررسی رفتار مصـرف کنندگان بنزین در قالب یک مدل اقتصـادسنجی و با استفاده از روش مدل سازی پنل دیتا پرداخته شده است. تابع تقاضای بنزین با استفاده از داده های جمع آوری شده طی سال های (86- 1381) در سطح 28 استان کشور و با نرم‌افزار Eviews برآورد شده است. نتایج برآورد حاکی از آن است که از میان متغیرهای به‌کار رفته، مصرف بنزین با تولید ناخالص داخلی، تعداد خودروهای موجود در ناوگان حمل ونقل، جمعیت و قیمت گازوئیل رابطه مستقیم دارد؛ همچنین نتیجه آزمون تأثیرگذاری قیمت گاز مایع بر مصرف بنزین معنادار نیست.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

1)    آخانی، زهرا (1378)،"برآورد تابع تقاضای سوخت در بخش حمل و نقل ایران"، مجله برنامه و بودجه، شماره 38- 39، صص 128- 101.

2)    آخانی، زهرا (1377)، "مدل­های برآورد تابع تقاضای سوخت در بخش حمل و نقل"، شماره 163، سازمان برنامه و بودجه استان مرکزی.

3)    آقایان، حسین (1388)،"آمارنامه مصرف فرآورده­های نفتی انرژی­زا"، شرکت ملّی پخش و پالایش فرآورده­های نفتی.

4)    ابونـوری، عباسعلی و هیوا شیوه (1385)، "برآورد تابع تقاضـای بنزین در ایران طی دوره 1381- 1347"، فصل­نامه­ پژوهش­نامه­ اقتصادی، صص 228- 205.

5)    اسماعیل­نیا، علی اصغر (1378)، "برآورد تقاضای سوخت در بخش حمل و نقل زمینی و پیش­بینی آن طی برنامه سوم"، مجله برنامه و بودجه، شماره 46 و 47، صص 40- 3.

6)    جهانگرد، اسفندیار (1389)، "تحلیل و ارزیابی تعدیل قیمت بنزین و گازوئیل و تأثیر آن بر هزینه زندگی و مصرف درایران"، فصل­نامه­ مطالعات اقتصاد انرژی، سال هفتم، شماره 24،صص 37-1.

7)    جهانگرد، اسفندیار (1383)، "بررسی تأثیر تعدیل قیمت حامل­های انرژی بر تورم و مصرف زیربخش­های حمل و نقل"، مطالعه پژوهشی، معاونت زیربنایی سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور.

8)    چیت­نیس، مونا (1384)، "برآورد کشش قیمتی تقاضای بنزین بااستفاده از مدل سری زمانی ساختاری و مفهوم روند ضمنی"، فصل­نامه پژوهش­های اقتصادی، سال پنجم، شماره 3، صص 16- 1.

9)    حسینی، محسن علی (1384)، "برآورد محدوده کشش­پذیری تقاضای بنزین در ایران"،فصل­نامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، شماره 33، صص 58- 41.

10)   ختایی، محمود و پروین اقدامی (1384)، "تحلیل کشش قیمتی تقاضای بنزین در بخش حمل و نقل زمینی ایران و پیش­بینی آن تا سال1394"، فصل­نامه پژوهش­های اقتصادی ایران، سال هفتم، شماره 25، صص 23- 46.

11)   خلعت­بری، فیروزه (1386)، "بنزین: نگاهی راهبردی به موضوع سوخت در بخش حمل­ونقل"،  پژوهش­نامه­ 4 معاونت پژوهش­های اقتصادی.

12)   رنجبر فلاح، محمدرضا (1379)، "الگوی جامع تقاضای انرژی در ایران"، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.

13)   زراء­نژاد، منصور و فرشید قپانچی (1386)، "برآورد مدل تصحیح خطای تقاضای بنزین در ایران"، فصل­نامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 42، صص 52- 29.

14)   زراءنژاد، منصور و ابراهیم نواری (1384)، "کاربرد داده­های ترکیبی در اقتصاد سنجی"، فصل­نامه بررسی­های اقتصادی، شماره 4، دوره 2، صص 52- 21.

15)   شاکری، عباس و دیگران (1389)، "تخمین مدل ساختاری تقاضای بنزین و نفت گاز در بخش حمل­ونقل ایران"، فصل­نامه­ مطالعات اقتصاد انرژی، سال هفتم، شماره 25، صص 31-1.

16)   شرکت ملی نفت ایران (1386)، "اطلاعات حمل­ونقل و انرژی کشور"، شرکت بهینه­سازی مصرف سوخت.

17)   غلامی­پور، لیلا (1390)، "تخمین تابع تقاضای گردشگری در استان­های منتخب"، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

18)   مزرعتی، محمد (1386)، "محاسبه­ی متوسط عمر خودروها در ایران و اثر آن بر مصرف سوخت: افزایش متوسط راندمان در برابر جوان­سازی ناوگان"، سال چهارم، شماره­ی 12، صص 26- 7.

19)   مهرگان، نادر و وحید قربانی (1388)، "تقاضای کوتاه مدت و بلند مدت بنزین در بخش حمل و نقل"، پژوهشنامه حمل و نقل، سال ششم، شماره 4، صص 379- 367.

20)   وزارت نفت (1376)، "مروری بر مدل­سازی تقاضای انرژی"، مؤسسه مطالعات بین­المللی انرژی.

21)   وزارت نیرو (1388)، "ترازنامه انرژی سال1388"، دفتر برنامه ریزی کلان برق و انرژی.

22)   وزارت نیرو (88-1367)،"مروری بر 22 سال آمار انرژی کشور"، دفتر برنامه­ریزی کلان برق و انرژی.

23)   وزارت نفت (1386)، "ترازنامه هیدروکربوری کشور سال1386"، مؤسسه مطالعات بین­المللی انرژی.

24)   Ahmaidan, M. & Chitnis, M. & Hunt, L.C (2007), “Gasoline demand, Pricing policy and socialwelfare in Iran”, Surrey Energy Economics Discussion Paper Series, SEEDS 117.

25)   Akinboade, O. & Ziramba, E. & Kumo, W. (2008), “The demand for gasoline in south Africa: Anempirical analysis using co-integration techniques”, Energy Economics, 30, 3222- 3229.

26)   Alves, D. & R. Bueno (2003), “Shortrun, long-run and cross elasticities of gasoline demand in Brazil”, Energy Economics, 25, 191- 199.

27)   Baltagi, B. & et al (2003), “Homogeneous, heterogeneous or shrinkage estimators? Someempirical evidence from French regional gasoline consumption”, Empirical Economics, 28, 795- 811.

28)   Bradley, A.A & J. Kraft (1976), “Simulation of national energy demand, in econometric dimensions of energy demand and supply ”,Lexington Books, 1-127.

29)   Park, S.Y & Zhao, G. (2010), “An estimation of U.S. gasoline demand: A smooth time- varyingcointegration approach”, Energy Economics, 32, 110- 120.

30)   Pindyck, S.R. (1979), “The structure of world energy demand”.

31)   Pock, M. (2010), “Gasoline demand in Europe: New insights”, Energy Economics, 32, 54-62.

32)   Sene, S.O. (2011), “Estimating the demand for gasoline in developing countries: Senegal”, Energy Economics, article in press.

33)   Sweeny, J.L. (1979), “Passenger car gasoline demand model”.

34)   Wasserfallen, W. & Guntensperger, H. (1988), “Gasoline consumption and the stock of motor vehicles:an empirical analysis for the Swiss economy ”, Energy Economics, 10, 276-282