خزش کلان شهرتهران و ناپایداری کشاورزی روستاهای پیرامونی
محورهای موضوعی : آمایش محیط
ناصر شفیعی ثابت
1
((استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی))
کلید واژه: تهران, خزش کلان شهری, ناپایداری کشاورزی,
چکیده مقاله :
خزش و گسترش ناموزون کلان شهر تهران به نواحی پیرامونی منجر به بروز نابسامانی و عدم تعادل در عرصه‌های طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و سازمان فضایی روستاهای پیرامونی آن شده است. پیامد روابط نامتعادل تهران با سکونتگاه‌های پیرامون خود در سه دهه اخیر سبب بروز مسائل عدیده زیست‌محیطی و تغییرات سریع در عملکرد اقتصادی روستاها و تبدیل اراضی ارزشمند کشاورزی از شکل تولیدی و ناپایداری کشاورزی روستاها در پیرامون این کلان شهر شده است. ازاین‌رو، این تحقیق به منظور تبیین نحوه و میزان تغییر کاربری اراضی کشاورزی و درنتیجه ناپایداری فعالیت کشاورزی، و ارتباط آن با توانمندی‌های محیط روستا و سیاست‌های تمرکزگرایانه سکونتگاهی در روستاهای پیرامون کلان شهر تهران انجام شد. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد، میان متغیرهای مربوط به توانمندی محیط روستا( تعداد خدمات و زیرساخت)، سیاست‌های تمرکزگرایانه ( میزان وام توزیع شده و تعداد فعالیت‌های عمرانی اجرا شده) و میزان تبدیل اراضی کشاورزی رابطه خطی مستقیم و معنی‌دار وجود دارد. همچنین، رابطه خطی معکوس میان فاصله از کلان شهر تهران و شهرهای پیرامون آن و میزان تغییرکاربری اراضی کشاورزی مشاهده شده است. بر این مبنا، با توجه به مقادیر ضرایب همبستگی، توسعه ناموزون و خزش کلان شهری بیش ترین تأثیر را در تغییر کاربری اراضی کشاورزی و ناپایداری کشاورزی داشته است.
The uneven developments of metropolitan Tehran sprawl into peripheral areas resulting chaos and imbalance in natural, economical and social fields and spatial organization of these areas. Across the last three decades, the outcome and effects of imbalance interaction of Tehran in relation to its peripherals ahave resulted in bioenvironmental problems and rapid changes in economical function of villages, transformation of the valuable agricultural land from production form and unsustainable agriculture in the villages surrounding Tehran metropolitan. Thus, this study aimed to explain manner and the rate of agricultural land use changes and unsustainable agriculture and its relation to rural capacities and concentrated settlement policies in the villages surrounding Tehran metropolitan. The results of this study showed that a positive significant correlation was found between variables of rural capacity (number of services and structure), concentrated policies (rate of distributed loan and number of executed construction activities and rate of change in agricultural land uses. Also, a negative significant correlation was found between distance from Tehran metropolitan and cities surrounding it and rate of changes in agricultural land uses. According to this study, the most effective factors in changes of agricultural land uses and unsustainable agriculture were uneven development and metropolitan sprawl.