محدودیت های ژئومورفولوژیک و رشد فیزیکی شهر تویسرکان با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی(GIS)و مدل رقومی ارتفاعی (DEM)
محورهای موضوعی : آمایش محیط
سید حسن صدوق
1
((دانشیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه شهید بهشتی تهران))
علی فهیم
2
((کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی در برنامه ریزی محیطی دانشگاه شهید بهشتی تهران))
کلید واژه: فرآیندهای ژئومورفولوژیک, توسعه فیزیکی, تنگناهای ژئومورفولوژیک, شهر تویسرکان,
چکیده مقاله :
یکی از مشکلات عمده در برنامه ریزی شهری با توجه به رشد جمعیّت و کمبود امکانات زیربنایی تعیین جهت مناسب رشد فیزیکی شهر برای جواب گویی به نیازهای فعلی و پیش بینی برای نیازهای آینده می باشد. هدف از پژوهش حاضر، شناخت پدیده ها و فرآیندهای ژئومورفولوژیک مؤثر بر توسعه ی شهری و تحلیل امکانات و محدودیّت هایی است که این عوامل برای توسعه ی شهری فراهم می کنند. در این پژوهش شهر تویسرکان واقع در نیمه جنوبی استان همدان به دلیل وجود تنگناهای ژئومورفولوژیک در جهات مختلف توسعه شهری به عنوان نمونه ی موردی، مورد مطالعه قرار گرفته است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. در این پژوهش سعی شده با مطالعه ی فرآیندهای ژئومورفولوژیک منطقه و محدوده ی شهر تویسرکان، با استفاده از مطالعه میدانی و بررسی نقشه های شهر و منطقه، به کمک سیستم جغرافیایی (GIS) محدودیّت های ژئومورفولوژیک موجود درجهات مختلف توسعه ی شهر تویسرکان مشخص شود. یافته های این پژوهش نشان می دهد که شهر تویسرکان از سمت شرق و شمال و شمال شرقی به ارتفاعات محدود می‌گردد و عامل توپوگرافی در این جهات به عنوان عارضه طبیعی، عامل عدم توسعه شهر تلقی می‌شود. از سوی دیگر فیزیوگرافی منطقه باعث شده است که در سمت غرب، جنوب، جنوب غربی و شرقی که سطح ارتفاعات به حداقل می‌رسند، اراضی در دشت واقع شده وقابلیت مناسب و لازم را برای کشاورزی داشته و درحال حاضر نیز مورد بهره برداری قرارگیرند. بنابراین در این جهات نیز وجود اراضی مناسب برای کشاورزی و باغداری در دامنه ها وحاشیه دره ها، عامل محدود کننده توسعه شهر تلقی می‌گردد. بدین ترتیب شهر تویسرکان محدودیّت های فیزیوگرافیک از یک سو و از سوی دیگر با هدف حفظ اراضی کشاورزی و باغی، از محدودیّت توسعه برخوردار است. پذیرش موانع یاد شده و نگاهی به نقشه توپوگرافی منطقه ذهن را بدین سو هدایت می کند که سمت و سوی توسعه ی کالبد شهر در جهت شمال، شمال غربی و جنوب شرقی با موانع کم تری مواجه است.
No one can ever deny the geomorphologic constrains for physical development of cities as a main task of Geographers and urban planners. Recent socio-economic issues caused rapid disproportionate balance of natural potentials of the city by making lots of consequences and risks. Rapid growth of population and occupying more lands in the city lead to misbalancing between physical growth and desirable agricultural farms and gardens around the cities by causing lots of Irreparable damage to the environment. Therefore, locating suitable land for urban development is necessary. In this research, by using questionnaire, AHP model and Fuzzy model in ARC GIS, constrains and preferable lands for future development of Tuyserkan based on 9 criteria (slope, distance from river, distance from the fault, height, coverage vegetation, land type, land use, and flooding of the ground material) were analyzed and mapped to 5 units of zoning.