ارزیابی راهکارهای احیاء و باززنده‌سازی بافت قدیم شهر یزد با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) (مورد مطالعه : برزن شش بادگیر)
محورهای موضوعی : آمایش محیطمحسن کلانتری 1 , ابوذر بخشـی 2
1 - (دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه زنجان)
2 - (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه اصفهان)
کلید واژه: AHP, شهر یزد, احیاء, باززنده‌سازی, بافت قدیم شهری, برزن شش‌بادگیر,
چکیده مقاله :
در پژوهش حاضر، با توجه به مطالعات انجام شده و برداشت های میدانی از برزن شش بادگیر در بافت قدیم شهر یزد به مواردی نظیر توجه به نظرات ساکنین برزن و افزایش ظرفیت های اجتماعی و نهادی آنها، توجه به ابعاد اقتصادی و ارتقاء ظرفیت های اقتصادی برزن، توجه به مؤلفه های عملکردی و تغییر و ایجاد کاربری های لازم جهت رفع کمبود خدمات و در نهایت بهبود شبکه های دسترسی، اشاره گردیده است. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی، میدانی و پیمایشی است. هدف اصلی تحقیق، بررسی راهکارهای بهبود و ارتقاء مؤلفه های اجتماعی، اقتصادی، عملکردی وکالبدی بافت برزن شش بادگیر شهر یزد از طریق شناسایی و ارزیابی مهم ترین معیارهای تأثیرگذار در امر احیاء و باززنده سازی این برزن و اولویت بندی آنها با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) به منظور ارتقاء سطح کیفی برزن می باشد. بر مبنای نتایج حاصل شده، وزن شاخص های پنج گانۀ عملکردی،کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و شبکه ی رفت و آمد به ترتیب 513/0، 261/0، 129/0، 063/0 و 033/0 است. بنابراین نتیجه گرفته می شود که اثر عامل عملکردی در احیاء و باززنده سازی محدودۀ مورد مطالعه از بقیۀ عوامل بیش تر بوده و بعد از آن سایر عوامل به ترتیب بر مبنای وزنشان تأثیرگذارند. همچنین، معیار طول مدت اقامت بیش تر ساکنین در قالب شاخص اجتماعی با وزن 318/0، معیار اقتصاد خانوار در قالب شاخص اقتصادی با یوزن 394/0، معیار اسکلت ابنیه در قالب شاخص کالبدی با وزن 328/0، معیار انواع کاربری ها در قالب شاخص عملکردی با وزن 637/0 و معیار تعریض دسترسی های محله در قالب شاخص شبکۀ رفت و آمد با وزن 565/0 بیش ترین تأثیر را در این زمینه دارند.
This study focuses on the views of residents of Sheshbadgir quarter in the old texture of Yazd and their institutional capacities and social enhances, promoting economic and financial capacity. The components (factors) and functional changes and requirements for service deficiency, and network access improvement are the main focuses of the study. This research is applied research where the evaluation methods are description-analysis and survey in nature and is based on creating an understanding of the current situation. The research is set in place to improve and promote the components of social, economic, functional and physical elements in Sheshbadgir quarter in the old texture of Yazd through identifying the main challenges and prioritizing(Rating) them to revive and to promote the level of this quarter. Based on the results, the weight of the five indexes of, functional, physical, social, economic and network traffic were orderly: 0.513, 0.261, 0.129, 0.063 and 0.033. based on the output of the utilized software. Therefore, we can conclude that the effectiveness of functional element to revive the this texture was more than others. Also, the criteria of ‘residents stay time’ in terms of social indicators with a mean weight of 0.318, the "Household economy" in terms of economic indicators with a mean weight of 0.394, the buildings Skeleton in physical index with a mean weight of 0.328, the “Criteria of land use” in the form of performance indicators with a mean weight of 0.637 and the criteria of “Quarter access widening “in the form of network traffic index with a mean weight of 0.565, were most effective among others.
1- حبیبی، م. مقصودی، م. 1381. مرمت شهری : تعاریف، نظریه ها، تجارب، منشورها و قطعنامههای جهانی، روشها و اقدامات شهری. انتشارات دانشگاه تهران. تهران.
2- شماعی، ع. 1380. اثرات توسعه فیزیکی شهر یزد بر بافت قدیم و راهکارهای ساماندهی و احیای آن. رساله دکترای جغرافیا و برنامهریزی شهری. دانشگاه تهران. تهران.
3- عالی، ح. تاجیک، ش. 1387. مرمت و احیای بناها و بافتهای تاریخی. انتشارات جهان جام جم. تهران.
4- کلانتری خلیلآباد، ح. حاتمینژاد، ح. 1385. برنامهریزی مرمت بافت تاریخی شهر یزد. تهران. نشر فراگستر.
5- مهندسین مشاور آرمانشهر. 1387. طرح حفاظت جامع بافت تاریخی شهر یزد. جلد چهارم: بررسی ویژگیهای اجتماعی و فرهنگی. وزارت مسکن و شهرسازی. سازمان عمران و بهسازی شهری ایران. یزد.
6- مهندسین مشاور آرمانشهر. 1387. طرح حفاظت جامع بافت تاریخی شهر یزد. جلد پنجم: بررسی ویژگیهای اقتصادی. وزارت مسکن و شهرسازی. سازمان عمران و بهسازی شهری ایران. یزد.
7- مهندسین مشاور آرمانشهر. 1387. طرح حفاظت جامع بافت تاریخی شهر یزد. جلد ششم: بررسی و شناسایی تفصیلی ساختار عملکردی و کالبدی. وزارت مسکن و شهرسازی. سازمان عمران و بهسازی شهری ایران. یزد.
8- مهندسین مشاور آرمانشهر. 1387. طرح حفاظت جامع بافت تاریخی شهر یزد. جلد هفتم: بررسی و شناسایی سازمان فضایی و سازمان کیفی. وزارت مسکن و شهرسازی. سازمان عمران و بهسازی شهری ایران. یزد.
9- مهندسین مشاور آرمانشهر. 1387. طرح حفاظت جامع بافت تاریخی شهر یزد. جلد دهم: بررسی و شناسایی شبکه رفت و آمد. وزارت مسکن و شهرسازی. سازمان عمران و بهسازی شهری ایران. یزد.
10- مهندسین مشاور دیارگاه شهر. 1388. ارزیابی استراتژیهای نوسازی در بافتهای فرسوده شهری (نمونه موردی: محله خانیآباد تهران). نشریه اینترنتی نوسازی، سال اول، شماره 2.
11- Roberts, P. Sykes, H. 2000. Urban Regeneration. SAGE Publication. London.UK