بررسی و تحلیل مؤلفه های شکل دهنده سرزندگی شهری (مورد مطالعه: پیاده راه بوعلی شهر همدان)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

محمود امیری ¹ , مجید شمس ²

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
2 - استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران

تاریخ دریافت : 1402/10/11 تاریخ پذیرش : 1402/12/09 تاریخ انتشار : 1403/06/21

کلید واژه: پياده¬راه, خيابان بوعلي, سرزندگي شهري, شهر همدان,

چکیده مقاله :

 

در دهه‌هاي اخير به دنبال گسترش بي­رويه شهر‌ها و اهميت روز افزون اتومبيل، نقش عابر پياده در فضا‌هاي شهري کمتر شده که اين امر سبب ايجاد محيط­هاي کسل‌کننده در شهر‌ها و کاهش سرزندگي فضا‌هاي شهري شده است. هدف از اين پژوهش تحليلي بر نقش پياده­راه بوعلي در سرزندگي شهري در شهر همدان مي‌باشد. روش پژوهش توصيفي- تحليلي است. جامعه آماري، شهروندان 10 سال به بالا در شهر همدان که بر اساس سرشماري نفوس و مسکن 1395تعداد 653 هزار نفر است و با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 384 نفر به عنوان نمونه انتخاب گرديد. متغير‌هاي سرزندگي شهري شامل چهار مؤلفه اجتماعي-فرهنگي، کالبدي– عملکردي، زيست محيطي و زيبايي‌شناختي است. تجزيه و تحليل داده‌ها با نرم‌افزار spss انجام گرفت و از آزمون فريدمن و براي بررسي روابط از مدل‌يابي معادلات ساختاري با نرم‌افزار ليزرل استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان داد وضعيت شاخص‌هاي سرزندگي شهري در پياده­راه مورد مطالعه مطلوب است. همچنين نتايج آزمون فريدمن و اولويت‌بندي شاخص‌ها مشخص نمود که آسايش اقليمي بيشترين اولويت را در بررسي سرزندگي فضايي شهري در پياده­رو بوعلي شهر همدان داشته است.

 

چکیده انگلیسی:

 

In recent decades, the uncontrolled expansion of cities and the increasing emphasis on automobiles have diminished the role of pedestrians in urban spaces. This shift has led to the creation of dull environments and a reduction in the vitality of urban areas. The purpose of this research is to analyze the impact of Bu Ali Pedestrian path on urban life in Hamadan. The research method is descriptive-analytical. The statistical population includes citizens aged 10 and above in Hamadan, which, according to the 2016 Population and Housing Census, totals 653,000 people. Using Cochran’s formula, a sample size of 384 people was selected. The study’s urban vitality variables encompass four components: socio-cultural, physical-functional, environmental, and aesthetic. Data analysis was conducted using SPSS software, with Friedman’s test applied for ranking indicators, and structural equation modeling (SEM) performed using Lisrel software to assess relationships. The research findings indicate that the urban vitality indicators for the studied pedestrian street are favorable. Furthermore, the results of Friedman’s test and the prioritization of indicators reveal that climatic comfort is the highest priority in assessing urban spatial vitality on Bu Ali Pedestrian path in Hamadan.

 

منابع و مأخذ:


1. پاکزاد، ج،(1398)، جستاري پيرامون مفهوم و جايگاه سرزندگي. گفتمان طراحي شهري. 1(1). 46-53.
2. پوراحمد، ا، زنگنه شهرکي، س، صفايي رينه، م، (1395)، تحليل نقش پياده راههاي شهري در ارتقاي سرزندگي فضاي شهري (مطالعۀ موردي: پياده راه 17 شهريور، تهران). پژوهش‌هاي جغرافياي برنامهريزي شهري. 4(2). 175-195.
3. حبیبی، د، (1392)، بررسی عوامل مؤثر بر افول حس سرزندگی و زیست¬پذیری در بافت‌های تاریخی و فرسوده، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 14: 75-80.
4. حسینی غیاثوند،ا، بهزادپور،م، (1398)، ارائه مدل ساختاری به منظور بررسی روابط بین مؤلفه‌های مؤثر بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در خیابان‌های پیاده مدار (مطالعه موردی, خیابان خیام و خیابان سپه قزوین)،مجله علمی پژوهشی آمایش محیط، 12(44)، 105-126.
5. خستو، م، (1402)، تأثیر مؤلفه‌های فرهنگی بر سرزندگی فضاهای شهری، فصل نامه آمایش محیط، 16(60)،73-92.
6. ذکاوت، س، رضایی،م.ر،پیام،ح،(1399)، ارتقاء سرزندگی در فضاهای شهری با تأکید بر رویکرد، ساماندهی منظر شهری (مطالعه موردی: شهر یاسوج)، آمایش محیط، 13(50)، 197-215.
7. فارسی،ط،ناسخیان،ش،شاهیوندی،ا، (1398)، ارزیابی پس از بهره¬برداری یک پاتوق شهری جهت بررسی اثرات آن بر ارتقاء سرزندگی (نمونه موردی: پاتوق شهری در معبر تاریخی- طبیعی شهر اصفهان)، فصل نامه آمایش محیط، 12(47)، 145-162.
8. مولوي، م، حميدي، آ، فريدي فشتمي، ع، آرياپسند، ز، (1400)، بررسي نقش پياده راههاي شهري در ارتقاي شاخصهاي سرزندگي شهري و تعاملات اجتماعي (مطالعه موردي: پياده‌راه مرکز رشت)، پژوهشهاي جغرافياي برنامهريزي شهري. دورۀ9، شماره3، صص908-881.
9. ميکائيلي ‌هاچه سو، گ، آذر، ع. (1396). بررسي و ارزيابي تطبيقي سرزندگي شهري در محلههاي اختصاصي و محلات سنتي با رويکرد توسعه پايدار در جغرافيا: مطالعه موردي کلان شهر تبريز، دوره7، شماره28، صص269-284.
10. نیک پور، ع، یاراحمدی، م،(1399)، شناسایی عوامل مؤثر بر زیست پذیری در شهر نورآباد ممسنی، مطالعات ساختار و کارکرد شهری 7(23)، 7-27، 1760-16085.
11. Cowan. R. (2010). The Dictionary of Urbanism, Translated by Yalda Belarak (1st Ed). Tehran: Parham Naghsh Publication. (In Persian)
12. Guo, X. , Chen, H. , & Yang, X. (2021). An Evaluation of Street Dynamic Vitality and Its Influential Factors Based on Multi-Source Big Data. ISPRS International Journal of Geo- Information, 10(3), 143.
13. Hedayat, S. M., Hadyani, Z., hajinezhad, A., & Asgari, A.(2019).Interdisciplinary Conceptual Urban Vitality (Examining Principles, Dimensions and Indicators). Urban Structure and Function Studies, 6(20), 75- 15754.1723.
14. He, Q. , He, W. , Song, Y. , Wu, J. , Yin, C. , & Mou, Y. (2018). The Impact of Urban Growth Patterns on Urban Vitality in Newly Built-Up Areas Based on an Association Rules Analysis Using Geographical ‘Big Data’. Land Use Policy, 78, 726-738.
15. Liu, M. , Jiang, Y. , & He, J.(2021). Quantitative Evaluation on Street Vitality: A Case Study of Zhoujiadu Community in Shanghai. Sustainability, 13(6), 3027.
16. Sulis, P. , Manley, E. , Zhong, C. , & Batty, M. (2018). Using Mobility Data as Proxy for Measuring Urban Vitality. Journal of Spatial Information Science, 16(16), 137-162.
17. Xia, C. , Yeh, A. G. O. , & Zhang, A. (2020). Analyzing Spatial Relationships between Urban Land Use Intensity and Urban Vitality at Street Block Level: A Case Study of Five Chinese Megacities. Landscape and Urban Planning, 193, 103669.
18. Yue, W. , Chen, Y. , Thy, P. T. M. , Fan, P. , Liu, Y. , & Zhang, W. (2021). Identifying Urban Vitality in Metropolitan Areas of Developing Countries from a Comparative Perspective: Ho Chi Minh City versus Shanghai. Sustainable Cities and Society, 65, 102609.