بررسی مفهوم «پراکسیس» در کاهش شکاف میان نظریه و عمل: ضرورت توسعه مهارت‌های «نرم/سیاسی» در کنار مهارت‌های «سخت/تکنیکی» بر پایه آموزش‌های نوین برنامه‌ریزی شهری

محورهای موضوعی : آمایش محیط

فرشاد نوریان ¹ ( دانشیار دانشکده شهرسازی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران )
محسن اسماعیلی ² ( دکتری شهرسازی، دانشکده شهرسازی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران )

تاریخ دریافت : 1399/03/26 تاریخ پذیرش : 1399/05/11 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: آموزش, قدرت, مهارت, برنامه‌ریزی شهری, پراکسیس برنامه‌ریزی,

چکیده مقاله :

شکاف میان تئوری و عمل، به یکی از چالش های اساسی نظام آموزش برنامه ریزی شهری در دو دهه اخیر جهان تبدیل شده است. تحقیقات دونالد شون[1]، جان فارستر[2]، بنت فلوبرگ[3]، جین هیلیر[4]، ‌هاو و لنگدون[5] و دیگران به واکاوی این شکاف از منظرگاه سیاسی پرداخته و ریشه اصلی آن را نادیده گرفتن زمینه های سیاسی و روابط قدرت از سوی برنامه ریزان تکنیکی می داند. در این مقاله کوشیدیم در ابتدا به الزامات مهارتی مورد توجه نظریه های فوق در برنامه ریزی پرداخته و سپس با رویکردی توصیفی-تحلیلی رهیافت های جدید آموزش برنامه ریزی در دانشگاه های مطرح جهان را مورد بررسی قرار دهیم و در مرحله نهایی راهکارهای توسعه مهارت های جدید در سرفصل های آموزش کارشناسی ارشد کشورمان ارائه گردد. به منظور دستیابی به این اهداف داده های مورد نیاز با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، پرسشنامه و مصاحبه ساختاریافته با حرفه مندان و اساتید دانشگاهی جمع آوری شده و تحلیل داده ها با روش کمی و با استفاده از آزمون کروسکال ولیس[6] صورت گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد آموختن مهارت های نرم چون مذاکره، میانجی گری، مدیریت تعارضات و تسهیل گری علاوه بر مهارت های سخت یا تکنیک های برنامه ریزی می تواند به کاهش این شکاف کمک نماید.1John Forester2 Bent Flyvbjerg3 Jean Hillier4 Howe and Langdon5 Kruskal Wallis test

چکیده انگلیسی:

The increasing gap between theory and practice has emerged as a major challenge in the field of urban planning education over the past two decades. Planning literature has approached this gap from a political perspective, identifying the neglect of political contexts and power relations by technical planners as the main cause. This article aims to address the skill requirements of planning theories, explore new approaches to planning education in leading universities worldwide, and present strategies for developing new skills within the master’s program in Iran. To achieve these objectives, data were collected through library studies, questionnaires, and structured interviews conducted with practitioners and academicians. The collected data were analyzed using the Kruskal-Wallis test. The results demonstrate that acquiring “soft skills” such as negotiation, mediation, facilitation, and conflict management, in addition to “hard skills” or planning techniques, can effectively reduce the theory-practice gap.

منابع و مأخذ:

• الوندی­پور، ن.، عباس­زادگان، م.، سربندی فراهانی، م. 1395. معرفی رویکرد آموزشی برنامه‌ریزی طراحی محوردر آموزش شهرسازی (برنامه­ریزی شهری). نشریه معماری سبز، 4: 18-9.


• بحرینی، ح.، طبیبیان، م. 1386. ارزیابی دوره دکتری شهرسازی دانشگاه تهران طی دوره 83-1373، نشریه هنرهای زیبا، 30: 22-13.


• بحرینی، ح.، فلاح منشادی، ا. 1395. تحلیلی بر ضرورت وجودی دوره کارشناسی شهرسازی در دانشگاه‌های ایران. نشریه هویت شهری. 26: 12-5.


• توکلی نیا، ج.، شمس پویا، م. 1396. به سوی حکمروایی اجتماع محلی؛ کوششی در معرفی موضوعات و عرصه‌های کلیدی موردپژوهی: محله درکه. نشریه آمایش محیط. 10(37): 216-195.


• خادم الحسینی، ا.، عارفی­پور، ص. 1391. شهرسازی مشارکتی و جایگاه مردم در برنامه­ریزی شهری. نشریه چشم­انداز جغرافیایی. 7(19): 123-108.


• رفیعیان, م.، تقوایی، ع.، شاه محمدیان، ه. 1397. تحلیلی بر مناسبات قدرت در فرایند برنامه‌‌ریزی طرح‌‌های توسعۀ شهری نمونۀ موردی: محور 17 شهریور تهران. نشریه جغرافیا و توسعه 16(52): 116-97.


• سامانپور، ف.، برکپور، ن.، مقصودی، م. خدمات داوطلبانه دانشگاهی در یک محیط فرارشته‌ای؛ گزارشی از یک اقدام پژوهی در شهرسازی. 1397. نشریه مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی. 41: 64-33.


• سیدالحسینی، م.، ثناگر دربانی، ا. 1400. بررسی مهارتهای مورد نیاز شهرسازان جهت ورود به حرفه و سنجش استقرار مدیریت کیفیت فراگیر )مطالعه موردی: گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسالمی واحد مشهد(. نشریه هویت شهر. 15(45): 80-65.


• طالبی، ز.، حبیب، ف.، اعتصام، ا. 1395. ضرورت آموزش کارگاهی در توانمندسازی دانشجویان شهرسازی، در کاربرد دانش از منظر مدل­های یادگیری سازنده­گرا. نشریه مدیریت شهری و روستایی. 45: 68-53.


• طالبی، ز.، حبیب، ف.، اعتصام، ا. 1396. جایگاه علوم اجتماعی در آموزش شهرسازی؛ تحولات و چالش­های پیش رو. نشریه علوم اجتماعی. 39: 374-351.


• عندلیب، ع.، بیات، ا.، رسولی، ل. 1392. مقایسه و تطبیق بازآفرینی بافت‌های فرسوده‌ی شهری بلوک خیام تهران (ایران) و پروژه لیورپول1 (بریتانیا). نشریه آمایش محیط. 6(23): 104-79.


• مشکینی، ا.، موذن، س. 1394. تحلیل حکمروایی مطلوب شهری در پایداری شهرها مطالعه موردی: شهر عجب‌شیر. نشریه آمایش محیط. 8(29): 132-99.


• نجاتی، ن.، صرافی، م.، نجف زاده، ر.1400. تبیین نقش قدرت-دانش در برنامه‌ریزی فضایی با تأکید بر قدرت انضباطی و زیست-قدرت. نشریه دانش شهرسازی. 5(2): 151-133.


• نژاد بهرام، ز.، جلیلی، م. 1399. تبیین مفهوم »قدرت شهر« و اثرات آن در فرآیند توسعه شهر تهران. نشریه معماری و شهرسازی آرمانشهر. 33: 278-267.


• Allmendinger, P .2002. Towards a Post-Positivist Typology of Planning. Planning theory, 1(1): 77- 99.


• Allmendinger, P .2009. Planning Theory. London: Palgrave.


• Bourdieu, P.1988. Outline of a Theory of Practice. Cambridge: Cambridge university press.


• Certomà, C. 2015. Expanding the ‘dark side of planning’: Governmentality and bio politics in urban garden planning. Planning Theory, 14(1), 23-43.


• Fischer, F. 1999. Technical Deliberation in a Democratic Society: The Case for Participatory Inquiry, Science and Public Policy 26(5):294-302


• Flyvbjerg, B. 1998.Rationality and Power. Chicago: Chicago press.


• Flyvbjer, B. 2001.Making Social Science Matter. Cambridge: Cambridge university press.


• Flyvbjerg, B and Richardson, T. 2002. Planning and Foucault. Cited in: Planning Futures: New directions for planning theory. London: Routledge.


• Flyvbjerg, B. 2002. Bringing Power to Planning Research. Journal of planning education and research 21:353-366.


• Flyvbjerg, B. 2004.Phronetic planning research. Planning theory and practice, 5(3):283-306.


• Forester, J. 1989.Planning in the Face of Power. Berkeley: University of California press.


• Forester, J.1993.Critical Theory, Public Policy and Planning Practice. Albany: State University of New York Press.


• Forester, J. 1999.The Deliberative Practitioner. Cambridge: MIT Press.


• Forester, J. 2006. Exploring urban practice in democratizing society: opportunities, techniques, and challenges. Development South Africa 23(5) December.


• Forester, J. 2012.On the Theory and Practice of Critical Pragmatism: Deliberative Practice and Creative Negotiations. Planning theory, 12(1): 5-22.


• Foucault, M. 1980. Power/knowledge: Selected interviews and other writings, 1972-1977. Pantheon.


• Foucault, M.1991. Space, knowledge, and power. in P Rabinow (ed), The Foucault Reader, London: Penguin Books, pp.239-256.


• Fox-Rogers, L., & Murphy, E. 2014. Informal strategies of power in the local planning system. Planning theory, 13(3), 244-268.


• Friedmann, J. 1987. Planning in the Public Domain. Princeton: Princeton University Press.


• Friedmann, J. 1998. Planning Theory Revisited. Nijmegan Academic Lecture: University of Nijmegan, 29 May.


• Heally, P. 1992. Planning through debate. Town Planning review, 63, 2: 62-143.


• Heally, P. 1997. Collaborative Planning: Shaping Places in Fragmented societies. Basingstoke: Macmillan.


• Heally, P. 2003.Collaborative Planning in Perspective. Journal of Planning Theory, London: 2 (2):101-123.


• Hillier, J. 2002. Shadows of Power: An allegory of Prudence in Land-Use Planning. London: Routledge.


• Hillier, J. 2003. Agonizing over Consensus: Why Habermasian Ideals Cannot Be Real. Jornal of Planning Theory 2 (1): 37-59.


• Huxley, M and Yiftachel, O. 2000. New paradigm or old myopia? Unsetting the communicative turn in planning theory. Journal of planning Education and Research,19(4):333-342


• Hoch, C. 1994. What planners do. Chicago: APA.


• Hoch, C. 1996. A pragmatic inquiry about Planning and Power. In exploration of Planning, Center for Urban Policy research, New Brunswick.


• Howe, J. and Langdon, C. 2002. Towards a Reflexive Planning Theory. Planning Theory, 1, 209-225.


• Innes, J. 1995. Planning Theory emerging paradigm: Communicative action and interactive Practice. Journal of Planning Education and Research, 14,3 183---9.


• Lennon, M., & Fox-Rogers, L. 2017. Morality, power and the planning subject. Planning Theory, 16(4), 364-383.


• Metzger, J., Soneryd, L., & Tamm Hallström, K. 2017. ‘Power is that which remains to be explained: Dispelling the ominous dark matter of critical planning studies. Planning Theory, 16(2), 203-222.


• Sager, T. 1994. Communicative Planning Theory. Aldershot: Avebury.


• Sager, T. 2006. The Logic of Critical Communicative Planning: Transaction cost Alteration. Journal of Planning Theory 5 (3): 223-254.


• Shin, Y. 2013. Bourdieu and urban politics: Conceptualizing a Bourdieusian relational framework for urban politics research. Planning Theory, 12(3), 267-289.


• Schon, D. 1983. The Reflective Practitioner. Oregon: Oregon university press.


• Stein, S.M. and Harper, T.L. 2012. Creativity and Innovative: Divergence and Convergence in Pragmatic Dialogical Planning. Journal of Planning Education and Research, 32(1):5-17.


• Yiftachel, O. 1998. Planning and Social Control: Exploring the Dark Side. Journal of Planning literature 12(4): 395- 406.


• Yiftachel, O and Huxley, M. 2000. Debating dominance and relevance: notes on the 'Communicative turn' in planning theory. International Journal of urban and Regional Research. 24(4): 907- 913.

 

منابع اینترنتی

http://www.gsd.harvard.edu

https://aap.cornell.edu

http://ced.berkeley.edu

http://dusp.mit.edu

https://www.liv.ac.uk

http://ncl.reportlab.com

http://courses.cardiff.ac.uk

http://www.ucd.ie

http://www.manchester.ac.uk