مطالعه تطبیقی مناطق شهر رشت بر مبنای شاخص‌های توسعه میان افزا

محورهای موضوعی : آمایش محیط

مریم علیپور ¹ , محمد تقی معصومی ^{2 *} , حسین نظم فر ³

1 - دانش آموخته دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
3 - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

تاریخ دریافت : 1402/03/31 تاریخ پذیرش : 1402/05/15 تاریخ انتشار : 1404/03/03

کلید واژه: توسعه میان‌افزا, اراضی شهری, پرومته, شهر رشت,

چکیده مقاله :

اراضی شهری، اساسی‌ترین عامل توسعه و از مهم‌ترین مباحث برنامه­ریزی شهری است. یکی از گزینه‌های مناسب توسعه، بهره‌گیری از رویکرد توسعه میان‌افزاست. بنابراین این پژوهش با هدف مطالعه تطبیقی مناطق شهر رشت بر مبنای شاخص‌های توسعه میان‌افزا به روش توصیفی- تحلیلی انجام یافته است. پس از بررسی شاخص‌های توسعه میان‌افزا بر اساس آمار سرشماری 1390 و 1395، از بین مجموع شاخص‌ها 3 شاخص (کالبدی، پراکنش جمعیتی و دسترسی) که بیشترین تأثیر را در توسعه میان‌افزا دارند انتخاب گردید. در این راستا ابتدا ضریب اهمیت هر یک با استفاده از مدل آنتروپی شانون به دست آمده و جهت اولویت‌بندی مناطق شهر رشت به لحاظ توسعه میان‌افزا، از مدل پرومته در نرم‌افزار Excel بهره گرفته شد. لذا از بین شاخص‌های مورد مطالعه منطقه یک و پنج شهر رشت به دلیل نوساز و تازه ساخت بودن بناها دارای پتانسیل کمتری برای توسعه میان‌افزا می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Urban land is a fundamental element in development and a critical concern in urban planning. Among the various approaches to sustainable urban expansion, infill (or incremental) development offers a viable strategy. This research conducts a comparative analysis of different areas within Rasht based on infill development indicators, using a descriptive-analytical methodology. Drawing from the 2011 and 2016 census data, three key indicators—physical characteristics, population distribution, and accessibility—were identified as having the most significant impact on intra-urban development. The importance of each indicator was determined using the Shannon Entropy method, while the PROMETHEE model (implemented via Excel) was used to prioritize the city’s districts. The results indicate that Districts 1 and 5 of Rasht have lower potential for infill development, primarily due to the prevalence of newly constructed buildings in those areas.

منابع و مأخذ:


1- آروین، م، پوراحمد، ا، زنگنه شهرکی، س. (1396). ارزیابی زمین¬های بایر به منظور توسعه میان¬افزا. نمونه موردی: شهر اهواز، مجله آمایش جغرافیایی فضا، 26(7): 163-182.
2- اسدی، ا، پورمحمدی، م.ر .(1399). توسعه میان¬افزا و تأثیر آن بر مؤلفه¬های مختلف در بافت فرسوده شهر زنجان، جغرافیا و برنامه¬ریزی، 72(24): 35-59.
3- اسمعیل¬پور، ن، اسمعیل¬پور، ف، رسولی، ز .(1400). ﺑﺮرﺳﯽ آﺳﯿﺐﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯿﺎن اﻓﺰا در ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻣﯿﺎﻧﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﻣﺪل ﻣﻌﺎدﻻت ﺳﺎﺧﺘﺎري (ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردي : ﻣﺤﻠﻪ ﮐﻮﭼﻪ ﻣﺸﮑﯽ در ﺷﻬﺮ زﻧﺠﺎن)، فصلنامه برنامه¬ریزی توسعه شهری و منطقه¬ای، 11 (4)، 87-126.
4- اطهاری، ک، احسانی، ک. 1379. کلانشهرها و عدالت اجتماعی در شهر. دانش جغرافیا، 2: 48-51.
5- پریزادی، ط، میرزاده، ح، اصغری، ر، کریمی، ع. 1400. بررسی الگوی توسعه فیزیکی شهر با رویکرد توسعه میان‌افزا مطالعه موردی: شهر میاندوآب، پژوهش¬های جغرافیای انسانی، 4(54): 1321-1303.
6- رهنما، م، خاکپور، ب، رضوی، م.(1394). شناسایی و خوشه‌بندی اراضی قهوه‌ای شهر مشهد به منظور ارائه الگوهای سرمایه گذاری. جغرافیا و برنامه‌ریزی ناحیه ای، 24، 22-1.
7- صارمی، ح. (1392). بررسی توسعه از درون شهر بروجرد، فصلنامه مدیریت شهری، 11 (32): 299-310.
8- محمودزاده، ح، معصومی، ع، هریسچیان، م. (1398). سنجش ظرفیت‌های توسعه میان‌افزا با استفاده از تحلیل چند متغیره فازی (مطالعه موردی: شهر ارومیه)، فصلنامه علمی پژوهش و برنامه¬ریزی شهری، 41(11): شماره، 1-22
9- نسترن، م، قدسی، ن.(1394). شناسایی پهنه‌های مستعد توسعه میان‌افزا در نواحی ناکارآمد مراکز شهرها(نمونه موردی: منطقه یک اصفهان). پژوهش‌های برنامه‌ریزی شهری، 6(20)، 51-68.
10- نوریان، ف، عبدالله پور، س، قاضی، ر.(1396). اولویت‌بندی راهبردهای توسعه میان‌افزا در پهنه‌های برش عرضی نواحی شهری(مطالعه موردی: منطقه 6 شهر مشهد. فصلنامه علمی- پژوهشی مطاعات شهری، 7(28)، 65-78.
11- Goumas, M., Lygerou, V. 2000. An extension of the PROMETHEE method for decision making in fuzzy environment: Ranking of alternative energy exploitation projects‚ European Journal of Operational Research, Vol 123, Pp 606–613
12- Gilliams, S., Raymaekers, D., Muys, B. 2005. Comparing multiple criteria decision methods to extend a geographical information system on afforestation, Computers &Electronics in Agriculture, Vol 49, Pp 142–158
13- Gasemi Shaktei, S. and G. Haghighat Naieni. 2013. Provide a General Framework for Infill Development, Architecture Culture and Management, Tehran University of Art, Tehran, Iran.
14- Hosseini Divshali, Seyedeh Fargol, Karimi Azeri.A. 2018. The Assessment of Cited Components in The Crime Prevention) Case Study On the Rasht’ S Residential Complexes (Abrisham, Pardisan, And Kaktoos), 16(3), 459-476.
15- Hamidi, A., Salaripour, A., Hesam, M. 2021. Evaluation of urban management policies in utilizing creative city brand, case study: Rasht city, Iran. Geographical Urban Planning Research (GUPR), 9(2), 439-461
16- Hingorani A., Guerrero J., Glover A & Ringewald, C. 2019. Creating and Equitable Infill Development Framework for Kern County: Analysis and community recommendations to support the 2019. General Plan Update Policy Brief.
17- Khalili, A.2016. Optimal Model Presentation for Urban Smart Growth with Emphasis on Infill Development (Case Study: Urmia City), Master Thesis, Supervisor: Asghar Abedini, Urbanize Group, Faculty of Architecture, Urbanize and Art, University of Urmia.
18- Kim, J. and K. Larsen.2017. CAN NEW URBANISM INFILL DEVELOPMENT CONTRIBUTE TO SOCIAL SUSTAINABILITY? THE CASE OF ORLANDO, FOLORIDA. Urban Studies, 54(16), pp: 3843-3862.
19- Mirmogtadai, M. Rafeian, M. and E. Sangi .2019. REFLECTION ON THE CONCEPT OF INTERMODAL DEVELOPMENT AND ITS NECESSITY IN URBAN NEIGHBORHOODS, Municipalities Magazine,10(98), pp: 44-51.
20- McConnell, V., & Wiley, K.2010. Infill development: Perspectives and evidence from economics and planning. Journal of Resources for the Future,
10(13), 1-34.
21- Peter, N. Fateye, T. Okagbua, H., Abayomi, G. 2020. "Infill Development and Its Attendant Consequences on Neighbourhood Property Value: Evidence from Gwarinpa, Abuja, Nigeria. ", International Journal of Mechanical and Production Engineering Research and Development (IJMPERD), 10(3), 2203–2218.

22- Rafeian, M. Barati, N. and M. Marzieh Ara. 2010.CAPACITY DEVELOPMENT ASSESSMENT OF BROWNFIELD AREAS IN CBD OF QAZVIN(ON THE BASIS OF INFILL DEVELOPMENT APPROACH). Journal of Architecture and Urbanize, 3(5), pp: 45-62.