تحلیل و تبیین الگوی همبستگی بین ابعاد و شاخص‌های زیست‌پذیری در شهر زاهدان

محورهای موضوعی : آمایش محیط

یونس شهنوازی ¹ , محمود رضا انوری ² , مریم کریمیان بستانی ³

1 - گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران
2 - گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران
3 - گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

تاریخ دریافت : 1399/01/12 تاریخ پذیرش : 1399/05/11 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: تحلیل عاملی, همبستگی, زاهدان, زیست‌پذیری شهری,

چکیده مقاله :

زیست پذیری از رویکردهای نوین تعریف شده در نظام مطالعات شهری است که کاملاً در راستای توسعه پایدار می باشد. در واقع در این رویکرد به سلامت کل یک سیستم شهری توجه می‌شود. لذا هدف پژوهش حاضر؛ تحلیل و تبیین الگوی همبستگی بین ابعاد و شاخص های زیست‌پذیری در شهر زاهدان می باشد. نوع تحقیق کاربردی بوده و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، از نرم‌افزار های LISREL, SPSS و از روش کیفی و کمی و تکنیک تحلیل عاملی استفاده شده است. نتایج حاصل از معیار کیسر، میر و والکین (KMO) نشان می دهد که با توجه به سطح معناداری کوچکتر از 05/0، تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار و مدل عاملی، مناسب است. نتایج نرم افزار لیزرل نشان از برازش خوب ابعاد زیست پذیری توسط داده ها دارد. همچنین پس از بررسی تحلیل عاملی مرتبه دوم مشخص شد که تمام بار های عاملی معنی دار بوده و شاخص ها و مؤلفه ها را به خوبی حمایت می کنند. همچنین نتایج ماتریس همبستگی ابعاد زیست پذیری نشان می دهد، از میان ابعاد زیست پذیری پژوهش بالاترین ضریب همبستگی بین ابعاد محیط زیست شهری و امکانات و زیرساخت های شهری با ضریب همبستگی 81/0، می باشد. همچنین می توان این چنین نتیجه گرفت ضریب همبستگی بین مؤلفه ها با سطح معناداری 000/0 زیاد می باشد.

چکیده انگلیسی:

Sustainability is one of the new approaches defined in the system of urban studies that is fully in line with sustainable development. Indeed, the biodiversity approach focuses on the overall health of an urban system. Therefore, the purpose of this study is to analyze and explain the correlation pattern between dimensions and indicators of viability in Zahedan. The qualitative and quantitative methods as well as applied research, software such as LISREL, SPSS, and factor analysis were used to analyze the obtained data. The results of the Kayser-Meier and Walkin (KMO) criterion showed that with a significance level of less than 0.05, factor analysis is significant to identify the structure and factor model. The results of LISREL software show a good proportion of data biodiversity dimensions. The second-order factor analysis also showed, that all factor loadings are meaningful and support the indicators and components well. The results of the study showed a correlation matrix of viability, the viability of the highest correlation between the size of the urban environment and urban infrastructure facilities, and a correlation coefficient of 0.81. It can also be concluded that the correlation coefficient between the components is of a high significance level of 0.000.  

منابع و مأخذ:

1. آذر،س.،بذرافشان،ج.،پایدار، ا.1399. تحلیل و ارزیابی ارتباط زیست‌پذیری محیطی روستاهای ناحیه بلوچستان با میزان برخورداری از امکانات زیرساختی (دهستان دامن؛ شهرستان ایرانشهر). آمایش محیط. 13(50): 171-196.


2. ابراهیم­پور،م.1399.برنامه­ریزی بیوفیلیک رویکردی جدید در راستای دستیابی به زیست‌پذیری در شهرهای جدید ایران(نمونه موردی: شهر جدید هشتگرد). فصلنامه آمایش محیط، 13(50): 39-59.


3. استانداری سیستان و بلوچستان.1397. سالنامه آماری استان.


4. اوطاری،م.ر.، شمس،م.1400. ارائه مدل ساختاری-تفسیری شاخص‌های سلامت محوری در راستای تحقق زیست‌پذیری (مورد مطالعه: منطقه یک تهران). آمایش محیط. 14(55). 213-234.


5. ایراندوست،ک.،عیسی­لو،ع.ا.،شاه­مرادی،ب.1394. شاخص زیست­پذیری در محیط­های شهری (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر مقدس قم). نشریه اقتصاد و مدیریت شهری. 4(13): 102-120.


6. بندرآبادی،ع.1393. شهر زیست‌پذیر از مبانی تا معنا. انتشارات آذرخش. چاپ سوم. تهران. 192 صفحه.


7. رشیدی­ابراهیم­حصاری،ا.،موحد،ع.،تولایی،ع.،موسوی،م.ن.1395. تحلیل فضایی منطقه کلانشهری تبریز با رویکرد زیست­پذیری. مجله فضای جغرافیایی. 16 (54): 176-155.


8. زنگنه،م.،خاوری،ع. 1396. عوامل مؤثر بر زیست­پذیری سکونتگاه­های شهری در مناطق مرزی کشور، اولین کنگره بین­المللی پژوهش­های تخصصی در علوم، مهندسی و فناوری­های دانشگاهی، شیراز، موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی. 1-17.


9. زیاری،ک.،مشکینی،ا.،انبارلو،ع.1396. تحلیل فضایی شهر با تأکید بر رویکرد زیست‌پذیری (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر زنجان). فصلنامه پژوهش‌های علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی. 1 (10): 265-287.


10. ساسان­پور،ف.، تولایی،س.،جعفری­اسدآبادی،ح. 1393. قابلیت زیست‌پذیری شهرها در راستای توسعه پایدار شهری (مورد مطالعه: کلانشهر تهران). مجله علمی پژوهشی جغرافیا. 12 (42): 129-157.


11. ساسان­پور،ف.،علیزاده،س.،اعرابی­مقدم،ح.1396. قابلیت سنجی زیست پذیری مناطق شهری ارومیه با مدل RALSP. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی). 18(48): 241-258.


12. سرشماری نفوس و مسکن.1395. نتایج سرشماری.


13. شماعی، ع.، ساسان­پور، ف.، سلیمانی، م.، احدنژادروشتی، م.، حیدری، ت. تحلیل زیست‌پذیری بافت­های فرسوده شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر زنجان). فصلنامه جغرافیای انسانی. 4(48): 783-799.


14. شیخ­الاسلامی،ع.،موسوی،س.پ.1396. تحلیلی از وضعیت زیست­پذیری محله­های شهری (مطالعه موردی: شهر دورود)، سومین همایش بین‌المللی معماری عمران و شهرسازی در آغاز هزاره سوم، تهران، دانشگاه البرز. 1-12.


15. عیسی­لو،ع.ا.،بیات،م.،بهرامی،ع.1393. انگاره زیست‌پذیری رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: شهرستان قم، بخش کهک). نشریه مسکن و محیط روستا، 33(146): 120-107.


16. کیانی،ا.،خمر،غ.،مژگان،ن.1395. زیست­پذیری شهری و توسعه پایدار رویکردهایی نوین در شهرهای امروزی، چهارمین کنفرانس علمی پژوهشی افق­های نوین در علوم جغرافیا و برنامه­ریزی معماری و شهرسازی ایران، تهران، 1-16.


17. Appleyard,B.2015. Creating Shared and Livable Streets in the US: An International Case Study for Creating Equitable Streets in an Auto-Dominated Context, Journal of Transport & Health. 2(2): 571-577.


18. Badland,H.,Whitzman,C.,Lowe,M.,Davern,M.,Aye,L.,Butterworth,I.,Dominique,H.,Giles-Corti,B.2014. urban live ability: Emerging lessons from Australia for exploring the potential for indicators to measure the social determinants of health. Social Science and Medicine, No:111: 64 –73


19. Bajunid,A.,F.I.,Abbas,M.Y.,Nawawi,A.H.2011._­Tessellation­Planning: Relationship between the physical environment and the neighborhood, Asian Journal of Environment-Behavior Studies, 3(7): 45-57.


20. Florida,R.2002. The Rise of the creative class, NY: Basic Books/ Perseus Books.


21. Inglehart,R.1990. Culture shift in advanced industrial society, Princeton NJ: Princeton University Press.


22. Kennedy,RJ.,Buys,L.0212. Dimension of liveability: A tool for sustainable cities. In Proceedings of SB12mad Sustainable Building Conference.1-12.


23. Kim, K.,Uysal,M.2002. The effects of tourism impacts upon quality of life of residents in the community. No: 78: 1–289.


24. Pacione,M.2003. Quality-of-life research in urban geography. Urban Geography. 24(4): 314–339.


25. Paul,A.,Sen,J.2017. Identifying Factors for Evaluating Livability Potential within a Metropolis: A Case of Kolkata. World Academy of Science, Engineering and Technology, Open Science Index 121. International Journal of Urban and Civil Engineering. 11(1): 50 - 55.


26. Porio,E.2014. Sustainable development goals and quality of life targets: Insights from metro manila. Current Sociology. 63(2): 244–260.


27. Radcliff,B.2001. Politics, markets and life satisfaction: The Political economy of human happiness. American Political Science Review, 95(4): 939-955.


28. Shank,H.,Cutchin,MP.2016. Processes of developing 'community livability' in older age. Journal Aging Studeis, No: 11: 66-72


29. Sofeska,E.2017. Understanding the Livability in a City Through Smart Solutions and Urban Planning Toward Developing Sustainable Livable Future of the City of Skopje, Procedia Environmental Sciences; Volume 37: 442-453


30. U Pandey,R.K.,Garg,Y.,Bharat,A.2013. Understanding Qualitative Conceptions of Livability: Indian Perspective, international Journal of Research in Engineering and Technology. 12(2): 374-380.


31. UN-Habitat.2016. Urbanization and development: emerging futures.


32. Vergunst,P.2003. Livability and ecological land use the challenge of localization, PhD Thesis in Department of Rural Development Studies, Swedish University of Agriculture.