امکان‌سنجی تغییر پایتخت؛رویکرد تحلیل فضایی

محورهای موضوعی : آمایش محیط

پگاه فرهادیان ¹ , مجید شمس ²

1 - (دانشجوی دکترای گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران)
2 - (استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/02/29 تاریخ پذیرش : 1400/07/20 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: تحلیل فضایی, نخست شهری, انتقال پایتخت,

چکیده مقاله :

چکیدهبه دنبال مشکلات عدیده ی شهری و جغرافیایی تهران مبحث انتقال پایتخت به عنوان راه حل سروصدای زیادی در محافل آکادمیک و نهادهای دولتی به راه انداخت و در این میان یکی از بحث ها یافتن مکان مناسب برای نقل مکان پایتخت و سنجش و اندازه گیری مؤلفه های مورد نیاز برای این مکان جدید بوده است. هدف این پژوهش امکان سنجی تغییر پایتخت با تأکید بر رویکرد تحلیل فضایی و نظام مطلوب برنامه ریزی شهری است. برای این منظور از بررسی شاخص های نخست شهری، سلسله مراتب شهری و نهایتا از بررسی تاثیر مولفه های کالبدی- عملکردی، مولفه اقتصادی، مولفه فرهنگی- اجتماعی بر سازمان فضایی شهری استفاده گردید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که آمایش فضایی فضای جغرافیایی و شهری با تأکید بر مؤلفه های تحلیل فضایی و نیز ویژگی های نظام مطلوب برنامه ریزی شهری مهم ترین و پر چالشی ترین بخش های طرح انتقالی پایتخت در آینده به شما می روند. با توجه به اهدف پژوهش و نتایج بدست آمده 4 سناریو برای طرح انتقال پایتخت پیشنهاد شد.

چکیده انگلیسی:

Following the many urban and geographical problems of Tehran, the issue of transferring the capital as a solution has been the focus of attention in academic circles and government institutions, and, in the meantime, one of the discussions was to find a suitable place to move the capital and to measure the components needed for this new place. The purpose of this study is to assess the feasibility of changing capital by emphasizing the approach of spatial analysis and the optimal system of urban planning. For this purpose, the study of prime urban indicators, urban hierarchy, and finally the study of the impact of physical-functional, economic, and socio-cultural components on urban spatial organization was used. The results of this study show that spatial planning of geographical and urban space with an emphasis on the components of spatial analysis and also the characteristics of the optimal urban planning system is the most important and most challenging one. Parts of the capital transfer plan will go to you in the future. According to the objectives of the research and the results obtained, four scenarios were proposed for the capital transfer plan.

منابع و مأخذ:

 

• ابراهیم زاده، عیسی. رفیعی، قاسم، (1388)، تحلیلی بر الگوی گسترش کالبدی-فضایی شهر مرودشت، پژوهشهای جغرافیای انسانی (پژوهش‌های جغرافیایی)


• امام جمعه زاده، سید جواد، امیرمحسن زادگان و حسن حسینی امینی ( 1393)، تحلیلی بر امکان‌سنجی طرح انتقال پایتخت، مجموعه مقالات همایش تمرکززدایی و ساماندهی پایتخت، دانشگاه تربیت مدرس، اسفندماه.


• تقوایی، مسعود و اکبری، محمود. (1388).مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری شهری. چاپ اول. انتشارات پیام علوی. اصفهان.


• ضیایی، محمود؛ زندی، ابتهال؛ عباس پور، نیلوفر و مرجان عبدی. (1393). توسعه پایدار گردشگری از دیدگاه دو مکتب ایدئالیسم و پراگماتیسم.فصلنامه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری. ، 30-11.


• حیدری چیانه، رحیم؛ صنوبر، ناصر و حسن سعدلونیا. (1394). تحلیلی بر نقش تصویر برند بر توسعه گردشگری شهری مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری،22، 94-79.


• رهنمایی، محمدتقی و سیدموسی پورموسوی (1385)، «بررسی ناپایداری­های امنیتی کلان شهر تهران بر اساس شاخص­های توسعه پایدار شهری»،فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی، شماره 57 ، پائیز.


• زارع چاهکوهی، محمد علی، (1389)، روشهای تحلیل چندمتغیره در نرم افزار SPSS، دانشگاه تهران.


• داداش پور‌هاشم*,آفاق پور آتوسا, رفیعیان مجتبی،(1389)، تحلیلی بر سازمان یابی فضایی سیستم شهرهای نواحی ساحلی جنوب ایران، نشریه جغرافیا و توسعه ناحیه ای،97-131


• زرشگی، محمد، (1397)، امکان‌سنجی تراکم زدایی از تهران با اجرایی نمودن انتقال یا تفکیک پایتخت (مطالعه تطبیقی برخی کشورها)، فصلنامه حقوق اداری،(17)6، 239-276


• داوودی، سیدمجید( 1389)، امکان‌سنجی جابجایی و انتقال مراکز سیاسی، اداری و اقتصادی پایتخت به خارج تهران، بررسی مقدماتی ابعاد موضوع دفتر مطالعات سیاسی، شماره مسلسل 10346 ، مردادماه.


• قدیری، محمود و دستا، فرزانه، (1395)، تحلیل الگوی رشد کالبدی- فضایی کلانشهر تهران فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال سی و یکم، شماره یکم، بهار 1395 ، شماره پیاپی 120.


• لطفی، حیدر و یزدان پناه درو، کیومرث و پزشکی، مهدی و کرمی، زین‌العابدین،1397،آمایش فضایی- جغرافیایی مکان‌یابی شهر مطلوب برای انتقال پایتخت: مطالعه موردی مؤلفه‌های جغرافیای طبیعی و نظام مطلوب برنامه‌ریزی شهری،1-28.


• هال، پیتر و فاینفر، اولریخ،(1390)، آینده شهری قرن 21: دستور کار جهانی برای شهرهای قرن بیست‌و‌یکم، ترجمه رحیم سرور و علیرضا استعلاجی، دانشگاه ازاد اسلامی، واحد شهر ری.


• دانشمند، فتانه، نظریان، اصغر، تقویت روحی شهروندی در مدیریت کلان شهرها، بهار1389، شماره8.


• رجبی،آزیتا،(1390)، شیوه‌های مشارکت شهروندی در فرآیند توسعه شهری، فصلنامه آمایش محیط، بهار1390،شماره12.


• داداش پور،‌ هاشم، تحلیلی بر عوامل تعیین کننده مزیت‌های مکانی در منطقه کلان شهری تهران،فصلنامه آمایش محیط، پاییز 1390،شماره14.

 

• United Nation .(2014), Department of Economic and Affairs, Population Division ,World bank.


• Hall, Peter; Ulrich, Preiffer. (2000),Urban future 21.A Global Agenda for Twenty First Century Cities, E & FN Spon ,London.