ارائه الگوی بازآفرینی شهری در جهت ارتقای تاب‌آوری شهری (مورد مطالعه : شهر سنندج)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

سیروان صیدی ¹ , مهدی مدیری ² , رحیم سرور ³ , پروانه زیویار ⁴

1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 - استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران
3 - استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
4 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/07/03 تاریخ پذیرش : 1402/09/20 تاریخ انتشار : 1403/09/14

کلید واژه: تاب‌آوری شهری, بافت شهری, بازآفرینی شهری, شهر سنندج.,

چکیده مقاله :

 

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی بازآفرینی برای ارتقای تاب‌آوری شهری سنندج مورد مطالعه قرار گرفته است. نوع پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی – تحلیلی است. جمع‌آوری داده‌ها میدانی مبتنی بر پرسشنامه محقق ساخته بوده و برای تحلیل داده­ها از تحلیل فریدمن، همبستگی و تی تست استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می­دهد میانگین شاخص‌های باز آفرینی در شهر سنندج با ٩٩/2، پایین­تر از حد متوسط است. همچنین نتایج همبستگی کانونی نشان می­دهد که در بین ابعاد بازآفرینی شهری به صورت کلی بعد اجتماعی با 34 درصد، بعد کالبدی با 27 درصد، بعد اقتصادی 24 درصد و بعد محیط زیستی 15 درصد در تاب‌آوری شهری اثر گذار بوده است. همچنین تحلیل مسیر نشان داد که بعد کالبدی با وزن 362/0 بیشترین اثرگذاری،بعد نهادی با وزن 278/0 کمترین اثر گذاری را دارند. الگوی پیشنهادی توانمندسازی و بازآفرینی شهری تاب‌آور باید بر پایه اصول توسعه پایدار و اجتماع مدار، فقرزدا و توانمندساز و برنامه­ریزی راهبردی استراتژیک و عملیاتی با حکمروایی گفتمانی، مشارکتی و شراکت عمومی خصوصی عدالت مبنا با رویکرد ظرفیت سازی نهادی اجتماع محور و توسعه درون­زا باشد.

 

چکیده انگلیسی:

 

This research aimed to develop a regeneration model to enhance the urban resilience of Sanandaj. It is applied in purpose and descriptive-analytical in nature. Data were collected using a researcher-designed questionnaire, and the analysis involved Friedman’s test, correlation analysis, and the t-test. The findings indicated that the average regeneration index in Sanandaj was 2.99, which was below average. Focal correlation analysis revealed that among the dimensions of urban regeneration, the social dimension (34%), physical dimension (27%), economic dimension (24%), and environmental dimension (15%) have varying impacts on urban resilience. Path analysis further showed that the physical dimension, with a weight of 0.362, exerts the most influence, while the institutional dimension, with a weight of 0.278, has the least impact. The proposed model emphasizes sustainable, community-oriented development, poverty alleviation, empowerment, and strategic and operational planning, incorporating discursive, participatory, and public-private partnerships based on justice, community-oriented institutional capacity building, and internal development.

 

منابع و مأخذ:

1. ابوذری، پ.، زیاری، ی. 1398. تحلیل نقش سرمایه اجتماعی بر مشارکت پذیری در طرح¬های ساماندهی بافت¬های فرسوده با رویکرد بازآفرینی شهری(مورد پژوهی: منطقه 12 شهر تهران. (جغرافیا ) برنامه¬ریزی منطقه ای، 9(35): 335-349.
2. بدري، س.، لسبويي، م.، عسگري، ع.، قديري معصوم، م.، سلماني، م. 1392. نقش مديريت محلي در ارتقاي تاب آوري مكاني در برابر بلاياي طبيعي با تأكيد بر سيلاب مطالعه ي موردي: دو حوضه¬ي چشمه كيله¬ي شهرستان تنكابن و سردآبرود كلاردشت. دوفصلنامه¬ي مديريت بحران، 2(1): 39-50.
3. بهرامی، س.، سرور، ر.، اسدیان، ف. 1397. ارزیابی و تحلیل تاب آوری نهادی و کالبدی محلات شهری سنندج (مطالعه موردی: محلات سرتپوله, شالمان و حاجی آباد). جغرافیایی سرزمین، 15(59 ): 15-38.
4. خزاعی، ن.، مجتبی زاده خانقاهی، ح.1401. ارائه الگوی بهینه¬دار در بافت مسئله¬دار فرحزاد با رویکرد ارتقاء تاب آوری. آمایش محیط، 59(15): 23-44.
5. خسروخواه، ع.، ملک حسینی، ع. 1402. بررسی و تحلیل فضایی میزان تاب آوری مناطق شهری (نمونه موردی: شهر بوشهر). آمایش محیط (پذیرفته شده).
6. رضایی، م. 1389. تبیین تاب آوری اجتماعات شهری به منظور کاهش اثرات سوانح طبیعی(زلزله)؛ مطالعة موردی: کلانشهر تهران. رساله دکتری جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس. 244.
7. رفیعیان، م.، رضایی، م.، عسگری، ع.، پرهیزگار، ا.، سیاوش، ش.1390 .تبیین مفهومی تاب آوری و شاخص¬سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع محور. فصلنامه برنامه¬ریزی و آمایش فضا: 15(4): 19-41.
8. زنگیشه¬یی، س.، مشکینی، ا.، قائدرحمتی، ص.، رفیعیان، م. 1402. الگوی بازآفرینی پایدار کیفیت‏ گرای بافت‏های نابسامان شهری (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه). پژوهش¬های جغرافیای انسانی، 56(2): 271-292.
9. هندی، ه.، اقبالی، ن.، سرور، ر.، پیشگاهی فرد، ز. 1399. سنجش تاب آوری زیست محیطی در سطح محلات منطقه چهارده شهر تهران. آمایش محیط، 48(13): 1-20.
10. Desouza, K. C., Flanery, T. H. 2013. Designing, planning, and managing resilient cities: A conceptual framework. Cities 35(2013): 89–99.
11. European Union. 2010. The role of urban regeneration in the future of urban development in Europe. Draft opinion of the Committee of the Regions. June 9-10.
12. Kafkalas, G., Vitopoulou, A., Gemetzi, G., Giannakou, A., Tasopoulou, A. 2015. Sustainable cities: Adaptation and resilience in times of crisis. Association of Greek Academic Libraries.
13. Korkmaz, C., Balaban, O. (2020). Sustainability of urban regeneration in Turkey: Assessing the performance of the North Ankara Urban Regeneration Project. Habitat International, 95: 1-14.
14.
Leichenko, Robin. 2011. Climate change and urban resilience. Current Opinion in Environmental Sustainability, 3:164–168 15. LUDA. 2003. Appraisal of Urban Rehabilitation Literature and Projects, Including a Glossary of Terms and a Preliminary Set of Indicators Characterizing LUDA. Large Scale Urban Distressed Areas (LUDA).
16. Noon, D., Smith-Canham, J., Eagland, M. 2000. Economic Regeneration and Funding. In: P. Roberts and H. Sykes (eds), Urban Regeneration: A Handbook, London, 61-85.
17. Pike, A., Dawley, S., Tomaney, J. 2010. Resilience, adaptation and adaptability. Cambridge Journal of Regions, Economy and Society 3(2010): 59–70.
18. Roussou, G., Pozoukidou, G. 2019. Urban Regeneration as a means of achieving urban resilience: An implementation in the historical center of Aigio, Greece.‏ Sustainable urban planning & development, 1576-1583.
19. Saez Ujaque, D., Roca, E., de Balanzó Joue, R., Fuertes, P., Garcia-Almirall, P. 2021. Resilience and urban regeneration policies. Lessons from community-led initiatives. the case study of canfugarolas in Mataro (Barcelona). Sustainability, 13(22): 12855.
20. Smit, B., Wandel, J. 2006. Adaptation, adaptive capacity and vulnerability. Global environmental change, 16(3): 282-292.