ارزیابی نقش طبیعت بر تعاملات همسایگی در مجتمع‌های مسکونی (مورد مطالعه: مجتمع‌ مسکونی اکباتان تهران و مجتمع‌ مسکونی پردیسان قم)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

محمد بهزادپور ¹ , یوسف گرجی مهلبانی ² , جمالدین سهیلی ³

1 - (دانشجوی دکتری تخصصی گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، گیلان، ایران)
2 - (دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران)
3 - (استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/04/14 تاریخ پذیرش : 1396/08/29 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: طبیعت, روابط همسایگی, مجتمع مسکونی اکباتان, مجتمع مسکونی پردیسان, قم و تهران,

چکیده مقاله :

تأثیرات و کارکردهای متنوعی برای فضاهای سبز و طبیعی شهری برشمرده شده است که یکی از این تأثیرات افزایش تعاملات ساکنان و همسایگان است. اهمیت این موضوع تا حدی است که امروزه توجه به طبیعت و فضاهای سبز شهری و اعمال سیاست‌هایی که مردم شهرها را از مشکلاتی مانند انزوا برهاند و باعث ارتباط ساکنان با یکدیگر شود، از مهم‌ترین وظایف نهادهای شهری است. در این تحقیق دو مجتمع مسکونی اکباتان تهران و پردیسان قم به عنوان نمونه موردی انتخاب شده‌اند و هدف، ارزیابی نقش طبیعت بر روابط همسایگی در این دو مجتمع مسکونی است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و نتایج به‌دست‌آمده از 383 پرسش نامه با استفاده از آزمون T نشان می‌دهد در ارتباط با روابط همسایگی، امتیاز مجتمع مسکونی اکباتان برابر با 3.08 و امتیاز مجتمع مسکونی پردیسان برابر با 2.66 حاصل شده است و در ارزیابی رضایت از طبیعت و فضاهای سبز، امتیاز اکباتان 3.81 و پردیسان 2.61 به دست آمده است. در بررسی رابطه دو متغیر طبیعت با تعاملات همسایگی، نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان می‌دهد رابطه مثبت و معناداری بین این دو متغیر وجود دارد به‌طوری‌که ضریب کلی به‌دست‌آمده برابر با 0.669 بوده است. این مقدار در اکباتان 0.684 و در پردیسان 0.516 به دست آمد که نشان از وجود رابطه قوی تر بین این دو متغیر در مجتمع مسکونی اکباتان است. در نهایت در ارزیابی میزان تأثیرگذاری طبیعت و فضاهای سبز بر تعاملات همسایگی، مقدار ضریب تعیین به‌دست‌آمده برای اکباتان 0.717 و پردیسان نیز 0.384 بوده است. در مجموع ضریب تعیین یافته های حاصل از 383 پرسش نامه با مقدار خطای 0.000 برابر با 0.627 حاصل گردید که تأیید کننده تأثیرات مثبت طبیعت و فضاهای سبز بر روابط و تعاملات همسایگی بوده است.

چکیده انگلیسی:

A variety of effects and functions have been enumerated for urban green and natural spaces, one of which is to increase the interaction of residents and neighbors. This issue is so important that today attention to the nature and green spaces of the city as well as the implementation of policies which release the people of the cities from problems such as isolation and cause residents to relate to each other, are of the most important tasks of the urban institutions and this is an important indicator for improving the life quality and community development. In this research, two residential complexes of Ekbatan in Tehran and Pardisan in Qom have been selected as the case study and the purpose of this study is to evaluate the role of nature on neighborhood relations in these two residential complexes. The method is descriptive – analytical and the results of the study showed that concerning the neighborhood relations, Ekbatan Residential Complex score was 3.08 and the score of Pardisan Residential Complex was 2.66. Also, in evaluating the satisfaction of nature and green spaces, Ekbatan and Pardisan scores were 3.81 and 2.61 respectively. In this survey, regarding the relationship between the two variables of nature with neighboring interactions, the Pearson Correlation test results showed a positive and significant correlation between these two variables, so that the overall coefficiency estimate was 0.669. This value was found in Ekbatan to be 0.684 and in Pardisan 0.516, which indicates a stronger relationship between these two variables in Ekbatan Residential Complex. Finally, in assessing the impact of nature and green spaces on neighborhood interactions in residential complexes, the coefficient of determination for Ekbatan and Pardisan were 0.384 and 0.717 respectively. Totally, the findings obtained from the results of 383 questionnaires were used to determine the coefficient of error with a 0.000 error value of 0.627, which confirmed the positive effects of nature and green spaces on neighborhoods and interactions.   Keywords: n

منابع و مأخذ:

 

1. ایمانی،ب.، فیروزی مجنده،ا.،کانونی،ر.1395.پراکنش مکانی فضاهای سبز و اولویت‌بندی تناسب اراضی با هدف مکان یابی بهینه­ی پارک (مطالعه موردی، شهر اردبیل). فصلنامه آمایش محیط،37(10):98-65.


2. باباپور،ه.1378. بررسی راه­های نگه داشت و توسعه باغ‌ها و فضاهای سبز شهری.مجله شهرداری‌ها،5(1):72-60.


3. بهرام سلطانی،ک.1381.مجموعه مباحث و روش‌های شهرسازی، محیط‌زیست.چاپ اول. انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.247 صفحه.


4. توسلی،غ.1362.مشارکت اجتماعی در شرایط جامعه آنومیک، رابطه آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی با مشارکت اجتماعی تهران. چاپ اول.انتشارات دانشگاه تهران.374 صفحه.


5. خالقی­نیا،س.1388.بهره­برداری از اصول معماری سبز با رویکرد به مفاهیم معماری سنتی ایران در طراحی خانه مسکونی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته معماری.دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین.279 صفحه.


6. رهنمایی،م.1382.توان‌های محیطی ایران.چاپ اول.مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.392 صفحه.


7. سوزنچی،ک.،تریوه،س.1390.بازطراحی بوستان­های محله­ای با تأکید بر توسعه روابط اجتماعی میان ساکنان محله.فصلنامه نقش جهان،1(1):129-107.


8. صادقیان،ن.1383.محله سالم، اساس رعایت توسعه پایدار شهری.چاپ اول.اسرار.214 صفحه.


9. صالحی، ا. ۱۳۸۶. نقش برنامه‌ریزی و طراحی محیطی در پارک‌های شهری امن.سومین همایش ملی فضای سبز و منظر شهری.سازمان شهرداری‌ها و دهداری‌های کشور. جزیره کیش.4 اسفند.79-66.


10. صدیق سروستانی،ر.1391.جامعه‌شناسی شهری.چاپ اول.انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.246 صفحه.


11. گلابی،ف.، زارع­زاده­اردشیر،ل.1392.روابط همسایگی و احساس امنیت اجتماعی (مطالعه شهروندان شهر تبریز).فصلنامه دانش انتظامی آذربایجان شرقی،12(4):36-19.


12. محمدی،ع.، ارژنگی،ح.،سیدحسینی،م.1395. رتبه­بندی توسعه­یافتگی محلات شهری از نظر شاخص­های فضای سبز عمومی با استفاده از مدل­های تصمیم­گیری چندمعیاره در محیط GIS.فصلنامه آمایش محیط،43(11):146-125.


13. مطلبی،ق.1383.رویکرد انسانی به توسعه پایدار محله­ای. اولین همایش توسعه محله­ای، مفاهیم و رویکردهای نظری توسعه محله‌ای.دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.15 اسفند.121-108.


14. میرمقتدایی،م.1388.معیارهای سنجش امکان شکل­گیری، ثبت و انتقال خاطرات جمعی در شهر، مطالعه موردی: تهران.هنرهای زیبا،37:16-5.


15. نظم­فر،ح.،عشقی چهاربرج،ع.،عمرانی،م.1395.تحلیل بافت شهری با استفاده از روش ترانسکت، نمونه موردی: شهر ارومیه.فصلنامه آمایش محیط،47(12):66-45.


16. نوذری،ش.1383.تأثیر طراحی فضاهای باز مسکونی متناسب با شرایط سالمندان در توسعه اجتماع محله. اولین همایش توسعه محله­ای، مفاهیم و رویکردهای نظری توسعه محله‌ای.دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.15 اسفند.66-50.


17. وبر،م.1375.شهر در گذر زمان.شیوا کاویانی.چاپ سوم.انتشارات شرکت سهامی انتشار. 366 صفحه.


18. وب­سایت شهرک اکباتان (www.shahrak-ekbatan.ir).


19. وب‌سایت شهرداری قم (www.qom.ir).
    
    
    1. Araya,R.,Dunstan,F.,Playle,R.,Thomas,H.,Palmer,S.,Lewis,G.2006. Perceptions of social capital and the built environment and mental health.Social science & medicine.62(12):3072-3083.
    
    
    2. Dalgard,O.S.,Tambs,K.1997.Urban environment and mental health: A longitudinal study.British Journal of Psychiatry.171:530-536.
    
    
    3. Dines,N.,Cattell,V.,Gesler,W.,Curtis,S.2006.Public spaces, social relations and well-being in East London. First Edition.Joseph Rowntree Foundation Press.43P
    
    
    4. http://greenacrepark.org
    
    
    5. https://en.wikipedia.org/wiki/Washington_Square_Park
    
    
    6. https://tclf.org/landscapes/greenacre-park
    
    
    7. Mass,J.,Sonja,M.E.,Robert,V.,Peter,G.2009.Social contacts as a possible mechanism behind the relation between green space and health.Health & Place 15(2):586-595.
    
    
    8. Sampson,R.J.2003.Neighborhood-level context and health: Lessons from sociology.First Edition.Oxford University Press.164P.
    
    
    9. Scotland Greenspace (2008). Health Impact Assessment of greenspace: A Guide.First Edition.published by greenspace scotland.74P.
    
    
    10. Weich,S.,Blanchard,C.,Prince,M.2002.Mental health and the built environment: Cross-sectional survey of individual and contextual risk factors for depression.British Journal of Psychiatry.180:428- 433.