ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری با استفاده از مدل سیستمی (مورد:شهرستان ساری)
محورهای موضوعی : آمایش محیط
علی نوری نژاد
1
(
(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان،ایران)
)
سید جمال الدین دریاباری
2
(
(استاد یار گروه جغرافیا، واحد سمنان،دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان،ایران)
)
عباس ارغان
3
(
(استادیار گروه جغرافیا، واحد سمنان،دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان،ایران)
)
کلید واژه: توان اکولوژیکی, شهرستان ساری, توسعه‌ی کالبدی, مدل سیستمی,
چکیده مقاله :
رابطه ی انسان با زمین، در طی زمان، همواره دگرگونی و تحول را به‌دنبال داشته است. این امر به نوبه خود بر نحوه‌ی استفاده از اراضی شهری تأثیری تعیین کننده داشته است. از این رو، به منظور کنترل و هدایت رشد شهری بسیار حائز اهمیت خواهد بود که با شناسایی توان اکولوژیکی محیط، روند توسعه‌ی آتی شهر هدایت و مدیریت شود تا کمترین آثار منفی زیست محیطی به عرصه‌های منابع طبیعی در پیرامون شهر وارد شود. با این دیدگاه تلاش شده است بعد از انجام اجرای شاخص‌های ارزیابی از طریق مدل سیستمی راهکارهای مناسب برای پیش بینی توسعه آتی شهر با تأکید بر جنبه‌های زیست محیطی ارائه شود بنابراین نتیجه فرآیند ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری در محدوده ی شهرستان ساری با استفاده از مدل سیستمی این بوده است که پهنه هایی در قالب اراضی طبقه ی بسیار مناسب و نسبتاً مناسب توسعه شهری در کنار اراضی نامناسب حاصل گردید. طبقه ی بسیار مناسب توسعه شهری مدل سیستمی با مساحتی در حدود 14/433 کیلومتر مربع، معادل82/11 درصد و اراضی نسبتاً مناسب با سطحی29/126 کیلومتر مربع معادل34/3 درصد از سطح شهرستان ساری را به خود اختصاص داده است. در نهایت 08/3103 کیلومتر مربع معادل 84/84 درصد از مجموع 51/ 3662 کیلومتر مربع از کل سطح شهرستان ساری با توجه به شاخص‌های تعریف شده در مدل سیستمی(مخدوم) قابلیت توسعه برای ایجاد عناصر شهری و سایر کاربری‌ها را ندارد.و بدون شک برای حفظ اکوسیستم و محیط زیست، رعایت این امر برای متولیان توسعه آتی شهرضروری به نظر می‌رسد.
The human relationship with the earth, over time, is always changing. This, in turn, has had a decisive impact on the use of urban lands. Therefore, in order to control urban growth, it is very important that, by identifying the ecological potential of the environment, the process of future development of the city be directed and managed in order to minimize the negative environmental impacts of natural resources of the city. With this view, after the implementation of the evaluation indicators through the system model, it has been tried to provide appropriate solutions for predicting future development of the city with an emphasis on environmental aspects. Therefore, while assessing the ecological capability of urban development in Sari using a system model, the zones in the form of very suitable and relatively suitable land parcels of urban development along with inappropriate land were identified. A very suitable class for urban development system model covered an area of about 433.143 square kilometers, equivalent to 11.22 percent, and a relatively suitable land had a surface of 126.29 square kilometers, equivalent to 34.3 percent of the city of Sari. Finally, it was concluded that 3,103 km2, which is 84.84% of the total 3662.151 sq. km of the area of Sari, cannot be developed for the creation of urban elements and other uses due to the indicators defined in the systemic model (Makhdoom). Undoubtedly, in order to preserve the ecosystems and environment, following this task seems necessary for the authorities to develop urban areas in future.
1- باستیه، ژ، دزر،ب (1382)، شهر، علی اشرفی. چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه هنر.470 صفحه.
2- مرکز آمار ایران (1365)، نتایج سرشماری عمومی نفوس مسکن کشور، تهران: مرکز آمار ایران.
3- مرکز آمار ایران (1375)، نتایج سرشماری عمومی نفوس مسکن کشور،تهران: مرکز آمار ایران.
4- مرکز آمار ایران (1385)، نتایج سرشماری عمومی نفوس مسکن کشور، تهران: مرکز آمار ایران.
5- مرکز آمار ایران (1390)، نتایج سرشماری عمومی نفوس مسکن کشور، تهران: مرکز آمار ایران.
6- مهندسان مشاور مازند طرح (1389)، برنامهی آمایش اشتان مازندران، تحلیل و ساختار، استانداری مازندران.
7- مهندسان مشاور مازند طرح (1392)، برنامهی آمایش اشتان مازندران، تحلیل و ساختار، استانداری مازندران.
8- داداشپور،ه ؛خدابخش، ح، رفیعیان،م (1391)، تحلیل فضایی و مکانیابی مراکز اسکان موقت با استفاده از تلفیق فرایند تحلیل شبکهای (ANP) و سامانه اطلاعات جغرافیایی ((GIS مجلهی جغرافیا و مخاطرات، شماره1(1):111-131.
9- دهدار درگاهی، م، مخدوم،م (1379)، آمایش سرزمین حوزه‌های جنگلی ارسباران، مجلهی محیط شناسی.شماره 26(26):25-34.
10- درخشان برجویی،پ (1388)، ارزیابی توان اکولوژیک برای کاربری اکوتوریسم با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره و کاربرد تکنیک‌هایRS وGIS،پایان نامهی کارشناسی ارشد، دانشکده ی محیط زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
11- زیر دست، ا (1380)، کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه ریزی شهری و منطقه ای، نشریه‌ی هنرهای زیبا. شماره10(992): 21-13.
12- عباس زادگان، م،رستم یزدی،ب (1387)، بهره گیری از رشد هوشمندانه درساماندهی رشد پراکندگی شهرها. تهران : مجلهی فناوری و آموزش،شماره1(9)33.
13- هادی زاده، ب (1388)، ارزیابی توان اکولوژیک به منظور توسعه گردشگری به کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی، پایان نامه ی کارشاسی ارشد، دانشکده انرژی و محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات..(GIS)
14- Lungo, Mario. 2001. Urban Sprawl and Land Regulation in Latin America. Land Lines. V13. N2.201.
15- Ryan, M., 2001. Spatial Patterns of Population Growth and Habitat Change in Ventura County Under Different Local Policy Constraints, USC GIS Research Laboratory.
16- Saaty T. 1999. Fundamentals of the analytic network process. Proceeding of ISAHP. Kobe, Japan, August 12-14, pp: 1-14.
17- Zhang, Deng., Jikun Huang, Scott Rozelle, Emi Uchida. 2000. Growth, Population and
18- Industrialization, and Urban Land Expansion of China, Journal of Urban Economics.
19- Yuji, Hara., Kazuhiko, Takeuchi., and Satoru Okubo. 2005. Urbanization Linked with Past Agricultural Landuse Patterns in the Urban Fringe of a Deltaic Asian Mega-city: a case study in Bangkok, Landscape and Urban Planning, N. 73, p: 16-28.
20- Martinuzzi, Sebastian ,William A. Gould, Olga M. Ramos Gonz´alez. 2007. Land
21- Development, Land use, and Urban Sprawl in Puerto Rico, integrating remote sensing and population census data, Landscape and Urban Planning, No. 79, p: 288-297.
22- United Nations,2011.
23- Bastiyeh, Jean and Bernard Dzor. 1382. City. Translation Ali Ashrafi. second edition. Tehran: University of the Arts 1-General Population and Housing Census, (1365). Statistical Center of Iran country. Tehran.
24- General Population and Housing Census ,(1375). Statistical Center of Iran country. Tehran.: General Population and Housing Census, (in Persian).
25- General Population and Housing Census ,(1385).Statistical Center of Iran country. Tehran: General Population and Housing Census, (in Persian).
26- General Population and Housing Census, (1390). Statistical Center of Iran country. Tehran: General Population and Housing Census, (in Persian).
27- Mazand Engineers plan, (1389). preparatory program in Mazandaran province, situational analysis and structure. Governor of Mazandaran,(in Persian).
28- Mazand Engineers plan ,(1392). Master Plan for the city of Sari in Mazandaran Province Department of Roads and Urban Development,(in Persian).
29- Dadashpoor, H, Khodabakhsh, H; Rafieian, m.( 1391). Spatial analysis and mapping temporary accommodation centers using the Journal of Geography and risks. (GIS) and Geographical Information System (ANP) ANP will integrate natural, (in Persian).
30- Dehdar dargahi, m; Makhdoom, m. (1379). Arasbaran forest land use areas, followed Ecology, (in Persian).
31- Berjui derakhshan, p. (1388).Ecological Capability Evaluation for Ecotourism using multiple criteria decision making techniques and application of RS and GIS. master's degree, School of Environment and Energy, Islamic Azad University, Science and Research.
32- zabardast.a. (1380) Application of analytic hierarchy process in urban and regional planning, the journal of Fine Arts, (in Persian).
33- Abbaszadegan, Mustafa and Yazdi Rustam ,bahman. (1387). use of smart growth in urban sprawl organization. Tehran: Journal of technology and training. third year, (in Persian).
34- Hadizadeh, b. Ecological capability assessment for tourism development with the help of GIS. Master's thesis, Faculty of Islamic Azad University, Science and Energy and Environment. (GIS), (in Persian).
35- Lungo, Mario. 2001. Urban Sprawl and Land Regulation in Latin America. Land Lines. V13. N2.201.
36- Ryan, M., 2001. Spatial Patterns of Population Growth and Habitat Change in Ventura County Under Different Local Policy Constraints, USC GIS Research Laboratory.
37- Saaty T. 1999. Fundamentals of the analytic network process. Proceeding of ISAHP. Kobe, Japan, August 12-14, pp: 1-14.
38- Zhang, Deng., Jikun Huang, Scott Rozelle, Emi Uchida. 2000. Growth, Population.
39- Industrialization, and Urban Land Expansion of China, Journal of Urban Economics.
40- Yuji, Hara., Kazuhiko, Takeuchi., and Satoru Okubo. 2005. Urbanization Linked with Past Agricultural Landuse Patterns in the Urban Fringe of a Deltaic Asian Mega-city: a case study in Bangkok, Landscape and Urban Planning, N. 73, p: 16-28.
41- Martinuzzi, Sebastian ,William A. Gould, Olga M. Ramos Gonz´alez. 2007. Land
42- Development, Land use, and Urban Sprawl in Puerto Rico, integrating remote sensing and population census data, Landscape and Urban Planning, No. 79, p: 288-297.
43- United Nations,2011.
_||_