تحلیل سکونتگاه های غیررسمی با تأکید بر گسترش فقر (نمونه موردی: شهر خرم آباد)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

سجاد خسروی ¹ , عباس ملک حسینی ^{2 *}

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
2 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران

تاریخ دریافت : 1399/05/02 تاریخ پذیرش : 1399/07/15 تاریخ انتشار : 1400/06/30

کلید واژه: اسکان غیر رسمی, فقر, شهر خرم آباد,

چکیده مقاله :

 

در آغاز قرن بیست و یکم بیش از نیمی از جمعیت جهان در نواحی شهری زندگی می­کنند.یک سوم جمعیت شهری کره­ی زمین در سکونتگاه­های غیررسمی زندگی می­کنند که عمدتا جزو افراد فقیر جامعه محسوب می شوند. در این پژوهش محلات 11 گانه اسکان غیر رسمی شهر خرم آباد با تاکید بر گسترش فقر توسط آزمون های آماری و مدل ELECTRE با استفاده از روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به اینکه شهر خرم آباد دارای 380829 نفر جمعیت می باشد جامعه آماری این پژوهش بر اساس فرمول کوکران 384 نفر محاسبه شد که اطلاعات از طریق پرسشنامه بدست آمد. نتایج حاکی از آن است  كه متغير وابسته ( اسکان غیر رسمی) متأثر از متغير مستقل(فقر) می‌باشد، بر اساس ضریب تعيين، 28 درصد از واريانس متغير وابسته، توسط متغير مستقل تبيين می‌شود.. در نتيجه، از طریق تحلیل رگرسيون دو متغيره می‌توان نتيجه گرفت كه با افزايش سطح فقر، سطح اسکان غیر رسمی در محله‌های مورد مطالعه نیز افزایش می‌یابد. شاخص اجتماعی با میانگین 9167/33 دارای بالاترین میانگین رتبه‌ای و شاخص اقتصادی با میانگین 9219/10 دارای پایین‌ترین میانگین رتبه‌ای بوده‌اند. همچنین از نظر میانگین تفاوت‌ها، شاخص‌های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی پايين تر از حد متوسط میانگین‌ها بوده و اين مسئله بيانگر آن است كه پاسخگويان وضع اين شاخص‌ها را در محله‌های هاي خود منفي ارزيابي کرده‌اند. نتایج حاصل از مدل ELECTRE نشان می‌دهد که در محلات 11 گانه اسکان غیر رسمی شهر خرم آباد  شاخص های اقتصادی و کالبدی   در سطح محلات متفاوت می‌باشد به صورتی که محلات اسد آبادی و گل سفید به لحاظ وضعیت شاخص های کالبدی و اقتصادی مطلوب هستند و محلات اسبستان و فلک الدین به لحاظ بر خورداری از شاخص های اقتصادی و کالبدی دارای بدترین جایگاه هستند.

 

چکیده انگلیسی:

 

at the beginning of the 21st century, more than half of the world's population of more than six billion, more than half of them living in urban areas, mainly concentrated in the million cities. One-third of the world's urban population lived in informal settlements. They tend to be among the poorest in society. In this study, 11 informal settlements of Khorramabad city with emphasis on poverty expansion were studied by statistical tests and the ELECTRE model using analytical descriptive method. The statistical population of this study was calculated based on Cochran's formula of 384 persons. The results indicate that the dependent variable (informal settlement) is influenced by the independent variable (poverty). According to the coefficient of determination, 28% of the variance of the dependent variable is explained by the independent variable. It can be concluded that as the level of poverty increases, the level of informal housing in the neighborhoods also increases. The social index with the mean of 33.9167 had the highest average and the economic index with the mean of 10.9219 had the lowest average. Also, in terms of mean differences, socioeconomic and physical indices were lower than the average, indicating that respondents rated their indicators as negative in their neighborhoods. The results of the ELECTRE model show that in 11 informal settlements of Khorramabad, economic and physical indices are different at the neighborhood level, whereas Assad Abadi and Gel sefis are desirable in terms of physical and economic indices and Asbestan neighborhoods. And Falkodine is the worst in terms of economic and physical indicators.

 

منابع و مأخذ:


1. اصغری زمانی، ا (1379)، پژوهشی درروند حاشیه نشینی در ايران)مطالعه موردی تبريز(، پایانامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ريزی شهری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبريز.
2. افشاری آزاد، س؛ عثمانی،ا ؛ پیری ،س و خسروبیگی ،ب (1396)، ادراک ساکنان در سکونتگاه های غیر رسمی و ارزیابی شاخص های کمی و کیفی آن (نمونه موردی: حصار امام خمینی(ره) شهر همدان)، فصل نامه آمایش محیط دوره 10، شماره 37
3. بيوكي، ج. پورغلام، ه (1393)،" رويكرد راهبردي به ساماندهي سكونتگاههاي غيررسمي در كلانشهرهاي كشور (مطالعة موردي: شهرك نوده مشهد)، ششمين كنفراس ملي برنامه ريزي و مديريت شهري، مشهد.
4. خضرنژاد، پ ؛ عابدینی، ا و صدرموسوی ،م (1396) تحلیل فضایی و رتبه بندی شهرهای استان آذربایجان غربی بر اساس شاخص های فقر شهری،فصل نامه آمایش محیط، دوره 10، شماره 37
5. شریفی, ح و سیدهادی، ق ( ۱۳۹۶) ساماندهی محلت حاشیه نشین (مطالعه موردی: قلعه چنان شهر اهواز)، دومین همایش بین المللی ایده های نوین در معماری شهرسازی جغرافیا و محیط زیست پایدار، مشهد، ساج گستر کاسپین
6. عباسی، ح،مریانجی، ز و امیدی نژاد، ا (1395)، افتراق جغرافیایی- فضایی در محلات شهر خرم آباد، فصل نامه آمایش محیط- شماره 34
7. صرافي، م ( 1387 ) تحليل عوامل موثر اسكان غير رسمي در ايران، شيراز ،انتشارات معاونت شهرسازي و معماري شهرداري.
8. فرهادی خواه، ح؛ حاتمی نژاد، ح؛ شاهی، ع؛ ظفری، م،(1396)،"تحلیل فضایی فقر شهری در سطح محله¬ها(نمونه پژوهشی: شهر مشهد)، مجله اقتصاد شهری، دانشگاه اصفهان، دوره 2،شماره2،صص36-17.
9. محمدی، ج و باقری کشکولی، ع (1396) تحلیل تطبیقی رابطه بین فقر و خشونت شهری با استفاده از مدل ویکور (مطالعه موردی: محلّه های شهر یزد)، مطالعات نواحی شهری سال اول زمستان 1393 شماره 1
10. Boyle, P., Halfacree, K., & Robinson, V. (1998). Exploring contemporary migration. Harlow, New York: Longman.
11. Cadwaller, M. (1992). Migration and residential mobility. Micro and macro approaches. Wisconsin: University of Wisconsin Press.
12. Clark, W. A. V., & Onaka, J. L. (1983). Life cycle and housing adjustment as explanations of residential mobility. Urban Studies, 20(1), 47–57.
13. Duque, J. C & ibid. (2015). Measuring intra urban poverty using land cover and texture metrics derived from remote sensing data. Landscape and Urban Planning, 135, 11-2
14. Feijten, P., & Mulder, C. H. (2002). The timing of household events and housing events in the Netherlands: A longitudinal perspective. Housing Studies, 17(5), 773–792.
15. Floor, H., & van Kempen, R. (1997). Analysing housing preferences with decision plan nets. Scandinavian Housing & Planning Research, 14, 27–42.
16. Glasze, G., & Graze, P. (2007). Raus aus Suburbia, rein in die Stadt? Studie zur zukünftigen Wohnmobilität von Suburbaniten der Generation 50+. Raumforschung und Raumordnung, 65, 467–473.
17. Kulu, H. (2007). Fertility and spatial mobility: Evidence from Austria. Environment and Planning A, 40(3), 632–652.
18. Kulu, H., & Milewski, N. (2007). Family change and migration in the life course: An introduction. Demographic Research, 17(9), 567–590.
19. Khalifa, M. A. (2015). Evolution of informal settlements upgrading strategies in Egypt:
20. From negligence to participatory development. Ain Shams Engineering Journal, 6(4), 1151–1159. http://dx.doi.org/ 10.1016/j.asej.2015.04.008
21. Lanjouw, P., Marra, M. R. (2018). Urban poverty across the spectrum of Vietnam’s towns and cities, World Development.
22. Lucci, P., & Bhatkal, T. (2014). Monitoring progress on urban poverty: Are indicators fit for purpose? London: ODI.
23. Lucci, P., Bhatkal, T., Khan, A., (2018). Are we underestimating urban poverty?, World Development.
24. Mitlin, D., & Satterthwaite, D. (2013). Urban poverty in the Global South: Scale and nature. London: Routledge.
25. Mulder, C. H., & Wagner, M. (1998). First-time home-ownership in the family life course: A West German/Dutch comparison. Urban Studies, 35(4), 687–713.
26. Parnell, S. (2005). Constructing a developmental nation-the challenge of including the poor in the post-apartheid city. Transformation: Critical Perspectives on Southern Africa, 58(1), 20–44.
27. Ravallion, M., Chen, S., & Sangraula, P. (2008). New evidence on the urbanization of global poverty. Background Paper for the World Development Report. Washington, DC: World Bank.
28. Rossi, P. H. (1980, orig. 1955). Why families move (2nd ed.). Beverly Hills, London: Sage Publications.
29. Sabry, S. (2010). How poverty is underestimated in Greater Cairo, Egypt. Environment and Urbanisation, 22(2), 523–541.
30. Shaw, Clifford R., Mckay, Henry D., (2012): The social disorganization theory. Center for Spatially Integrated Social Science, Retrieved from. www.ssiss.org/classics/content/66
31. Tacoli, C. (2007). Poverty, inequality and the underestimation of rural-urban linkages. Development, 50(2), 90–95
32. Thanh, H.-X., Anh, T. T., & Phuong, D. T. T. (2013). Urban poverty in Vietnam: A view from complementary assessments. IIED Human Settlements Working Paper Series, No. 40. London: IIED.
33. Un- habitat ( 2014). street as tools for urban transformation in slums: a street- led approach to city-wide slum upgrading. Nairobi, Kenya: United Nation human settlement program.
34. UN-Habitat (UN Human Settlements Programme) (2016). SDG goal 11 monitoring framework. Nairobi: UN-Habitat.