تابآوری نهادی و کالبدی-محیطی اجتماعات شهری در جهت کاهش بحران‌های طبیعی، زلزله(مطالعه‌موردی: شهر کرمان)
محورهای موضوعی : آمایش محیطعلی اصغر عبداللهی 1 , حجت الله شرفی 2 , یاسر صباحی 3
1 - (استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه باهنر کرمان)
2 - حجت الله شرفی (استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه باهنر کرمان)
3 - (کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه باهنر کرمان)
کلید واژه: "تاب آوری", "بحران های طبیعی", "جوامع تاب آور", "شهرکرمان",
چکیده مقاله :
بحران‌های‌طبیعی پتانسیل این امر را دارندکه درنبود سیستم‌های تقلیل مخاطرات به سوانحی‌هولناک بدل شوند. به همین علت امروزه تابآوری، به منزله‌ی یکی از سنجه‌های مؤثر در فرآیند مدیریت بحران‌ها، رویکردی اجتماع محور برای ارتقای آمادگی اجتماعات شهری در برابر ناپایداری ناشی از بحران‌ها است. هدف اصلی این پژوهش سنجش معیارها و شاخص‌های سازنده تاب آوری شهروندان( نهادی و کالبدی-محیطی) و تعیین سهم و ظرفیت آنها بر عوامل تاثیرگذار بر تقویت تاب آوری می‌باشد. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی از نوع رابطه‌ای با هدف کاربردی می‌باشد. داده‌های مورد نیاز برای تحلیل بااستفاده‌از پرسشنامه گردآوری که روایی آن بصورت صوری و پایایی آن‌باآلفای کرونباخ 887/0 به تاییدرسیده‌است. جامعه آماری موردمطالعه شهروندان شهرکرمان بوده‌است. در آخر شرایط تابآوری با توجه به شاخص‌های در نظرگرفته شده، بابهره‌گیری‌از نرم‌افزار (spss) و آزمون آماری تی تک نمونه‌ای(One Sample T- test)، آزمون همبستگی و تکنیک پیرسون و رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند. همچنین برای وزن دهی به معیارها و زیر معیارها از تکنیک آنتروپی شانون و به منظور بررسی وضعیت چهار منطقه شهری دررتبه بندی تابآوری از تکنیک و مدل‌های( WP,SAR) استفاده‌شده است. نتیجه مطالعه حاضر نشان می-دهد، که بین تابآوری شهروندان و مولفه‌های نهادی و کالبدی-محیطی، در برابر بحران‌های طبیعی به ویژه زلزله رابطه معناداری وجوددارد. و در نهایت براساس تکنیک‌های رتبه بندی ذکر شده، به ترتیب مناطق،منطقه1، منطقه 3، منطقه2، منطقه 4از لحاظ تابآوری رتبه‌بندی شده‌اند.
Natural disasters potential to bring this terrible disaster risk reduction systems become absenc. Recently, resiliency, as one of the effective measures for crisis management, Community-Based Approach to promote urban communities in times of instability due to disasters. The main objective of this study is assessing the resilience index and constructive citizens (Institutional and physical - environmental) and determine the contribution of the factors resilience and their capacity to mitigate against natural (earthquake) in Kerman city.The research method is descriptive and analytical the type of relationship.The data required for analysis collected using a questionnaire which its validity and reliability by Cronbach's alpha 887/0 formally approved. The population studied was the citizens of the city of Kerman.Finally, according to the terms of resiliency factors considered, the Institutional and physical - environmental indicators and factors that are mentioned in the above, And also utilizes software (spss) and statistical,one-sample t (One Sample T- test), Pearson correlation and multiple regression analysis techniques are Also for weighting the criteria and sub-criteria of Shannon entropy and four municipalities in the ranking to assess the resilience of techniques and models ( WP,SAR) is used.Our results show that there is a significant relationship between the resiliency of citizens Institutional and physical – environmental components citizens against natural disasters, especially earthquakes. In this study, we hypothesized that the relationship between independent and dependent variables are the same approval and showing a high resiliency citizens about natural disasters with emphasis on earthquake. Finally, based on the techniques listed and ranked in order of zones, Zone 1, Zone 3, Zone 2, Zone 4 in terms of resiliency ranked.
2- سرور، هوشنگ. کاشانی اصل امیر.1395 . ارزیابی آسیب پذیری کالبدی شهر اهر در بحران زلزله، فصل نامه آمایش محیط دوره 9، شماره 34
3- حافظنیا، م.1391.مقدمهای بر روش تحقیق در علوم انسانی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، انتشارات سمت.
4- رضایی، م. رفیعیان، م. حسینی، م. سنجش و ارزیابی میزان تابآوری کالبدی اجتماع های شهری در برابر زلزله در محله های شهر تهران، پژوهش های جغرافیایی انسانی، دوره 47، شماره 4، زمستان 1394، صص609-623.
5- رفیعیان،م.رضایی،م.عسگری،ع.پرهیزگار،ع.1389. تبیین مفهومی تابآوری شاخصسازی آن در مدیریت سوانح اجتماع محور (CBDM)، فصلنامه مدرس علوم انسانی- برنامه ریزی آمایش فضا، دورۀ پانزدهم، شمارۀ 4، زمستان 1390.
6- مضانزاده، م. بدری، س.1393.تبیین ساختارهای اجتماعی- اقتصادی تابآوری جوامع محلی در برابر بلایایطبیعی با تأکید بر سیلاب در حوضه گردشگری چشمه کلیله تنکابن و سرد آبرود کلاردشت، جغرافیا(فصلنامه علمی - پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیای ایران) دوره جدید، سال دوازدهم، شماره40. سازمان آمار و فناوری اطلاعات، واحد GIS ، کرمان،1390.
7- قائدرحمتی، صفر.گندمکار،امیر.1392،ارزیابی متغییرهای تاثیرگذاربر آسیب پذیری مساکن شهری در برابر زلزله، فصل نامه آمایش محیط دوره 7، شماره 24
8- غیاثوند،ا. عبدالشاه، ف. فصلنامه روند، شاخص های تاب آوری اقتصادی ،سال بیست و دوم، شماره 71. پاییز 1394. 79-106 .
9- Adger, W.N., 2006. “Vulnerability”, Global Environmental Change, 16, pp. 268–281.
10- Antrobus, D. 2011. Smart green cities: from Routledge Infrom Ltd Registered in England and Wales modernization to, 12
11- Usamah‚ M., Handmer‚ J., Mitchell‚ D., Ahmed‚ I. 2014‚ Can the vulnerable be resilient? Co-existence of vulnerability and disaster resilience: Informal settlements in the Philippines‚ International Journal of Disaster Risk Reduction‚ Volume 10, Part a, Pages 178–189.
12- Davis, I. 2005. “The application of performance targets topromote effective earthquake risk reduction strategies”.Engineering Paper No. 2726 presented at the ThirteenthWorld Conference on Earthquakes, Vancouver, Canada, 1–6.
13- Holling, C.S., 1973. “Resilience and stability of ecological systems”, Annual Review of Ecology and Systematics, 4.
14- Jones, T. et- al. 2011. Regional Planning and Resilient Futures: Destination Modeling and Tourism Development—the Case of the Ningaloo Coastal Region in Western Australia. Planning Practice and Research, 26 (4), 393-415
15- Klein, R.J. N and Tomalley, F.2003. “Resilience to natural hazards: how useful is this concept”? Environmental Hazards5 (1–2) (2003).
16- León‚ J., March‚ A. 2014‚ urban morphology as a tool for supporting tsunami rapid resilience: A case study of Talcahuano, Chile‚ Habitat International‚ Volume 43, July 2014, Pages 250–262
17- World Disasters, 2013. Focus On technology and action. International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, 8.
18- Zhou, H., Jing’ai W., Jinhong W., and Huicong J., 2009. Resilience to natural hazards: A geographic perspective. Nat Hazards, DOI 10.1007/s11069- 009- 9407.
19- Mayunga JS. 2007. Understanding and Applying theConcept of Community Disaster Resilience: A capital-based approach. A draft working paper prepared for thesummer academy for social vulnerability and resiliencebuilding, 22 - 28 July 2007, Munich,
20- Manyena, S.B. 2006. “The concept of resilience revisited”, Disasters 30 (4) (2006).
_||_