ساماندهی فضاهای عمومی شهری برای سالمندان (مطالعه موردی: منطقه 1 شهر کرمان)
محورهای موضوعی : آمایش محیط
مهدیه طاهری مقدر
1
*
,
بهنام مغانی رحیمی
2
,
علی مهرابی نژاد
3
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد آمایش شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران
2 - دانشیار جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
3 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان ایران
کلید واژه: ساماندهی, فضاهای عمومی شهری, سالمندان, منطقه 1 شهر کرمان.,
چکیده مقاله :
در زندگی شهری، ایجاد فضای مناسب برای سالمندان مهم می‌باشد. افزایش کیفیت مبلمان شهری تاثیر مهمی بر کیفیت دوران سالمندانی افراد جامعه خواهد گذاشت. این تحقیق از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی است. این تحقیق با هدف ساماندهی فضاهای عمومی شهری برای سالمندان به شکل مطالعه موردی به منطقه یک شهر کرمان پرداخته و روش گردآوری اطلاعات و دادهها به صورت کتابخانهای و پیمایشی(پرسشنامه) انجام شده است. پرسشنامه استانداردی جهت تحلیل و ارزیابی منطقه 1 شهر کرمان برای سالمندان تهیه شد و به روش گولهبرفی در میان30 نفر از متخصصان توزیع گردید. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای تیتست جهت صحت‌سنجی دادهها، آزمون همبستگی پیرسون جهت بررسی بین ابعاد تحقیق، آزمون کولموگروف-اسمیرنوف (K-S) جهت بررسی نرمال بودن دادهها استفاده گردید. همچنین پایایی و روایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ 79/0 محاسبه شده است. نتایج حاصل از تحلیل نتایج پرسشنامه با استفاده از مدل AHP در محیط نرمافزار اسپرتچویز و نرمافزار SPSS انجام شد. نتایج حاصل از تحلیل آماری پرسشنامه نشان میدهد که منطقه یک شهر کرمان بر اساس شاخصهای ارزیابی شرایط ضعیفی دارد که شاخص دسترسی ارتباطی با امتیاز نهایی 5027/0 مهمترین عامل، شاخص کالبدی-فیزیکی 043/0 و سپس شاخص مبلمان شهری با امتیاز نهایی 4737/0 به ترتیب بیشترین نارضایتی را از دیدگاه سالمندان دارند.
Creating age-friendly urban environments has become increasingly important as the elderly population grows. Enhancing the quality of urban public spaces, particularly urban furniture, plays a critical role in improving the well-being of older adults. This study is applied in purpose and descriptive-analytical in nature. It aims to assess and organize urban public spaces for the elderly, focusing on District 1 of Kerman. Data were collected using library research and a survey-based method. A standard questionnaire was developed to evaluate the area and distributed to 30 experts using a snowball sampling technique. For data analysis, the t-test was used for data validation, the Pearson correlation test examined inter-variable relationships, and the Kolmogorov-Smirnov (K-S) test assessed data normality. The reliability of the questionnaire was confirmed with a Cronbach’s alpha of 0.79. Analytical Hierarchy Process (AHP) modeling and SPSS software were used for final analysis. The results indicate that District 1 of Kerman is in poor condition regarding elderly accessibility and usability. Among the evaluated indicators, "communication and access" was identified as the most critical factor (final score: 0.5027), followed by the "physical-structural" index (0.0430), and the "urban furniture" index (0.4737).
1- آرایی، علی، نظم¬فر، حسین، عزت¬پناهف بختیار(1400). ارزیابی میزان رضایت مندی از تحقق ابعاد شهر دوستدار سالمند از منظر اجتماع محلی(مطالعه موردی: منطقه 3 کلانشهر کرج)، فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش¬های نو در جغرافیای انسانی، 13(4)، 81-106.
2- امجدی، مریم و همکاران (1397)، بررسی میزان مشارکت¬های شهرداری¬های کلان¬شهرهای ایران در ارتقاء سلامت شهری و ارائه یک مدل پسشنهادی، فصلنامه آمایش محیط، شماره 52، بهار 1400، صص147-170.
3- حسام زاده، علی. (1395)، مقایسه کیفیت زندگی سالمندان مقیم خانواده با سالمندان مقیم سرای سالمندان، پایان نامه کارشناس ارشد، دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی، ص51.
4- حناچی، سیروس، (1393)، نقش آگاهی عمومی و آموزش تخصصی در مناسب¬سازی محیط شهری، تهران، ص19.
5- رحمتی، منصور و محمدی، چنور(1401)، مدلسازی معادلات ساختاری شاخص¬های شهر دوستدار سالمند کرمانشاه، جغرافیا و آمایش شهری منطقه¬ای، 148-123.
6- حسینقلی¬زاده، علی و همکاران (1399)، تحلیل مکانی و ارزیابی فضاهای شهری از منظر شهر دوستدار سالمند(مطالعه موردی: منطقه 6 شهر تهران)، پژوهش¬های جغرافیای برنامه-ریزی شهری، دوره¬ی 8، شماره 2، تابستان.
7- حیدری، محمدتقی، محمدی، شهرام، رحمانی، مریم(1400)، پایش نظریه حق به شهر در بازتولید فضای شهر دوستدار سالمند (مطالعه موردی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان) فصلنامه پژوهش¬های جغرافیای انسانی دوره 53، شماره 1، بهار.
8- رخشانی نسب، حمیدرضا و همکاران (1400)، ارزیابی شاخص¬های شهر مطلوب سالمندان (نمونه مورد مطالعه: شهر یاسوج)، مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، سال 9، پاییز 1401، ص 60-81.
9- رضایی، مریم و همکاران (1402)، بررسی ارزیابی مطلوبیت فضاهای شهری در راستای رضایت مندی روانی جامعه سالمندان مطالعه موردی: خیابان ملت شهر کرد، فصلنامه پژوهش¬های جغرافیای برنامه¬ریزی شهری، دوره 11، شماره 3، پاییز 1402، ص 80-98.
10- قنبری، ابوالفضل. (1398). ارزیابی شهر تبریز از منظر شهر مطلوب سالمندان. نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، سال 23، ص 219-244.
11- غفاری، عطا و همکاران (1398) ارزیابی شاخص¬های شهر دوستدار سالمند مطالعه موردی: شهر ساری. فصلنامه علمی- پژوهشی آمایش محیط، شماره 56، بهار 1401، صص1-25.
12- مثنوی، عطاء الله (1388)، بررسی علل سپردن سالمندان به آسایشگاه‌های سالمندی دانشگاه علوم پزشکی و توان بخشی، صص91-97.
13- مرادی، زینب، صالحی علی، (1395) مناسب‌سازی محیط موزه‌ها و آثار تاریخی برای بازدیدکننده گان، همایش ملی مناسب‌سازی محیط شهری، تهران، ص8.
14- مرکز آمار ایران (1395،1390، 1385، 1375، 1365، 1355، 1345، 1335)، نتایج تفصیلی سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن، تهران: مرکز آمار ایران.
15- مقیمی، نوید. (1398)، بررسی و ارزیابی کارایی فضاهای شهری در نیازمندی‌های سالمندان با تأکید بر پارک‌های شهری فصلنامه علمی-پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی سال 11، ص 399.
16- میشارا، بریان ل (1394)، روان¬شناسی بزرگسالان، انتشارات اطلاعات، چاپ ششم، تهران، ص68.
17- هرندی، مینا (1399)، تدوین مدل نظری محله دوستدار سالمند با تأکید بر سالمندی ماندگار در مکان، فصلنامه علمی-پژوشی امایش محیط، شماره 63، زمستان 1402،صص 27-49.
18- نکویی، ستاره. (1401)، تبین برنامه‌ریزی فضاهای شهری دوستدار سالمند، نمونه موردی: محله هزار جریب. فصلنامه پژوهشی مهندسی و مدیریت ساخت، دوره 6، ص 39.
19- نیک¬پور، عامر و حسنعلی زاده، میلاد.(1399). تحلیل فضایی شاخص¬های سالمندی در نواحی شهری و روستایی ایران. پژوهش¬های جغرافیای انسانی، 52(3)، 921-937.
20- سایت سازمان ملل متحد به آدرس اینترنتی https://www.un.org/
21- Abdi Zarrin S, and Akbarian, M (2018), successful sging in the light of religious beliefs, Iranian aging magazine. Volume 1, Issue 4: 299-293.
22- An elderly person in the conditions of urban space. SHS Web conferences, 80, 01004.
23- Antipanova, O. A., & Barysheva, G. A. (2020). Quality of life of
24- Bandini, S., & Gasparini, F. (2021). Social and Active Inclusion of the Elderly in the City Through Affective Walkability. Rev Socionetwork strat, 15, 557-576.
25- Ben noon, R & Ayalon, L. (2018). Older Adults in Public Open Spaces: Age and Gender Segregation. The Gerontologist, 58(1), P.149-158.
26- Buffel, T., & Phillpson, C. (2016). Can global cities be ag-friendly cities? Urban development and ageing populations. Cities, 55, 94-100.
27- Burton, E., Mitchell, L., (2006). Inclusive Urban Design, Streets for Life. Architectual Press, First edition, UK.
28- Dora, M. D., Haryanto, J ., Kholifah, S. N., Efendi, F., Has, E. M. M., & Basri, A. A. (2020). Factor Affecting the Success of Aged-Friendly Primary Health Care Program for Elderly in Surabaya City. Medico Legal Update, 20(2), 673-677.
29- Du Y, Huang W. (2022). Evaluation of Street Space Quality Using Streetscape Data: Perspective from Recretional Physical Activity of the Elderly. ISPRS International Journal of Geo-Information, 11 (4), 2-41.
30- Feillip , R.A., Rua, M.J., & Kouidmi, F. (2021). An Incluaive Model For Assessing Age-Friendly Urban Environments in Vulnerable Areas. Journals Sustabiliy, 13 (15), 8352.
31- Jelokhani-Niaraki, M., Hajiloo, F., and Samany, N. N. (2019). A Web-Based Public Participation GIS for Assessing the Age-Friendliness of Cities: A Case Study in Tehran, Iran. Cities, 95, 102471.
32- Landau, L. B. (2018). Friendship fears and communities of convenience in Africa’s urban estuaries: Connection as measure of urban condition. Urban Stud, 55, 505-521.
33- Lee, K.H & Kim, S. (2020). Development of age-friendly city ondicators in South Korea. Urban Des Int 25, P.1-12.
34- Li, J., Gao, X., Ling, Y. (2022). AGING-friendly cities: inyesting the effects of street uage on the psychological satisfaction of older in megacities. Front PsychoI, 20(13), 942301.s
35- Meng, L., Wen, K.H., Zeng, Z., Brewin, R., Fan, X., & Wu, Q. (2020). The Impact of Street Space Perception Factors on Eactors on Elderly Health in High-Density Cities in Macan—Analysis Based on Atrsst View Images and Deep Learning Technology. Sustainability, 12(5),1799.
36- Peng, Y.H., Cheng, Z.B., Fu, P., Gao, L.Y., Cai, X. and Jiang, Y.Y (2022) A Study on the Elderly-Orientation of Urnan Public S pace. Open Access Library Journal, 9, 1-11.
37- Van Hoof, J., & Marston HR.(2021). Age-Friendly Cities and Communities: State of the Art and Future Perspectives. Int J Environ Res Public Health, 18 (4), 1644.
38- Xiong, y., Lu, Q., & Hu, Y. (2020). Elderly Fitness-Oriented Urban Street Design: Case Study in Nanchang, China: Journal of Urban Planning and Development-asce, 146, 05019021.
39- Yeh, C.Y.; Chang, C.K.; Yang, F.A.(2018). Applying a Treatment Effects Mogel to Investigate Public Amenity of the Eiderly. J. Aging Soc. Policy, 30, 72-86.
40- Luy, M., Di Giulio, P., Di Lego, V., Lazarevi , P., & Sauerberg, M. 2020. Life Expectancy: Frequently Used, but Hardly Understood. Gerontology, 66(1), 95-104.
41- Song Ki-min, Jeong Jin-wook, Kim Young-woo(2022),A Study on Age-friendly City Environmental Factors and the Quality of Life of the Elderly: Focusing on Cases of Wonju, Korean Journal of Social Quality Vol.6 No.1 pp.35-57.
42- Tan T. H. (2022). Perceived Environmental Attributes: Their Impact on Older Adults' Mental Health in Malaysia. International journal of environmental research and public health, 19(6), 3595. https://doi.org/10.3390/ijerph19063595