تحلیلی بر الگوهای تفکیک اراضی و مؤلفه¬های مؤثر بر آن در مناطق حومه¬ای شهر اردبیل
محورهای موضوعی : آمایش محیطمریم جامی ادلو 1 , محمدحسن یزدانی 2 * , عطا غفاری گيلانده 3
1 - پژوهشگر پسادکتري جغرافيا و برنامه¬ريزي شهري، گروه جغرافيا و برنامه¬ريزي شهري، دانشکده علوم اجتماعي، دانشگاه محقق اردبيلي، اردبيل، ايران
2 - استاد جغرافيا و برنامه¬ريزي شهري، گروه جغرافيا و برنامه¬ريزي شهري، دانشکده علوم اجتماعي، دانشگاه محقق اردبيلي، اردبيل، ايران
3 - استاد جغرافيا و برنامه¬ريزي شهري، گروه جغرافيا و برنامه¬ريزي شهري، دانشکده علوم اجتماعي، دانشگاه محقق اردبيلي، اردبيل، ايران
کلید واژه: الگوی تفکیک, تفکیک اراضی, برنامه¬ریزی شهری, اردبیل.,
چکیده مقاله :
الگوهای تفکیک زمین یکی از ابزارهایی میباشد که به استفادهکنندگان زمین و طراحان و برنامهریزان شهری این امکان را می‌دهد تا توسعه و ساخت وسازهای موجود و آتی زمین را کنترل نموده و آن را با استانداردها و معیارهای مناسب با فرم و شکل شهری نزدیک نمایند. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی الگوهای تفکیک و مؤلفههای مؤثر بر آن در مناطق حومهای شهر اردبیل میباشد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی میباشد. جامعه آماری تحقیق را کارشناسان اجرایی در مسکن و شهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهر اردبیل تشکیل دادند که به روش گلوله برفی و به صورت هدفمند تعداد 50 نفر از آنها انتخاب و پرسشنامه تکمیل شد. دادههای حاصله با استفاده از نرمافزارهای SPSS و Excel مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و در ادامه، پس از وزندهی به شاخصهای مورد مطالعه با بهرهگیری از روش آنتروپی شانون، مناطق منتخب با استفاده از مدل COPRAS رتبهبندی شدند. نتایج نشان می‌دهد، از نظر مؤلفههای مؤثر بر الگوهای تفکیک اراضی در محلات حومهای شهر اردبیل شهرکهاي سبلان، دادگستری، کارشناسان و سینا به ترتیب در رتبههای اول تا چهارم قرار دارند. مؤلفههای مؤثر بر تفکیک زمین در شناسایی الگوی تفکیک زمین نقش تعیینکنندهای دارند. فلذا در نظر گرفتن یک الگوی ثابت برای تمام فضاهای شهری با توجه مؤلفههای مؤثر امری بیهوده است و الگوی بهینه تفکیک زمین باید همواره با در نظر گرفتن مؤلفههای مؤثر باید مورد بازبینی و پایش قرار گیرند.
Land subdivision patterns serve as key tools enabling land users, designers, and urban planners to regulate current and future land development, ensuring alignment with appropriate urban standards and criteria. The purpose of this study is to examine subdivision patterns and the components influencing them in the suburban areas of Ardabil city. The research is applied in purpose and descriptive–analytical in method. The statistical population consisted of executive experts in housing and urban development, along with staff from the Islamic Revolution Housing Foundation of Ardabil. Using purposive and snowball sampling, 50 experts were selected to complete a structured questionnaire. Data were analyzed through SPSS and Excel software, with indicator weighting conducted via the Shannon entropy method. Subsequently, the COPRAS model was employed to rank the selected areas. The results reveal that, regarding the factors influencing land subdivision patterns in suburban neighborhoods of Ardabil, the towns of Sabalan, Dadgosari, Karshensan, and Sina ranked first through fourth, respectively. The findings underscore the decisive role of influencing factors in shaping subdivision patterns. Consequently, adopting a single fixed pattern for all urban areas proves ineffective; rather, subdivision patterns must be continuously reviewed and adapted in light of context-specific factors.
1- اسماعيلي، ف.، ايلانلو، م. 1400. مدل¬سازي تغييرات کاربري اراضي بر پايه زنجيره مارکوف در روش LCM (نمونه موردي: شهر رامهرز). فصلنامه آمايش محيط. 14 (54): 147-166.
2- پور طاهری، م. 1392. کاربرد روش¬های تصمیم¬گیری چندشاخصه در جغرافیا، چاپ سوم، انتشارات سمت.
3- پندار، ه و سیدپور، س. 1401. ارائه الگوی هویت مبنا جهت تفکیک زمین در مقیاس واحد همسایگی در فرایند توسعه تدریجیِ مبتنی بر کدهای زایشی (مورد پژوهی: روستای سنگده، منطقه دودانگه، مازندران). معماری و شهرسازی پایدار، 10(1)، 90-71.
4- جامی اودولو، م.، یزدانی، م. و جلیلی صدرآباد، س. 1401. سنجش جدایی¬گزینی فضایی- اجتماعی گروه¬های تحصیلی و شغلی در شهر اردبیل. مجله پژوهش¬های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 10 (2)، 92-73.
5- حق¬جو، م.، هادیان، ا.، بهزادی، غ.، قائمی¬پور، م.، رئیسی، ح. و رستم¬آبادی، س. 1392. تدوین الگوی راهنمای تهیه طرح¬های تفکیک اراضی، کمیسیون پژوهش سازمان نظام مهندسی ساختمان استان مازندران.
6- خاکپور، ب و صمدی، ر. 1393. تحلیل و ارزیابی عوامل مؤثر بر قیمت زمین و مسکن در منطقه سه شهر مشهد. نشریه جغرافیا آمایش شهری – منطقه¬ای، شماره 13، 38-21.
7- خدری، ر. 1395. ارزیابی کارایی روش قطعه¬بندی اراضی به¬منظور استفاده در مدل¬سازی توسعه شهری. پایان¬نامه کارشناسی¬ارشد مهندسی عمران، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی.
8- خندانی، س.، صفرلویی، م. و بیگ بابایی، ب. 1400. تحلیل کاربری¬های اراضی شهری با توجه به شاخص¬های راهبرد رشد هوشمند شهری (مورد مطالعه: شهر مرند). فصلنامه آمایش محیط، 14 (55)، 148-168.
9- صمیمی شارمی، ع.، سعیدی رضوانی، ن.، داودپور، ز و خستو، م. 1399. سیر تغییرات الگوی قطعات تفکیکی اراضی شهر خمام. فضای زیست، شماره 1، 69-89.
10- صفائی پور، م و، مودت، ا. 1391. بررسی نقش قانون تفکیک و افراز در ساختار فیزیکی شهر یزد. فصلنامه دانش و پژوهش حقوقی، 1 (2)، 129- 150.
11- عیسی¬پره، م. 1400. شناسایی الگوی بهینه تفکیک زمین. نشریه پژوهش¬های مکانی فضایی، 5 (3)، 39-56.
12- فرامرزی، م.، ابراهیمی، ح. و براتی، ن. 1391. مفهموم تفکیک اراضی در گسترش¬های جدید شهری (براساس مقایسه تطبیقی رضایتمندی ساکنین از سه نمونه موردی الگوی تفکیک در شهر زنجان). باغ نظر، 9 (23)، 10-3.
13- قزلباش، س.، سجادی، ژ.، صرافی، م. و کلانتری، م. 1394. آینده پژوهی به روش سناریوسازی تکوینی، چارچوبی برای پیوند علم و تجربه علم و تجربه، مطالعه موردی: استان زنجان. فصلنامه جغرافیا، شماره 47، 324- 303.
14- قاضی میرسعید، م.، محمدی، م.، طالعی، م. و ابوالحسنی، س. 1398. سناریوسازی تفکیک قطعات زمین در فرایند توسعه شهری (مطالعه موردی: نواحی پیرامونی شهر سمنان). پژوهش¬های جغرافیای انسانی، 51 (3)، 652-625.
15- قنبری، ا.، واعظی، م.، رستمی، ر. و باکوئی، م. 1401. بررسی تطبیقی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از روش شی¬گرا (مطالعه موردی: تبریز و کرج). فصلنامه آمایش محیط، شماره 59، 2-21.
16- کياني، گ.، افضلي، ک. و زياري، ک. 1402. تحليل و ارزيابي تحقق¬پذيري طرح¬هاي توسعه شهري ايران با تاکيد بر شهر شهرکرد. آمايش محيط. شماره 67، 80-99.
17- محمدنــژاد، ع.، لشگری، ع. و سلیمانی، م. 1391. ارزیابی تحقق‌پذیری کاربری زمین در طرح‌های توسعــه شهری (مورد: طــرح تفصیلی منطقه 22 تهران). مجله پژوهش¬های دانش زمین، شماره 12، 95-111.
18- نوبخت، ف.، یزدانی، م.، فیروزی مجنده، ا. و نقی¬زاده باقی، ع. 1399. انتخاب مکان بهینه ورزش همگانی در شهر اردبیل با استفاده از تلفیق سیستم اطلاعات جغرافیایی و سیستم‌های تصمیم¬گیری چندمعیاره. مطالعات ورزشی، 12 (63)، 306-281.
19- یزدانی، م.، حسن¬پور، س. و هاشمی معصوم¬آباد، ر. 1398. تحلیل فضایی ابعاد اجتماعی و کالبدی مسکن در مناطق شهر اهواز. برنامه¬ریزی توسعه کالبدی، 4 (14)، 51-66.
21- Agheyisi, J.E. 2018. Land Subdivision in peri‐urban areas of Sub‐Saharan African Cities: Conceptual definitions and policy guidelines. Ghana J. Geogr. 10 (1), 98-128.
22- Al-Homoud, M. 2003. Functional Distance Effect on Social Interactions in Multi-family Housing in Jordan. Housing and Society, 30(2), 165-188.
23-Boob, N., & Rao, Y.R.N. 2014. Zoning within plot–an approach to land subdivision to control violation of development control rules. Int. J. Multidiscip. Curr. Res. 2, 90-98.
24- Chandra Das. M, Sarkar.B & Ray.S. 2012. A framework to measure relative performance of Indian technical institutions using integrated fuzzy AHP and COPRAS methodology, Socio- Economic Planning Sciences 46 (2012)230-241.
25- Chen, J., & Jiang, J. 2000. An event-based approach to spatio-temporal data modeling in land subdivision systems. GeoInformatica, 4(4), 387-402.
26- Couture., D. 2004. Chap. Development Patterns and Principes from Land Development Handbook, Second edition, The McGraw – Hill Companies.
27- Easa, S.M. 2008. Unified direct method for land subdivision: circular sides permitted. Journal of Surveying Engineering-Asce 134, 55-60.
28- Lynch, Kevin. and Gary Hack. 1984. Site Planning. Cambridge: MIT press.
29- Wakchaure, A.S. 2001. An ArcView tool for simulating Land Subdivision for Build Out Analysis. Thesis (MSc). Polytechnic Institute and State University, Virginia.
30- Omollo, W.O. 2020. Compliance with planning standards related to the setbacks around domestic buildings: Empirical evidence from Kenya. J Contemp Urban Aff, 4(2), 95-108.