تحلیل حقوقی تحول مفاهیم قدرت و نظم عمومی در اندیشه های نوین جهانی در دوره تاریخی پسامدرن
محورهای موضوعی : دستاوردهای نوین در حقوق عمومی
محمد میرزائی مهر
1
(
دانشجوی دکتری، گروه حقوق، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران
)
خیرالله پروین
2
(
استاد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
)
عبدالکریم شاحیدر
3
(
استادیار، گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
)
کلید واژه: پسامدرنیسم, جهانی شدن, قدرت, حاکمیت, نظم عمومی,
چکیده مقاله :
موضوع قدرت از جمله مواردی است که پیوسته مورد بحث و مناقشه اندیشمندان و فلاسفه سیاسی و حقوقی بوده است. بر این اساس، نظریات مختلف در خصوص مفهوم آن مطرح شده است. به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران، نگرش جدید به مفهوم قدرت در بستر اندیشه نو، با دیدگاه های توماس هابز آغاز می شود. وی به عنوان یکی از بزرگترین فیلسوفان سیاسی عصر مدرن، برای نخستین بار به تئوریزه کردن مفهوم قدرت پرداخت که در آن قدرت، بر مبناید مفهوم حاکمیت و در رابطه با دولت بیان می گردد. سایر اندیشمندان نیز در این راه گام نهاده اند. با نگاهی به اندیشه های فوکو در دوران پسامدرن در رابطه با قدرت، الگویی مسلط و چارچوب فکری و فرهنگی که مجموعه ای از الگوها و نظریه ها را برای یک جامعه شکل می دهد(پارادایم) خلق و ایجاد گردید. از این منظر در دوران پسامدرن قدرت و روابط آن، متمرکز در نهاد دولت نیست بلکه متکثر در شبکه جامعه است و نظم عمومی بر اساس اصل تفاوت و خاص بودگی افراد و گروه‌هاست. وجوه تحولات قدرت در دوران پسامدرن شامل: نفی خصلت سیاسی قدرت، مولد و مثبت بودن قدرت، شبکه‌مندی و سیالیت روابط قدرت و نفی فراروایت‌های مشروعیت بخش قدرت، است. قدرت و نظم عمومی، دو مقوله مرتبط با هم در اندیشه حقوقی و سیاسی مدرن هستند؛ پیوند آنها را در رابطه دولت و جامعه به وضوح می‌توان درک کرد. در وضعیت پسامدرن، برداشت و تلقی از جامعه و دولت، دگرگون شده است.
The issue of power is one of the issues that have been continuously discussed and disputed by political and legal thinkers and philosophers. Based on this, different theories have been proposed regarding its meaning. According to many experts, the new approach to the concept of power in the context of new thought begins with the views of Thomas Hobbes. As one of the greatest political philosophers of the modern era, he theorized the concept of power for the first time, in which power is expressed based on the concept of sovereignty and in relation to the government. Other thinkers have also taken steps in this way. Looking at Foucault's thoughts in the postmodern era regarding power, a dominant model and intellectual and cultural framework that forms a set of models and theories for a society (paradigm) was created. From this point of view, in the postmodern era, the power and its relations are not concentrated in the government institution, but are plural in the society network, and public order is based on the principle of difference and specificity of individuals and groups. The aspects of power transformations in the postmodern era include: denial of the political nature of power, productive and positive nature of power, networkedness and fluidity of power relations, and denial of meta-narratives that legitimize power. Power and public order are two related categories in modern legal and political thought;
_|الماسی، نجاد علیا1379خ، تعارض قوانین، تهران: مرکز نشر دانشگاهی
2 .آلبرماله، اول ایزاكا1362خ، تاریخ قرون وسطی، ترجمه عبدالحسین ه یر، تهران : انتشارات دنیای کتاف و علمی
3 .جعفری لنگرودی، محمدجعفرا1394خ، ترمینولوای حقوق، تهران
4 .حسینی، سیّدعلیا1386خ، نظم عمومی و حاکمیت قانون در اسالم، قم: انتشارات بوستان
5 .راسم، برتراندا1371خ، قدرت، ترجمه نجف دریابندری، تهران : انتشارات خوارزمی
فصلنامه دستاوردهای نوین در حقوق عمومی، سال اول،شماره سوم،پاییز1401
92
6 .صادقی، محسنا1384خ، مفهوم و اعمال نظم عمومی در مراجع قضایی و شبه قضایی و جلوههای نوین آن، مجله دانشکده
حقوق و علوم سیاسی، ش. 68
7 .صفایی، سیّدحسینا1382خ، دوره مقدماتی حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، تهران: نشر میزان
8 .عالم، عبدالرحمن ا1380خ، بنیادهای علم سیاست، تهران: نشر نی.
9 .عالم، عبدالرحمنا1377خ، تاریخ فلسفه سیاسی غرف، جلد 1 و 2 ، تهران : دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی
10 .کاتوزیان، ناصرا1387خ، گامی به سوی عدالت، تهران: انتشارات دانشکدهی حقوق و علوم سیاسی
11 .لسکی. گرهارتا1370خ، » قدرت و امتیاز«، در استیون لوکس قدرت : فر انسانی یا شر شیطانی، ترجمه : فرهنگ رجایی،
تهران : مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
12 .مدنیان، غالمرضاا1393خ، نظم عمومی در حقوق اساسی ایران، تهران: انتشارات میزان
13 .نش، کیت ا1380خ، جامعه شناسی سیاسی معاصر، ترجمه محمد تقی دلفروز، تهران: نشر کویر
14 .نوذری، حسینعلیا1379خ، صورتبندی مدرنیته و پست مدرنیته ، تهران : نقش جهان
15 .نوذری، حسینعلیا1380خ، پست مدرنیته و پست مدرنیسم ، تهران: نقش جهان
16 .وینسنت، اندروا1391خ، نظریههای دولت: ترجمه: حسین بشیریه، تهران: نشر نی
.17
ب- مقاله
1 .ابدالی، مهرزادا1385خ، مطالعه تطبیقی نظم عمومی و اخالق حسنه در حقوق فرانسه، انگلیس و ایران، پ وهشنامه علوم انسانی،
دانشگاه بینالمللی امام خمینی، سال سوم، ش. 1 و 2
2 .حبیوزاده، محمدجعفرا1377خ، رایم قانونی بودن حقوق کیفری، عامم مؤثر در رشد و توسعه، مجلهی حقوقی و قضایی
دادگستری، ش. 23
3 .حدادی، مهدیا1389خ، مقایسه مفهوم و کارکرد نظم عمومی در نظام حقوق بینالملم با نظامهای حقوق ملی، حقوق خصوصی،
سال هفتم، ش. 16
4 .خورشیدفام، عباسا1390خ، بررسی تئرویهای جامعهشناختی نظم و امنیت عمومی، فصلنامهی نظم و امنیت انتظامی، سال رهارم،
ش. 3
5 .علیا، مهدی. ا1391خ. »دیرینهشناسی انسان مدرن در اندیشه میشم فوکو«، گفتمان، شماره 9.
6 .قادرزاده، هیرش، نوری، هادی و نعیمی، عباس.ا1391خ. بازشناسی »مفهوم قدرت در اندیشه فوکو«، غرفشناسی بنیادی،
پ وهشگاه علوم انسانی، سال سوم، شماره 2.
7 .کچویان، حسینا1389خ، ده فرمان حقوق عمومی: ترملی دربارهی اصول و مفاهیم بنیادین حقوق عمومی، فصلنامهی حقوق،
مجلهی دانشکدهی حقوق و علوم سیاسی، دورهی 41 ،ش. 2
8 .گرجی، علیاکبرا1383خ، مبنا و مفهوم حقوق بنیادین، مجلهی حقوق اساسی، ش. 2
9 .گرجی، علیاکبرا1390خ، ده فرمان حقوق عمومی: ترملی درباره اصول و مفاهیم بنیادین حقوق عمومی، فصلنامهی حقوق،
مجلهی دانشکدهی حقوق و علوم سیاسی، دورهی 41 ،ش.2
فصلنامه دستاوردهای نوین در حقوق عمومی، سال اول،شماره سوم،پاییز1401
93
10 .گرجی ازندریانی، علی اکبر و مرتضوی، هدیا1397خ، مفهوم قدرت و نظم عمومی در اندیشه پسامدرن، فصلنامه پ وهش
حقوق عمومی، سال بیستم، ش 59
11 .گیتی، خسروا1343خ، نظم عمومی، تهران: مجلهی حقوقی وزارت دادگستری، ش. 3
12 .ملک افضلی اردکانی، محسنا1389خ، آثار قاعده حفظ نظام، فصلنامهی حکومت اسالمی، سال پانزدهم، ش. 4
13 .نصری، قدیرا1385خ، پست مدرنیسم و مطالعات راهبردی: الزامات روش شناختی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال نهم، ش
14 .نوین، پرویزا1386خ، نظم عمومی در حقوق، کانون وکال، ش. 198 و 199
15 .وی ه، محمد رضا؛ پتفت، آرین ا1395خ؛ واکاوی مفهوم پسامدرن حاکمیت از دیدگاه حقوق عمومی با ترکید بر اندیشه های
فوکو، فصلنامه پ وهش حقوق عمومی، ش. 52
16 .وی ه، محمدرضاا1385خ، مفهوم تازهی حاکمیت در حقوق عمومی، مجلهی اطالعات سیاسی- اقتصادی، ش. 232-231
ج- پایان نامه
1 .احمدی واستانی، عبدالغنیا1341خ، نظم عمومی در حقوق خصوصی، رساله دکتری دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی
دانشگاه تهران
2 .بیات کمیکی، مهنازا1385خ، مصلحت عمومی در قوانین اساسی مشروطه و جمهوری اسالمی، دانشگاه شهید بهشتی
3 .جعفری، مجتبیا1391خ، رویکرد جنبش مطالعات انتقادی حقوق به حقوق کیفری، پایاننامهی دانشگاه شهید بهشتی
4 .مدنیان، غالمرضاا1390خ، نظم عمومی در حقوق اساسی ایران، رساله دکتری حقوق عمومی، دانشگاه تهران، مجتمع آموزش
عالی قم
دو- انگلیسی
1. Beyerlin, Ulrich(1982), “Humanitarian Intervention”, in R. Bernhardt, ed., Encyclopaedia
of Public International Law, vol. 3, Amsterdam, North-Holland Publishing, 1982
2. Cohan, John Alan(2006), “Sovereignty in a Postsovereign World”, Fla. J. Int'l L. 18
3. De Lange, Roel, (2007), “European Public Order, Constitutional Principles and
4. Foucault, M., (1977), Discipline and Punish: The Birth of the Prison, Allen Lane.
5. Franklin, J. H., (1973), Jean Bodin and the Rise of Absolutism, Cambridge University
Press.
6. Glanville, L. (2011), “The Antecedents of Sovereignty as Responsibility”, European
Journal of International Relations, Vol. 17, No. 2.
7. Glanville, Luke(2010), The International Community’s Responsibility to Protect,
Protecting the Displaced: Deepening the Responsibility to Protect, Martinus Nijhoff
8. Gualtieri, Rosa B, (1952), “The Legal Concept of Public Order”, Revue Juridique
Themis.2 R.J.T.
http://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/revjurnsold2&div=44&id=
&page, September/27/2015
9. Harvey Brown, Richard, (1995), Postmodern Representations: Truth, Power, and Mimesis
in the Human Sciences, University of Illinois Press.
10. Karns, Margaret P., and Karen A. Mingst(2004, International Organizations: The Politics
and Processes of Global Governance, London, Lynee Rienner
11. Keohane Robert Owen (2002) Power and Governance in a Partially Globalized World,
Psychology Press.
فصلنامه دستاوردهای نوین در حقوق عمومی، سال اول،شماره سوم،پاییز1401
94
12. .
13. Lamb, Henry(2010), “Our Global Neighborhood: Report of the Commission on Global
Governance, A Summary Analysis by Henry Lamb”, Available on:
http://www.defendruralamerica.com/files/GlobalGovernanceHenryLamb.pdf. Last
accessed 7/4/2017.
14. Lee Daniel (2016), Popular Sovereignty in Early Modern Constitutional Thought, Oxford
University Press.
15. Lipset, S. M., (1971), Political Man, London: Heinemann
16. Lousse, E. (1964), Absolutism: The Development of the Modern State, Oxford University
Press.
17. Mann. M(1980), "State and Society, 1130-1815: An Analysis of English State" Finances,
In Political Power and Social Theory
18. Nelson Scott G., (2010), Sovereignty and the Limits of the Liberal Imagination, Routledge
19. Rosenau, James Nخ2009). “Governance in the Twenty-first Century”, in: Jim Whitman,
Palgrave Advances in Global GovernanceDOI: 10.1057/9780230245310
20. .
21. Seita, Alex Y.(1997), “Globalization and the Convergence of Values”, Cornell
International Law Journal, vol. 30, issue 2, art. 5
22. Sending, Ole Jacob, and Iver B. Neuman(2006), “Governance to Governmentality:
Analyzing NGOs, States, and Power”, International Studies Quarterly, vol. 50, no. 3
23. Shelton, Dinah. “Protecting Human Rights in a Globalized World”, BC Int'l Comp. L.
Rev. vol. 25, 2002, p. 275; pp. 273-322. Available
on:http://lawdigitalcommons.bc.edu/iclr/vol25/iss2/7
24. Simmons, A. J., (1979), Moral Principles and Political Obligations, Princeton University
Press
25. Skinner, Q., (1978), The Foundation of Modern Political Thought, Cambridge University
Press
26. Urbinati Nadia (2008), Representative Democracy: Principles and Genealogy, University
of Chicago Press
27. Wootton, D., (1986), Divine Right and Democracy, Middx: Penguin Boo|_