استانداردسازی قرارنامه داوری در حقوق ایران؛ رویکردی برای ارتقای آرای داوری
محورهای موضوعی : حقوق
فرشید عارفی
1
,
سیدمهدی علامه
2
*
,
علیرضا مظوم رهنی
3
,
حسین منوری
4
1 - گروه حقوق، واحد شهرقدس، دانشگاه آزاد اسلامی،شهرقدس، ایران.
2 - گروه حقوق،واحد اصفهان(خوراسگان)،دانشگاه آزاد اسلامی،اصفهان،ایران
3 - گروه حقوق، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر قدس، ایران.
4 - گروه حقوق، واحد شهرقدس، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرقدس، ایران
کلید واژه: داوری, قرارنامه داوری, فرم استاندارد, رای داوری, نظام حقوقی ایران.,
چکیده مقاله :
در نظام داوری « قرارنامه داوری» به‌عنوان سند آغازین و بنیادین فرآیند داوری، نقشی محوری در تعیین صلاحیت، اختیارات و تشریفات رسیدگی ایفا می‌کند. در داوری داخلی، فقدان الگو و فرم استاندارد برای این سند موجب بروز چالش‌های فراوانی از جمله ابهام در صلاحیت داور، بی‌نظمی در روند رسیدگی، صدور آرای غیرمستند و افزایش دعاوی اعتراض و ابطال آرای داوری شده است. مقاله حاضر بر مبنای فلسفه عملگرایی و با رویکردی نظری–تحلیلی، ضمن بررسی آسیب‌های ناشی از فقدان قرارنامه استاندارد، به ارائه یک قالب جامع، منسجم و قابل استفاده عملی برای تنظیم این سند می‌پردازد. فرم پیشنهادی با تکیه بر مبانی قانونی و رویه‌های داوری، شامل بندهایی درخصوص معرفی طرفین، موضوع داوری، صلاحیت داور، نحوه رسیدگی، تشریفات دعوت، محل داوری، مهلت رسیدگی، نحوه ابلاغ رأی، حق‌الزحمه داور و سایر شروط تکمیلی است. هدف از تدوین این قالب، کاهش خطاهای شکلی و ماهوی در آرای داوری، افزایش انسجام و اعتبار رأی، و حمایت از جایگاه نهاد داوری در نظام حقوقی کشور است. در پایان، پیشنهاد می‌شود این فرم به‌عنوان الگویی در قراردادهای داوری توسط قانون‌گذار و مراکز داوری به رسمیت شناخته شود تا گامی مؤثر در جهت افزایش کارآمدی و اتقان فرآیند داوری برداشته شود.
In the arbitration system, the arbitration clause serves as the foundational and initiating document of the arbitration process, playing a central role in defining the arbitrator’s jurisdiction, powers, and procedural rules. In domestic arbitration, the absence of a standardized template for this document has led to numerous challenges, including ambiguity regarding the arbitrator’s authority, procedural disorder, issuance of unsubstantiated awards, and an increase in annulment and objection claims. This article, grounded in the philosophy of pragmatism and employing a theoretical-analytical approach, examines the harms caused by the lack of a standardized arbitration clause and proposes a comprehensive, coherent, and practically applicable model for drafting this document. The proposed template, based on legal principles and arbitration practices, includes provisions concerning party identification, subject matter of arbitration, arbitrator’s jurisdiction, procedural rules, notice requirements, venue, time limits, award notification, arbitrator’s fees, and other supplementary terms. The objective of developing this model is to reduce formal and substantive errors in arbitral awards, enhance the coherence and legitimacy of decisions, and support the institutional status of arbitration within the Iranian legal system. Finally, it is recommended that this template be officially recognized by legislators and arbitration centers as a standard form in arbitration agreements, thereby contributing effectively to the efficiency and integrity of the arbitration process.
امیر معزی، احمد، (1395)، داوری بین المللی در دعاوی بازرگانی، چاپ پنجم، تهران، انشترات دادگستر.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (1367)، ترمینولوژی حقوق، چاپ دوم، تهران، گنج دانش.
حاتمی پور، محسن، (1401)، رویه قضایی محاکم استان تهران داوری سال های 1380 تا 1400 ، تهران، خط سوم.
خاکپور، احد، اسکینی، ربیعا، محمدعلی بهمئی، (۱۳۹۸)، قرارداد داور، مجله حقوقی دادگستری، دوره ۸۳، شماره ۱۹۷.
خدابخشی، عبدالله، 1394)، حقوق دعاوی، تحلیل و نقد رویه قضایی، چاپ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار.
خدابخشی، عبداله، (1397)، حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضایی، چاپ پنجم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
خدابخشی، عبدالله، (1397)، حقوق دعاوی بایسته های حقوق داوری تطبیقی، جلد 6، چاپ اول، تهران، انتشارات سهامی انتشار.
فضلی، حسن، بزرگمهر، امیر عباس، (1401)، تحلیل آیین داوری و جهات ابطال رای داوری در رویه قضایی داخلی، چاپ چهارم، تهران، وزارت دادگستری.
رضوانیان، اویس، (1399)، گزیده آرای داوری مرکز منطقه ای داوری تهران 1388 تا 1398 ، چاپ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار.
صفایی، سید حسین (1395)، حقوق بین الملل و داوری های بین المللی، چاپ پنجم، تهران، نشر میزان.
سلیمی، محسن، انصافی آذر، بهنام (۱۴۰۱)، قرارداد با داور، نشریه تحقیقات حقوقی، دوره 25، شماره ۹۹.
شمس، عبدالله، (۱۳۹۴)، آیین دادرسی مدنی - دوره پیشرفته، جلد سوم، چاپ 27، تهران، انتشارات دراک.
کاکاوند، محمد (1394)، گزیده آرای داوری مرکز داوری اتاق ایران، جلد اول، چ چهارم، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش.
کاکاوند، محمد (1398)، گزیده آرای داوری مرکز داوری اتاق ایران، جلددوم، چ سوم، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش.
کاکاوند، محمد (1396)، گزیده آرای داوری مرکز داوری اتاق ایران، جلد سوم، تهران،چ اول، موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش.
متین دفتری، احمد(۱۳۹۴)، آیین رسیدگی مدنی و بازرگانی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات مجد.
موسوی، علی، (1398) مفهوم و ویژگی های رای داوری، نشریه حقوق داوری، شماره 7 .
مهاجری، علی، (۱۳۹۲)، مبسوط در آیین دادرسی مدنی، جلد چهارم، چاپ چهارم، تهران، انتشارات فکرسازان.
نهرینی، فریدون، (1396)، آیین دادرسی مدنی، جلد اول، چاپ دوم، تهران، انتشارات گنچ دانش.
یوسف زاده، مرتضی، (1393)، آیین داوری، چاپ دوم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
مرکز داوری اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران(۱۳۸۶)، آیین‌نامه نحوه ارائه خدمات مرکز داوری اتاق بازرگانی ایران در اختلافات تجاری داخلی و بین‌المللی تهران: اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران. بازیابی‌شده از https://arbitration.ir/rules/acic-arbitration-rules/acic-arbitration-rules-2007/
International Chamber of Commerce. (2021). ICC arbitration rules (effective January 1, 2021, pp. 10–16). Paris: ICC Publishing. Retrieved from https://iccwbo.org/dispute-resolution/dispute-resolution-services/arbitration/rules-procedure/2021-arbitration-rules/
International Council for Commercial Arbitration. (2020). Guidelines on standards of practice in international arbitration (The ICCA Reports No. 9, pp. 5–12). The Hague: ICCA. Retrieved from https://www.arbitration-icca.org/icca-reports-no-9-guidelines-standards-practice-international-arbitration
Born, G. B. (2021). International commercial arbitration (3rd ed.). Kluwer Law International.