بررسی نقش دولت الکترونیک در شفافیت قراردادهای دولتی با نگاهی به حقوق ایران

محورهای موضوعی : دستاوردهای نوین در حقوق عمومی

محسن بختیاری ¹ , آیت مولایی ^{2 *} , علی حاجی پور کندرود ³

1 - گروه حقوق دانشگده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز ایران
2 - دانشیار گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
3 - استادیار گروه حقوق، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران

تاریخ دریافت : 1403/11/30 تاریخ پذیرش : 1404/02/28 تاریخ انتشار : 1404/04/16

کلید واژه: دولت الکترونیک, شفافیت, قراردادهای دولتی, نظام اداری, مقابله با فساد, عملیات مالی,

چکیده مقاله :

واگذاری و انعقاد قراردادهای دولتی درسازمانهای اداری،حجم گسترده ای از عملیات مالی دولت را تشکیل می‌دهند که این موضوع می‌تواند یکی از زمینه ها و عوامل نقاط آسیب پذیر و جرم خیز در نظام اداری کشور ایران باشد؛ دلیل این امر رادر این موضوع پیگیری کرد که به دلیل نبود شفافیت لازم  زمینه برای بروز انواع  فساد بخصوص فساد مالی آماده می‌باشدواگذاری و انعقاد قراردادهای دولتی درسازمانهای اداری،حجم گستردهای از عملیات مالی دولت را تشکیل می‌دهند که این موضوع می‌تواند یکی از زمینه ها و عوامل نقاط آسیب پذیر و جرم خیز در نظام اداری کشور ایران باشد؛دلیل این امر را در این موضوع پیگیری کرد که به دلیل نبود شفافیت لازم  زمینه برای بروز انواع  فساد بخصوص فساد مالی آماده می‌باشد.هدف اصلی پژوهش حاضر  با هدف تبیین نقش دولت الکترونیک در شفافیت قراردادهای دولتی  با نگاهی به حقوق ایران صورت پذیرفته است.که اهداف فرعی خود به فلسفه وجودی شفافیت در قراردادهای دولتی و تبیین الزامات الکترونیکی نمودن قراردادهای دولتی و تبیین ابزارها ومکانیزم های دولت الکترونیک در تحقق این شفافیت پرداخته است. بنابراین سؤال اصلی تحقیق عبارت است از نقش دولت الکترونیک درشفافیت قراردادهای دولتی درایران چیست و چه مکانیزمی دارد؟این نوشتار به لحاظ هدف کاربردی  و به لحاظ روش توصیفی-تحلیلی است ابزار اصلی گردآوری داده­ها در این زمینه سندپژوهی،مرور نظام‌یافته تحقیق است. که اسناد و کتاب‌های مرجع در زمینه قراردادهای دولتی مورد بررسی قرار گرفته و با کمک رویکرد زمینه‌یابی و تحلیل محتوا، ابعاد مختلف شفافیت در قراردادهای دولتی استخراج شده است. 

چکیده انگلیسی:

The awarding and conclusion of government contracts in administrative organizations constitute a large volume of government financial operations, which can be one of the areas and factors of vulnerable and crime-prone areas in the Iranian administrative system; the reason for this is that due to the lack of necessary transparency, the ground is ready for the emergence of all types of corruption, especially financial corruption. The main objective of the present study is to explain the role of e-government in the transparency of government contracts with a view to Iranian law. Its secondary objectives are to address the existential philosophy of transparency in government contracts, to explain the  equirements for electronicizing government contracts, and to explain the tools and mechanisms of e-government in achieving this transparency. Therefore, the main research question is: What is the role of e-government in the transparency of government contracts in Iran and what is its  echanism? This article is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of method. The main tool for collecting data in this field is document research and systematic review of research. In which reference documents and books in the field of government contracts were examined and with the help of the field finding and content analysis approach, various dimensions of transparency in government contracts were extracted.

منابع و مأخذ:

- قرآن كريم (1376)،ترجمه مهدي الهي قمشه‌اي ، تهران: انتشارات اسوه.چاپ بیست وسوم.
- نهج البلاغه،(1380)گردآورنده،سید رضی،ترجمه محمددشتی، قم:موسسه امیرالمومنین(ع). ،چاپ سوم.
- ابوتراب، فرزانه،رفیعی مصطفی(1396) اصل شفافیت در قوانین و مقررات ایران ،تهران: اولین کنفرانس ملی کاربردپژوهشهای نوین در علوم انسانی، چاپ اول.
- اعلامیه جهانی حقوق بشر.
- انصاری، باقر(1396) مطالعۀ تطبیقی قوانین و مقررات ناظر بر فرهنگ شفافیت ،تهران: انتشارات مطالعات و برنامه ریزی راهبردی، چاپ دوم.
- ایران زاده ،سلیمان داودی (۱۳۹۱)،کامل بررسی رابطه استقرار دولت الکترونیک و سلامت نظام اداری کشور فراسوی مدیریت، سال 6، شماره ،22،صص50-70.
- پروین، خیرالله (1393)مبانی حقوق عمومی تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) ،چاپ سوم.
- حییم،سلیمان(1368)فرهنگ بزرگ انگلیسی-فارسی حییم ،تهران:فرهنگ معاصر،چاپ دوازدهم.
- دادخدایی، لیلا(1390) فساد مالی - اداری و سیاست جنایی مقابله با آن، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
- دهخدا، علی اکبر(1376) لغت نامه دهخدا، تحقیق،جمعی از محققان، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. تهران:دانشگاه تهران، چاپ اول.
- ذاکری ،مهدی (۱۳۹۲)نظارت در سازمان جهانی تجارت مکانیزم بررسی خط مشی تجاری، مجله تحقیقات ،حقوقی، سال 4، شماره ،61،صص102-120.
- ذاکری ،مهدی (۱۳۹۲)نظارت در سازمان جهانی تجارت مکانیزم بررسی خط مشی تجاری، مجله تحقیقات ،حقوقی، سال 4، شماره ،61،صص102-120.
- ذکایی، سهیلا(1387)، دولت الکترونیک، دولت الکترونیک، دولت ایده آل، ماهنامه روابط عمومی،، سال 4، شماره ،61،صص49-65.
- ذکایی، سهیلا(1387)، دولت الکترونیک، دولت الکترونیک، دولت ایده آل، ماهنامه روابط عمومی،، سال 4، شماره ،61،صص49-65.
- ربیعی، حمیدرضا. (۱۳۸۳)، دولت الکترونیکی تجربه دولت آلمان، با حمایت شورای عالی اطلاع رسانی مرکز مخابرات معاونت پشتیبانی وزارت کار و امور اجتماعی،تهران:انتشارات دانشگاه صنعتی شریف،چاپ اول.
- رضایی زاده، محمدجواد، احمدی، یحیی(1388)، مبانی حق دسترسی شهروندان به اسناد و اطلاعات دولتی، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی،، سال 39، شماره ،4،صص201-224.
- رهنورد، فرج اله و محمدی، داریوش(1386)، ارزیابی مراحل تکاملی دولت الکترونیک در ایران، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی «ویژه مدیریت»، سال 7، شماره ،27،صص55-74.
- زندیه ،حسن ،سالار سروی حسن(۱۳۹۲) شفافیت اسنادی و حق دسترسی آزاد به اطلاعات، فصلنامه گنجینه اسناد، سال 7، شماره ،89،صص110-127.
- شاهکوه ، ثقفی و عبداللهی ( 1386 ) نقش دولت الکترونیک در کاهش فساد اداری در ایران، چهارمین کنفرانس بین المللی مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات
- صرافی زاده، اصغر (۱۳۸۳)، فناوری اطلاعات در سازمان،تهران: انتشارات میر،چاپ دوم.
- ضميري، عبدالحسين و نصيري، حامدرضا. (1389). حكمراني خوب و نقش شفافيت در تحقق آن ،نشریه حکمت متعالیه،سال 8، شماره ،52،صص82-98.
- طاووسی باغسیاه حسن (1401) نقش ودولت الکترونیک درایجاد شفافیت وکاهش فساد اداری ،اولین همایش ملی ارتقای شفافیت و نقش آن در سلامت اداری و مبارزه با فساد
- طاهری نسب محمدامین ، حسنی جعفر(1398) حمایت کیفری از شفافیت اطلاعات در نظام اقتصادی ایران، رهیافت پیشگیری از جرم دوره دوم تابستان 1398 شماره 2
- عیوضی ،محمدرحیم ،مرزبان نازنین ،صالحی معصومه(۱۳۹۶) از بررسی حکمرانی خوب تا الگوی حکمرانی «پایدار، مجله راهبرد ، سال 8، شماره ،85،صص49-170.
- فلسفی هدایت الله (۱۳۸۳) حقوق بین الملل معاهدات، تهران: فرهنگ نشر نو.
- فیضی، کامران و مقدسی ،علیرضا (۱۳۸۴)، دولت الکترونیک؛ بازآفرینی دولت در عصر ،اطلاعات چاپ اول تهران: انتشارات ترمه: ۱۵۹
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات روزنامه رسمی شماره ۱۸۹۱۵، مورخ ۱۳۸۸/۱۱/۱۴.
- قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی، مصوب ۱۳۷۹.
- قانون داوری تجاری بین المللی، مصوب ۱۳۷۶.
- قوانین آرا و اسناد ملی و بین المللی
- محمدی، مینا، مزارعی غلامحسن و احمدی، خلیل، (۱۳۹۸)، کاستیهای نظام حقوقی مناقصات و قراردادهای دولتی از منظر اصل شفافیت فصلنامه حقوق اداری، سال ششم، شماره ۱۸
- معین، محمد(1378)فرهنگ معین،تهران:دانشگاه تهران،چاپ نهم.
- مقیمی، سیدمحمد، اعلایی اردکانی، مصطفی(1390)، سنجش شاخص های حکمرانی خوب و نقش دولت الکترونیک در ارتقای آن، مدیریت فناوری اطلاعات، سال 3، شماره ،8،صص53-173.
- منظور داود ، عباسی کلاش مصطفی(1398) نقش شفافیت در کاهش تعارض منافع و مقابله با فساد در کشو ر ، نشریه سیاستهای مالی و اقتصادی » پاییز 1398 شماره 27
- ناعمه، حسن(۱۳۹۰) شفافیت و مبارزه با فساد در انعقاد قراردادهای اداری ایران، فصلنامه تحقیقات حقوقی، سال 6، شماره ،4،صص11-28.
- نمک دوست، حسن(1384)، حق دسترسی به اطلاعات (سخنرانی)، ماهنامه روابط عمومی، سال 5، شماره ،38و39،صص40-58.
- یزدانی زنور،هرمز(۱۴۰۱)،نقش شفافیت در تحقق حکمرانی،نشریه حقوق اساسیُ، سال 4، شماره ،22،صص4-20.
- یعقوبی، نورمحمد(1388) دولت الکترونیک، رویکرد مدیریتی، تهران: نشر افکار، چاپ اول.
- Betnon - Davies, P. Constructing electronic government: the case of the UK inland revenue. International Journal of Management, 2005: 3
- Rorets A. Access to Government Information: An Overview of Issues, Public Management. Electronic Journal Issue, No 2, 22, October 2003, p 1
- Tanzi vito (1997), corruption government activities, and markets, IMF working papers, wp/97/99, international monetary, fund, Washington, D, C.
Chambers, Simone, “Behind Closed Doors: Publicity, Secrecy, and the Quality of Deliberation", Journal of Political developing countries based on e-government
-Internet World State. (2021), Usage and Population Statistics. Retrieved from http://www.internetworldstats.com/top20.html
Wescott.c, E-Government in Asia. Manila Development Bank, 2005, 96