کاربرد مردم‌نگاری در حال حرکت در مطالعات فضا و مکان: مورد پژوهی حرکت زنان در بازار تهران
محورهای موضوعی : طراحی شهری
1 - گروه برنامه ریزی و طراحی شهری دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی
2 - دانشیار پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، گروه مطالعات فرهنگی، وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری
کلید واژه: طراحی شهری, فضای شهری, بازار تهران, راه رفتن, مردم‌نگاری در حال حرکت,
چکیده مقاله :
این مقاله در پی کمبودهای روش‌شناختی در مطالعه فضاهای شهری در ایران نگاشته شده است و بر اساس کار میدانی درباره مناسبات جنسیتی در فضای کالبدی بازار تهران، سودمندی استفاده از روش مردم‌نگاری در حال حرکت در مطالعات شهری و طراحی شهری را روشن می کند و در کنار آن به تشریح نوآوری نگارندگان در به کاربستن این روش می پردازد. روش مردم‌نگاری در حال حرکت در موردپژوهی مورد نظر، داده هایی درباره شیوه شکل گیری و یادآوری حس مکان در حین حرکت در بازار، نحوه مداخله انتقادی در فضا به واسطه راه رفتن و عبور زنان از مرز فضای زنانه در بازار و خلق فضاهای جدید و همچنین ریتم حضور زنان در فضا که آمیخته ای از حرکت های طولانی و توقف های کوتاه بوده و شیوه های خاص تصمیم گیری آن ها برای مسیریابی در کالبد ویژه بازار در اختیار محققان قرار داده است. نتایج این مقاله نشان می دهد که استفاده از مردم‌نگاری در حال حرکت، خصوصاً در مطالعه فضاهای شهری مبتنی بر حرکت مفید است و علاوه بر این که تحلیل هایی درباره احساسات مردم در تک تک نقاط حضورشان در فضا به دست می دهد، می تواند با یک نگاه کلان تر به مسیرها و محل های حضور مردم در فضا، نوعی از داده ها در ارتباط با شکل گیری فضای تجسم یافته و قابلیت تحلیل ویژه ای از آنها در اختیار پژوهشگران قرار دهد که ممکن است از روش های دیگر به راحتی قابل دستیابی نباشند. مردم‌نگاری در حال حرکت می تواند دانش بیشتری درباره جنسیت دار شدن محیط، میزان همه شمولی محیط شهری و به طور کلی نحوه تولید و تصاحب فضا توسط اقشار و گروه های مختلف جامعه به دست دهد و برخورد انتقادی گروه ها (در این جا زنان) با گفتمان فضایی حاکم را به نمایش بگذارد. وقتی دانش به دست آمده از این طریق در تقاطع با کیفیت های فضایی محیط مورد تحلیل قرار گیرد می تواند برای طراحی فضای شهری مناسب برای اقشار متنوع جامعه بسیار سودمند واقع شود.
This article addresses the methodological shortcomings in the study of urban spaces in Iran and highlights the usefulness of ethnographic research in motion for urban and urban design studies based on fieldwork on gender relations in the physical space of the Tehran Bazaar. It also examines the innovative approaches employed by the authors in applying this method. The ethnographic research in motion concerning the chosen case study provides insights into the formation and remembrance of a sense of place during movement in the bazaar, critical interventions in space through women's navigation and crossing of gendered boundaries within the market, the creation of new spaces, as well as the rhythm of women's presence in the space, which encompasses both long movements and short stops, and their specific decision-making processes for navigating the unique physicality of the market. The results of this article demonstrate that the use of ethnography in motion, particularly in movement-based urban space studies, is valuable. In addition to providing analyses of people's emotions and experiences at different points in their presence within the space, it offers a macro-level perspective on people's trajectories and locations in the space, providing researchers with a unique set of data on the formation of perceived space and enabling specific analytical capabilities not easily accessible through other methods. Ethnography in motion can contribute to a deeper understanding of the gendering of the environment, the inclusivity of the urban environment, and the overall production and appropriation of space by different groups and segments of society, showcasing the critical engagement of groups (in this case, women) with the dominant spatial discourse. When the knowledge gained through this approach intersects with the qualitative qualities of the analyzed environment, it can be highly beneficial in designing urban spaces that cater to the diverse segments of society.
سلطان زاده، حسین (1383). بازارهای ایرانی. چاپ سوم، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
شهری، جعفر (1371). طهران قدیم. چاپ سوم، تهران: نشر معین.
Carpiano, R. M. (2009). Come take a walk with me: The “Go-Along” interview as a novel method for studying the implications of place for health and well-being. Health & place, 15(1), 263-272.
Clark, A., & Emmel, N. (2010). Using walking interviews.
De Certeau, M. (1984). The practice of everyday life. Berkeley. In: CA: University of California Press.
Evans, J., & Jones, P. (2011). The walking interview: Methodology, mobility and place. Applied Geography, 31(2), 849-858.
Gehl, J. (2013). Cities for people: Island press.
Hegarty, M., He, C., Boone, A. P., Yu, S., Jacobs, E. G., & Chrastil, E. R. (2023). Understanding differences in wayfinding strategies. Topics in Cognitive Science, 15(1), 102-119.
Ingold, T., & Vergunst, J. L. (2008). Ways of walking: Ethnography and practice on foot: Ashgate Publishing, Ltd.
Jones, P., Bunce, G., Evans, J., Gibbs, H., & Hein, J. R. (2008). Exploring space and place with walking interviews. Journal of Research Practice, 4(2), 2.
Kinney, P. (2017). Walking interviews. Social research update, 67(1-4).
Kusenbach, M. (2003). Street phenomenology: The go-along as ethnographic research tool. Ethnography, 4(3), 455-485.
Lawton, C. A. (2010). Gender, spatial abilities, and wayfinding. In Handbook of gender research in psychology (pp. 317-341): Springer.
Lawton, C. A., & Kallai, J. (2002). Gender differences in wayfinding strategies and anxiety about wayfinding: A cross-cultural comparison. Sex Roles, 47(9), 389-401.
Lefebvre, H. (2005). Writings on Cities: Malden, MA and Oxford: Blackwell Publishing.
Low, S. (2016). Spatializing culture: The ethnography of space and place: Taylor & Francis.
Lynch, K. (1960). The image of the city (Vol. 11): MIT press.
Marcu, S. (2021). Almost paradise: a floating sense of place through transient mobility among Romanians in the Canary Islands (Spain). Mobilities, 16(3), 356-372.
Martini, N. (2020). Using GPS and GIS to Enrich the Walk-along Method. Field Methods, 32(2), 180-192.
Massey, D. (2005). For space: Sage.
Munion, A. K., Stefanucci, J. K., Rovira, E., Squire, P., & Hendricks, M. (2019). Gender differences in spatial navigation: Characterizing wayfinding behaviors. Psychonomic bulletin & review, 26(6), 1933-1940.
Munn, N. D. (1996). Excluded spaces: The figure in the Australian Aboriginal landscape. Critical inquiry, 22(3), 446-465.
Pred, A. (1984). Structuration, biography formation, and knowledge: Observations on port growth during the late mercantile period. Environment and planning D: Society and Space, 2(3), 251-275.
Rapoport, A. (2008). Some further thoughts on culture and environment. International Journal of Architectural Research: ArchNet-IJAR, 2(1), 16-39.
Rendell, J. (2006). Art and architecture: a place between: IB Tauris London.
Rockefeller, S. (2010). Starting from Quirpini. Place, Power and Movement. Bloomington: Indiana University Press
Streule, M. (2020). Doing mobile ethnography: Grounded, situated and comparative. Urban Studies, 57(2), 421-438.
Wesener, A., Vallance, S., Tesch, M., Edwards, S., Frater, J., & Moreham, R. (2022). A mobile sense of place: exploring a novel mixed methods user-centred approach to capturing data on urban cycling infrastructure. Applied Mobilities, 7(4), 327-351.
Witte, A. (2023). Revisiting walking as mobile place-making practice: A discursive perspective. Tourism Geographies, 25(1), 334-356.
Wolcott, H. F. (2008). Writing up qualitative research: Sage Publications.
Wunderlich, F. M. (2008). Walking and rhythmicity: Sensing urban space. Journal of Urban Design, 13(1), 125-139.
Yang, Y., & Merrill, E. C. (2017). Cognitive and personality characteristics of Masculinity and Femininity predict wayfinding competence and strategies of men and women. Sex Roles, 76(11), 747-758.
Zhou, Y., Cheng, X., Zhu, L., Qin, T., Dong, W., & Liu, J. (2020). How does gender affect indoor wayfinding under time pressure?. Cartography and Geographic Information Science, 47(4), 367-380.