تحقق حکمرانی اسلامی بر اساس منظومه فکری- سیاسی امامین انقلاب اسلامی ونقش آن در استمرار انقلاب
محورهای موضوعی : فلسفه سیاسی انقلاب اسلامیمجید عابدی کیا 1 , محمود قیوم زاده 2 * , معصومه مرادی 3
1 -
2 - استاد گروه معارف و حقوق، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.
3 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: استمرار انقلاب اسلامی , اندیشه سیاسی امامین انقلاب, تمدن نوین اسلامی, حکمرانی اسلامی, مردم‌سالاری دینی, ولایت فقیه,
چکیده مقاله :
حکمرانی اسلامی در منظومه فکری-سیاسی امام خمینی (ره) و امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، به‌مثابه رکن بنیادین تحقق نظام اسلامی و تضمین استمرار انقلاب، جایگاهی محوری دارد. این حکمرانی برخاسته از مبانی توحیدی، مبتنی بر عدالت اجتماعی، هدایت ولایی، و مشارکت آگاهانه مردمی است و در تضاد با الگوهای سکولار و انسان‌محور غربی، طرحی جامع از مدیریت جامعه بر اساس ارزش‌های وحیانی و عقلانیت دینی عرضه می‌دارد.
در این رویکرد، مشروعیت سیاسی از تلفیق حاکمیت الهی و رضایت مردم حاصل می‌شود؛ جایی که ولایت فقیه نقش واسطه‌ای میان هدایت الهی و مدیریت اجتماعی ایفا می‌کند. مردم‌سالاری دینی نیز نه صرفاً در عرصه‌های انتخاباتی، بلکه در تمام ساحت‌های تصمیم‌سازی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی معنا می‌یابد.
حکمرانی اسلامی در این چارچوب، با عدالت‌محوری به‌عنوان غایت و سازوکار، و استقلال‌طلبی به‌مثابه رهایی از نظام سلطه، به الگوی پایداری برای مقاومت سیاسی، پیشرفت تمدنی و مشروعیت تاریخی تبدیل می‌شود. از این منظر، ساخت تمدن نوین اسلامی تنها از رهگذر استقرار ساختارهایی ممکن خواهد بود که بر پایه هدایت الهی، مشارکت نخبگان، و ظرفیت‌سازی فرهنگی و سیاسی در بستر ایمان دینی استوار باشند. چنین الگویی، نه‌تنها بنیان بقاء جمهوری اسلامی، بلکه افق تحول در سطح امت اسلامی را نیز ترسیم می‌کند.
Islamic governance, in the political–intellectual framework of Imam Khomeini (RA) and Imam Khamenei (may God protect him), holds a central position as a fundamental pillar for establishing the Islamic system and ensuring the continuation of the Revolution. Rooted in monotheistic principles, based on social justice, guided by Wilāyah, and driven by the conscious participation of the people, this governance model—contrasting with secular and human-centered Western paradigms—offers a comprehensive blueprint for managing society according to revelatory values and religious rationality.
In this approach, political legitimacy emerges from the combination of divine authority and public consent, with Velayat-e Faqih serving as the intermediary between divine guidance and social administration. Religious democracy is understood not merely in electoral contexts, but as a principle governing all spheres of decision-making and social responsibility.
Within this framework, Islamic governance—anchored in justice as both its goal and mechanism, and in independence as liberation from the system of global domination—becomes a sustainable model for political resistance, civilizational progress, and historical legitimacy. From this perspective, building a modern Islamic civilization is possible only through the establishment of structures founded on divine guidance, elite participation, and cultural–political capacity-building grounded in faith. Such a model not only ensures the survival of the Islamic Republic, but also outlines a transformative horizon for the entire Muslim Ummah.
1. قرآن کریم ، سوره نساء ،ترجمه فولادوند
2. خمینی، سید روح‌الله (۱۳۸۹). صحیفه امام، مجموعه آثار امام خمینی (ره). جلد 21، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)
3. نجف لک زایی و جمعی از پژوهشگران(1402)اندیشه ها و وصایای امام خمینی (ره).چاپ اول.تهران.نشرعلمی و دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی(با همکای مرکز فرهنگی دانشگاهی امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی
4. جمشیدی،محمد حسین(1394)اندیشه سیاسی امام خمینی(ره). چاپ سوم .تهران:پزوهشکده امام خمینی (ره)و انقلاب اسلامی،معاونت پزوهشی ،انتشارات پزوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی
5. رستمی پور،سجاد(1397)اندیشه سیاسی آیت الله سید علی خامنه ای .تهران:موسسه فرهنگی هنری و انتشارات مرکز انقلاب اسلامی
6. برزگر،ابراهیم(1402)اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)سیاست به مثابه صراط. چاپ چهارم .تهران: ،سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی (سمت)، انتشارات پزوهشگاه تحقیق و توسعه علوم انسانی
7. رستمیان،علی(1387)امام خمینی و حکومت اسلامی (شرایط و وظایف و اختیارات ولایت فقیه).چاپ اول.تهران.موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی (ره)،
8. ایزدهی،سید سجاد(1393)فقه سیاسی امام خمینی (ره).تهران:موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی(ره)،چاپ دوم ،موسسه چاپ و نشر عروج
9. گواهی،زهرا(1382)مبانی فقهی آرا خاص امام خمینی (ره):چاپ اول.تهران.موسسه چاپ و نشر عروج (وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)
10. امام خمینی ،سید روح الله (1404)منشور روحانیت:پیام تاریخی و مهم امام خمینی (ره)خطاب به روحانیون سراسر کشور.تهران.موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
11. جمال زاده،ناصر و همکاران(1397).دوفصلنامه علمی – پژوهشی جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام.دوره 6،شماره1(پیاپی 12)
12. عابدی درچه،محسن(1400).فصلنامه حکمرانی متعالی.دوره2،شماره4(پیاپی8)صفحه68-106
13. مقدسی،محمد مهدی(1403).فصلنامه پژوهش در آمموزش معارف و تربیت اسلامی.دوره5.شماره3صفحه89-108
14. عیسی نیا،رضا(1388)انقلاب و مقاومت اسلامی درسیره امام خمینی(ره).چاپ دوم.تهرانوموسسه چاپ و نشر عروج(وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)
15. مجتهدزاده، پیروز(1392)جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی. ویراست دوم. چاپ ششم. تهران: سمت،
16. رستمی پور،سجاد(1397)اندیشه سیاسی آیت الله سید علی خامنه ای .تهران:موسسه فرهنگی هنری و انتشارات مرکز انقلاب اسلامی
17. خسروپناه ،عبدالحسین و جمعی از پزوهشگران (1396)منظومه فکری آیت الله العظمی خامنه ای. جلد دوم.تهران:سازمان اتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی ،انتشارات و امور رسانه ای دانشگاه آزاد اسلامی
18. اکبری معلم ،علی(1396)شاخص های اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) در ابعاد فلسفه سیاسی ،اخلاق سیاسی وفقه سیاسی .تهران:سازمان چاپ و انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره)
19. خسروپناه ،عبدالحسین ، جمعی از پزوهشگران(1395)منظومه فکری امام خمینی(ره).تهران:سازمان انتشارات پزوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
20. دال، رابرت(1378) دربارة دموکراسی، ترجمه: حسن فشارکی، تهران:انتشارات شیرازه
21. ذاکری،علی(1378) امام خمینی و حکومت اسلامی (شرایط و وظایف و اختیارات ولایت فقیه). چاپ اول.تهران:موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی (ره)
22. آکوچکیان،احمد(1378)امام خمینی و حکومت اسلامی (شرایط و وظایف و اختیارات ولایت فقیه): چاپ اول.تهران:موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی (ره)
23. عبدالحسین پورفرد، مسعود(1398) ثبات سیاسی در جمهوری اسالمی ایران: چاپ اول. تهران:انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی