نقش شبکه‌های ارتباطی در پیدایش جنبشهای جدید اجتماعی (با تاکید بر شکل گیری گفتمان انقلاب اسلامی)
محورهای موضوعی : فلسفه سیاسی انقلاب اسلامی
بهناز اژدری
1
*
,
فرهاد رشیدی
2
,
مجید گل پرور
3
1 - گروه آموزشی علوم سیاسی، واحد بافت، دانشگاه آزاد اسلامی، بافت ایران
2 - دانشجوی دکتری علوم سیاسی واحد بافت
3 - گروه حقوق و علوم سیاسی، واحد بافت، دانشگاه آزاد اسلامی، بافت، ایران
کلید واژه: جنبش های جدید اجتماعی, انقلاب اسلامی, شبکه های ارتباطی, بسیج سیاسی, مردم,
چکیده مقاله :
از اواخر قرن بیستم، شبکه‌های ارتباطی از مهمترین عوامل در پیدایش جنبشهای جدید اجتماعی به شمار می‌روند که هژمونی بسیازی از دولتها را بر افکار عمومی تحت الشعاع قرار دادند. یکی از مهمترین جنبشهای جدید اجتماعی در قرن بیستم، شکل گیری انقلاب اسلامی ایران است. جنبش اجتماعی ایران در دهه 50 شمسی با تکیه بر کنشگران فعال و متکی بر شبکه‌های ارتباطی و عناصر فرهنگی اسلام شیعه موفق به شکل گیری گفتمان انقلاب اسلامی در ایران شد. پرسش اصلی پژوهش این است که چگونه شبکه‌های ارتباطی در شکل گیری جنبش و گفتمان انقلاب اسلامی در دهه 50 موثر واقع شد؟ فرضیه پژوهش بر مبنای دیدگاه «آلن تورن» جامعه شناس فرانسوی درباره کنشگری فعال شکل یافته است که شبکه های ارتباطی نوین روحانیون و مذهبی‌ها در مساجد، منابر و حسینیه‌ها به همراه دستگاههای انتشار اطلاعات، بر افکار عمومی جامعه ایرانی تاثیر گذاشتند و با ایجاد شکاف درتسلط و هژمونی دولت پهلوی دوم بر جامعه ایرانی، موجب شکل گیری گفتمان انقلاب اسلامی شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که رهبری بسیج کننده، شبکه مساجد و حسینیه‌ها و رسانه های نوین از مهمترین عوامل در پیدایش گفتمان انقلاب اسلامی در ایران به شمار می روند. روش پژوهش نیز توصیفی – تحلیلی است.
Since the late twentieth century, communication networks have been considered one of the most important factors in the emergence of new social movements that overshadowed the hegemony of many governments over public opinion.One of the most important new social movements in the twentieth century is the formation of the Islamic Revolution of Iran. The Iranian social movement in the 1970s, relying on active activists and relying on communication networks and cultural elements of Shiite Islam, succeeded in forming the discourse of the Islamic Revolution in Iran. The main question of the research is how communication networks were effective in forming the movement and discourse of the Islamic Revolution in the 1970s?The research hypothesis is based on the view of the French sociologist A. Touraine about active activism, which is that the new communication networks of clerics and religious people in mosques and religious centers, along with information dissemination devices, influenced public opinion in Iranian society and, by creating a gap in the hegemony of the second Pahlavi government over Iranian society, led to the formation of the discourse of the Islamic Revolution.The research findings show that the mobilizing leadership, the network of mosques, and new media are among the most important factors in the emergence of the Islamic Revolution discourse in Iran. The research method is also descriptive-analytical.
اسپوزیتو، جان، وال، جان (1396). جنبش های اسلامی معاصر (اسلام و دموکراسی)، ترجمه شجاع احمدوند، چاپ ششم، تهران: نشر نی
استوار، مجید (1392). انقلاب اسلامی و نبرد نمادها، چاپ اول، تهران: نشر نگاه معاصر
استوار، مجید (1400).«بررسی جامعه شناختی نبرد نمادین شاه و امام خمینی (ره) در انقلاب 57 از دیدگاه پیر بوردیو»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 11 (41)، 101- 85
ایوبی، حسین (1403). «کنشگر فعال و جنبشهای جدید اجتماعی از دیدگاه آلن تورن»، مطالعات کشورها، 2 (3): 493- 469
آبراهامیان، یرواند (1387). ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، چاپ چهاردهم، تهران: نشر نی
بروجردی، مهرزاد (1384). روشنفکران ایرانی و غرب، ترجمه جمشید شیرازی، چاپ چهارم، تهران: نشر فرزان روز
بشیریه، حسین (1384). موانع توسعه سیاسی در ایران، چاپ سوم، تهران: نشر گام نو
بیات، آصف (1391). سیاست های خیابانی، جنبش تهی دستان در ایران، ترجمه اسدالله نبوی، چاپ اول، تهران: نشر شیرازه
تورن، آلن (1400). بازگشت کنشگر: نظریه اجتماعی در جامعه پسا صنعتی، ترجمه سلمان صادقی زاده، چاپ سوم، تهران: نشر ثالث
حسن زاده، اسماعیل (1386). «هویت ملی در شعارهای انقلاب اسلامی»، مطالعات ملی، 8 (31)، 31-8
سریع القلم، محمود (1397). اقتدارگرایی ایران در عهد پهلوی، چاپ اول، تهران: نشر گاندی
عشقی، لیلی (1379). زمانی غیر زمانها، چاپ اول، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران
کاستلز، مانوئل (1393). شبکه های خشم و امید، جنبش های اجتماعی در عصر اینترنت، ترجمه مجتبی قلی پور، چاپ اول، تهران: نشر مرکز
کامروا، مهران (1398).انقلاب ایران؛ ریشه های نا آرامی و شورش، ترجمه مصطفی مهرآیین، چاپ دوم، تهران: کرگدن
کمالی، مسعود (1381). جامعه مدنی، دولت و نوسازی در ایران معاصر، ترجمه کمال پولادی، چاپ اول، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران
نبوی، نگین (۱۳۸۸). روشنفکران و دولت در ایران، ترجمه حسن فشارکی، چاپ اول، تهران: پردیس دانش
هاشمی رفسنجانی، اکبر (1376). هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه، خاطرات، تصویرها، اسناد، گاه شمار، زیر نظر محسن هاشمی، چاپ اول، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب