تهدیدات هویت نظام انقلابی از منظر امام خامنه¬ای
محورهای موضوعی : اندیشه سیاسی رهبران انقلاب اسلامی
مهدی منتظری
1
,
احمد آذین
2
*
,
رسول برجیسیان
3
1 - دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
2 - دانشیار گروه علوم سیاسی، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران،
3 - دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان
کلید واژه: امام خامنه¬ای, تهدید, هویت, نظام انقلابی,
چکیده مقاله :
موضوع اساسی این پژوهش، بررسی تهدیدات هویتی در نظام انقلابی است که با تبیین اندیشه سیاسی امام خامنهای در این خصوص انجام شده است. شناخت و درک این تهدیدات برای ایجاد و تقویت نهادها و ساختارهای نظام انقلابی، و همچنین برای حفظ انسجام، وحدت و یکپارچگی هویتی در جامعه انقلابی از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش از نوع کیفی است و به روش تحلیل محتوا انجام شده است که در آن، فرمایشات مقام معظم رهبری درباره هویت نظام انقلابی از سال ۱۳۸۰ تا به حال، مورد بررسی قرار گرفته و مفاهیم و کلمات کلیدی مرتبط با تهدیدات هویتی شناسایی و احصاء شدهاند. نتایج این تحقیق نشان میدهد که از دیدگاه امام خامنهای، تهدیدات هویتی نظام انقلابی بسیار گسترده و متنوع است و همچنین نتایج حاصله در خصوص مولفههای تهدیدات هویت در نظام انقلابی حاکی از وجود 26 مقوله در 3 بعد تهدیدات فرهنگی، تهدیدات اقتصادی و تهدیدات سیاسی هویت نظام انقلابی است که اغلب در قالب نظام انقلابی و با تأکید بر تهدید ارزشها، اصول و اهداف دینی و انقلابی واقع شده است. لازم به ذکر است که این موضوعات در تدوین و اجرای سیاستها و برنامههای موثر پیشگیرانه برای حفظ هویت و اصالت نظام انقلابی باید مدنظر قرار گیرد.
This research focuses on exploring the identity threats facing the revolutionary system, through an analysis of Ayatollah Khamenei’s political thought on the topic. Recognizing and understanding these threats is crucial for strengthening the institutions and structures of the revolutionary system and ensuring the cohesion, unity, and integrity of its identity. The study employs a qualitative approach with content analysis, examining the Supreme Leader's statements about the identity of the revolutionary system from 2001 to the present. Key concepts and terms related to identity threats have been identified and categorized. The findings reveal that, according to Ayatollah Khamenei, identity threats to the revolutionary system are both extensive and varied. The study identifies 26 categories of threats, classified into three main dimensions: cultural, economic, and political. These threats primarily target the system's core values, principles, and religious and revolutionary goals. The research emphasizes that these issues must be addressed when developing and implementing effective policies and strategies to safeguard the identity and authenticity of the revolutionary system.
قرآن کریم، سوره مبارکه الفتح آیه ۲۹، سوره مبارکه محمد آیه ۱۱
احمدیان، علي اکبر. (1395). تهدیدشناسي از منظر رهبران انقلاب اسلامي، مجله سياست دفاعي، سال بيست و هفتم، شماره ، 501، ، 15-10
افتخاری، اصغر، اسدی، علیرضا، نزهت، ابراهیم. (1393). ناسیونالیسم و هویت ملي دراندیشه حضرت آیت¬الله خامنه¬ای، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دوره 4، شماره11 ، 43-19.
افتخاری، اصغر.(1391). تهدید نرم: رویکردی اسلامی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و تحقیقات فناوری.
افتخاری، اصغر.(1385). کالبد شکافی تهدید، تهران: مرکز مطالعات دفاعی و امنیت ملی.
اسدپور، عهدیه، احمد آهنگ، کاظم.(۱۳۹۵). بازنمایی هویت اسلامی_ایرانی در اندیشه¬های دفاعی امام خامنه¬ای، پژوهش¬های اجتماعی اسلامی، ۶۹_ ۳۳.
امینی، سید جواد و مبینی، محمد.(1398). تبیین مفهوم راهبردی نظریه نظام انقلابی در جمهوری اسلامی ایران. پژوهش¬های انقلاب اسلامی. 8 (30)، 23-48.
ایمان، محمد تقی و روحانی، علی.(1392). هویت اسلامی و هویت¬های رقیب(هویت جهانی، ملی و قومی)، مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه شیراز، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره 6، ش1.
باريكانى، زهرا.(1385). تبیین هویت دینی دانش¬آموزان و بررسـی ارتبـاط آن بـا محتـوای کتـب دینی و زندگی. پايان¬نامه منتشر نشده كارشناسـىارشـد، دانشگاه تهران، دانشـكده روانشناسـى و علـوم تربيتـى.
پروانه، فرهاد، ابراهیمزاده عیسی و نظری، داریوش.( ۱۳۹۵). بررسی میزان توجه به مؤلفههای هویت انقلابی درکتابهای درسی دوره تحصیلی متوسطه(رشته علوم پایه) از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۸ ، مطالعات انقلاب اسلامی، ۱۳ (44)، 42-29.
جمالزاده، ناصر.(1392). قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه امام صادق(علیه اسلام)، چاپ اول.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال و وهاب پور، پیمان. (1392). امنیت هستی شناختی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ اول.
علوی¬مقدم، سید بهنام، داورپناه، زهرا.(1393). تحلیل محتوای مولفه¬های هویت ملی در کتب آموزش زبان فرانسه، دوره¬های راهنمایی، دبیرستان–پیش دانشگاهی، فصلنامه نوآوری¬های آموزشی، سال سیزدهم، شماره 52.
فکری فلاح، محسن، عرفانی، امیر محسن. (1402). الزامات مواجهه با عوامل تهدید کننده هویت دینی بر سیره و کلام امیر مومنان علی علیه السلام با تاکید بر نهج البلاغه، فصلنامه علمی پژوهشی اسلام و مطالعات اجتماعی، سال ۱۰ ، شماره ۴ ، شماره پیاپی ۴۰ .
قاسمی، یارمحمد و هاشمی، علی. (1398). انجام پژوهش به روش تحلیل تماتیک: راهنمای عملی و گام به گام برای یادگیری و آموزش (مورد مطالعه: مصرف موسیقی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه ایلام)، فصلنامه علمی فرهنگ ایلام، دوره بیستم، شماره 64 و 65، 33-7
کرسول، جاندبلیو.(2017)، روش و طرح تحقیق کیفی "انتخاب از میان پنج رویکرد تحقیق کیفی"، ترجمه اشکان الهیاری، طهمورث حسنقلیپور، مجتبی براری، نشر نگاه دانش، تهران.
گودرزی، حسین.(1387). تکوین جامعه شناختی هویت ملی در ایران با تاکید بر دوره صفویه، تهران، تمدن ایرانی
گوهری مقدم، ابوذر، لطیفی، سیدعلی.(1396). تهدیدات هویتی انقلاب اسلامی از منظر رهبران جمهوری اسلامی ایران، پژوهشنامه انقلاب اسلامي، سال هفتم، شمارة 23، صفحات 1-19 .
متقی، سمیرا، متقی، افشین و کرمی، علی.(۱۳۹۴). امنیت هویت و الگوی اسلامی_ایرانی توسعه، فصلنامه علمی_پژوهشی مطالعات انقلابی اسلامی،(۴۳)۱۲، ۱۰۰_۸۳.
محمودی، سیروس.(۱۳۹۷). تحلیل محتوای کتابهای درسی دوره ابتدایی و متوسطه اول از نظر توجه به مولفههای هویت انقلابی، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 8 (1)، 46-29.
معینی علمــداری، جهانگیــر.(1383). هویــت، تاریــخ و روایــت در ایــران، حمیــداحمــدی (ویراســتار) ایــران؛ هویــت، ملیــت، قومیــت. تهــران: مؤسســه تحقیقــات و توســعه علــوم انســانی
میرمحمدی، داوود. (1383). گفتارهایی درباره هویت ملی در ایران. تهران، انتشارات تمدن ایرانی(وابسته به موسسه مطالعات ملی).
منصورنژاد، محمد.(۱۳۸۵). دین و هویت، تهران، انتشارات تمدن ایرانی.
هویت اجتماعی( کتاب درسی علوم اجتماعی)، پایه دوازدهم، دوره دوم متوسطه( ۱۳۹۷)، سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی، تهران شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.
- Berg, B.L. and Lune, H. (2012) Qualitative Research Methods for the Social Sciences 8th Edition, Pearson, Upper Saddle River, NJ.
- Brubaker,R,&Cooper,f,(2000)Beyond”identity”.Theory and Society,29 (1),1-47,https//www.istor.org/ Stable/3108478
- Clarke, V. & Braun, V. (2013), Teaching thematic analysis: Overcoming challenges and developing strategies for effective learning. The Psycholo-gist, 26(2), 120-123.
- Hammer, M. (2010). What is Business Process Management? Harvard Business Review.
- Jackson, M. C. (2019). Critical Systems Thinking and the Management of Complexity. Wiley
- Meadows, D. H. (2008). Thinking in Systems: A Primer. Chelsea Green Publishing.
- Skocpol, T. (1979). States and Social Revolutions: A Comparative Analysis of France, Russia, and China. Cambridge University Press.
- Tilly, C. (2018). From Mobilization to Revolution. Routledge.
- Walker, B., & Salt, D. (2012). *Resilience Practice: Building Capacity to Absorb Disturbance and Maintain Function. Island Press.
منابع اینترنتی: KHAMENEI.IR
خامنه ای سید علی: (29/11/1399) بیانات در ارتباط تصویری با مردم آذربایجان شرقی
خامنه ای سید علی: ( 14/03/1399) سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سیویکمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمهالله)
خامنه ای سید علی( :18 /10/1398 ) بیانات در دیدار مردم قم
خامنه ای سید علی: ( 14/03/1398)خطبههای نمازجمعه در بیست و یکمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمهالله)
خامنه ای سید علی: ( 30/02/)1398بیانات در دیدار جمعی از شاعران و اهالی فرهنگ و ادب
خامنه ای سید علی: (24/2/1398)بیانات در دیدار مسئولان نظام
خامنه ای سید علی: (6/4/1397) امروز خب مسئلهی اقتصاد، یک مسئلهی اساسی در کشور است.
خامنه ای سید علی: 19/2/1397 ) بیانات در دانشگاه فرهنگیان
خامنه ای سید علی :(28/7/1395) بیانات در دیدار نخبگان علمی جوان
خامنه ای سید علی:( 13/2/1395) بیانات در دیدار معلمان و فرهنگیان
خامنه ای سید علی:( 19/11/1393)بیانات در دیدار جمعى از فرماندهان و کارکنان نیروى هوایى
خامنه ای سید علی:( 21/04/ 1393) بیانات در دیدار شاعران
خامنه ای سید علی:(26/6/ 1392) بیانات در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
خامنه ای سید علی:( 18/06/1392) دیدار ائمه جمعه سراسر کشور با رهبر انقلاب
خامنه ای سید علی:( 25/07/1391) بیانات در دیدار نخبگان و مسئولان استان خراسان شمالی
خامنه ای سید علی:(03/03/ 1391) بیانات در دانشگاه امام حسین علیهالسلام
خامنه ای سید علی: ( 10/11/1390) بیانات در دیدار شرکتکنندگان در اجلاس جهانی «جوانان و بیداری اسلامی
خامنه ای سید علی: (14/8/1390) پیام به کنگرهی عظیم حج
خامنه ای سید علی:( 26/5/1390 ) بیانات در دیدار فعالان بخشهای اقتصادی کشور
خامنه ای سید علی:( 26/02/1388) بیانات در دیدار مردم مریوان
خامنه ای سید علی:( 24/09/1387) بیانات در دیدار اساتید و دانشجویان در دانشگاه علم و صنعت
خامنه ای سید علی:( 14/03/1387) بیانات در مراسم نوزدهمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمهالله)
خامنه ای سید علی 16/02/1387بیانات در دیدار مردم کازرون
خامنه ای سید علی 18/08/1385بیانات در دیدار دانشگاهیان سمنان
خامنه ای سید علی 30 /09/1384بیانات در مراسم مشترک دانشگاههای افسری ارتش
خامنه ای سید علی 11/06/1384 بیانات در دیدار کارگزاران نظام)
خامنه ای سید علی 18/2/1384) بیانات در دیدار مردم شهرستان رفسنجان
خامنه ای سید علی 28/02/1383 بیانات پس از بازدید از سازمان صدا و سیما
خامنه ای سید علی: 1/9/1381)بیانات در خطبههای نمازجمعه
خامنه ای سید علی 26/08/1381 بیانات در بازدید از یگانهای نمونهی نیروی زمینی ارتش
خامنه ای سید علی: 01/03/ 1381 بیانات در دیدار جمعی از ایثارگران و خانوادههای شهدا
خامنه ای سید علی 10/4/1380) بیانات در دیدار مسئولان وزارتخانههای صنایع و بازرگانی
خامنه ای سید علی:5/5/1379) بیانات در دیدار جمعی از جوانان استان اردبیل
فصلنامه گفتمان سیاسی انقلاب اسلامی دوره 4، شماره 2، شماره پیاپی (14)، تابستان 1404، ص 100 ـ 63 |
مقاله پژوهشی
تهدیدات هویت نظام انقلابی از منظر امام خامنهای
مهدی منتظری 1، احمد آذین 2، رسول برجیسیان 3
تاریخ دریافت: 05/12/1403 تاریخ پذیرش: 12/03/1404
واژگان اصلی: هویت نظام انقلابی، تهدیدات هویتی، امام خامنهای، تحلیل محتوای کیفی، ارزشهای اسلامی
1.مقدمه
موضوع هویت و بحرانهای ناشی از بیهویتی، یکی از مهمترین مسائل پیش روی جوامع در حال توسعه است و تلاش جوامع امروزی در شناسایی مولفههای تهدیدات هویتی، ناخودآگاه تحت تاثیر تحولات سریع و پرشتاب فناوری های عصر جدید و به تبع آن جهانی شدن و جهانی سازی میباشد. همه کشورها و ملتها دارای هویت مشخصی هستند؛ اما اغلب، هویت کشورها با هم متفاوت است و هر کشور بر اساس تاریخ، فرهنگ، آداب و رسوم، اعتقادات، ارزشها و نوع نگرش به جهان هستی، مولفههای هویت خود را تعیین میکند. بنابراین،کشورهای مختلف با تشخیص و تعیین مولفههای هویتی خود، نسبت به تقویت و نهادینه نمودن آنها در نظام سیاسی و حاکمیتی خود، سعی و اقدام ویژه مینمایند وکشور ما نیز به عنوان یک جامعه اسلامی در حال رشد، از این مقوله مستثنی نیست.
کشور ما جمهوری اسلامی ایران، دارای هویت تاریخی ماندگار و مستحکم است که با توجه به سیر تاریخی، این هویت بر اساس سه مولفه هویت ایرانی، هویت اسلامی و هویت انقلابی استوار است. هویت ایرانی بر مبنای فرهنگ غنی ملی ایرانی و تعصب میهن دوستی و غرور ملی شکل گرفته است و از ابتدای تاریخ ایران کهن تا کنون را شامل می شود. هویت اسلامی ریشه در اعتقادات و آموزه های دینی بر مبنای اصول دین مبین اسلام است که از زمان ورود اسلام به ایران تا کنون شکل یافته و هویت انقلابی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ به وجود آمد و بر اساس روحیه تحول خواهی و ظلم ستیزی است که با مبانی مستحکم اعتقادی و فکری ایرانی و اسلامی نیز عجین شده است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با تحولات چند دهه گذشته، این مولفه از هویت توانسته است هویتهای کشورهای غربی را تحت تاثیر قرار دهد.
کشورهای غربی توانستهاند بر اساس مولفههای هویتی خود، نظامهای حکومتی و سیاسی خود را تقویت و برنامه ریزی نمایند، اما با ظهور انقلاب اسلامی و مطرح شدن هویت ملت ایران، جمهوری اسلامی ایران توانسته است با شناسایی مولفههای هویت انقلابی، کشورهای غربی وشرقی را که دارای هویتهای بر گرفته از مکاتب لیبرالیستی، اومانیستی(انسان محوری)، الحادی که منطبق با سبک زندگی خاص خود هستند، را با چالش جدی مواجه کند ولذا به خاطرگسترش و نفوذ هویت ایرانی در جوامع مختلف، هویت جمهوری اسلامی همواره مورد تهاجم و تهدیدات خارجی و بخصوص از ناحیه کشورهای غربی قرار گرفته است و به تبع آن برخی جوامع قدرتمند در صددند که با استفاده از شبکه جهانی اینترنت، فضای مجازی و در اختیار گرفتن رسانههای اجتماعی و ارتباطی، هویت آگاهانه، ریشه ای و اسلامی مردم را سلب نموده و هویت انقلابی نظام را مورد تهدید و چالش قرار دهند و هویتهای جعلی و غربی و به ظاهر مدرنیته را ارائه و وارد اذهان عموم جامعه، بالاخص قشر جوان ما نمایند؛ تا بتوانند به صورت آشکار، پنهان و یا با نفوذ ایادی خود در داخل کشور، هویتهای نظام انقلابی را به چالش بکشند. در واقع، هدف ایادی استکبار جهانی این است که جامعه اسلامی ما را دچار بحران هویت نمایند و با ایجاد آشفتگی و نابسامانی، بنیانهای هویت اسلامی و انقلابی مردم را تضعیف کنند. آنها به بهانه هویتسازی مدرن، میخواهند ما را از ارزشهای اسلامی و انقلابیمان که تا به امروز سبب رشد، پیشرفت و ارتقاء جامعه در تمامی حوزهها در سطح کشور و جهان شده است، دور نمایند. در صورت بیتوجهی، عدم پاسخگویی و آگاهیرسانی توسط نخبگان، اندیشمندان و مسئولان، نتیجه تلاشهای آنها بحرانهای ناشی از بیهویتی خواهد بود که پایههای نظام انقلابی را سست و زمینه را برای به زانو درآوردن کشور انقلابی ما فراهم میآورد.
مهمترین هدف نظام انقلابی ایران، نظام سازی بر اساس هویت انقلابی جمهوری اسلامی ایران است. اگر این وظیفه به خوبی انجام شود میتوان جامعه انقلابی واسلامی را در برابر تهدیدات هویتی بیگانگان واکسینه و محافظت نمود. پس از انقلاب اسلامی با مشخص شدن نوع حکومت و همچنین تدوین قانون اساسی ساختارهای نظام انقلابی تعیین گردید. در گام اول انقلاب، باید نظام سازی صورت پذیرد تا بعد از آن درگام دوم بتوانیم به دولت سازی، جامعه پردازی پرداخته و به سمت تمدن نوین اسلامی حرکت کنیم. راه نجات از تبعات ناشی از تهدیدات دشمن به هویت نظام انقلابی، رجوع به فرمایشات اندیشمند فرزانه دوران، حضرت آیت الله خامنهای (مدظله العالی) میباشد. با تکیه بر رهنمودهای ایشان میتوانیم هویت انقلابی خود را تقویت کنیم و در برابر توطئههای دشمنان ایستادگی نماییم. لذا باید مولفه های تهدیدات هویت نظام انقلابی را از سخنرانی های امام خامنهای مشخص نماییم، تا ضمن تبین آنها بتوانیم در مقابله با تهدیدات هویتی، توانمندیهای خود را افزایش دهیم. در این پژوهش بدنبال آن هستیم که با تحلیل اندیشههای سیاسی حضرت آیت ا... خامنهای مدظلهالعالی، پیرامون تهدیدات هویت نظام انقلابی، مولفه های ارائه شده در اندیشه معظم له پیرامون تهدیدات هویتی را شناسایی و تبیین نماییم. مطابق بررسیهای محقق، پژوهشی در خصوص تهدیدات هویتی نظام انقلابی از منظر امنیت با موضوع هویت(امنیت هویتی) صورت نگرفته و این تحقیق در نوع خود در راستای شناسایی وتبین تهدیدات هویتی بی بدیل است.
سؤال پژوهش:
- تهدیدات هویت نظام انقلابی در اندیشه امام خامنهای مدظلهالعالی چیست؟
سوالات فرعی:
1. تهدیدات هویتی نظام انقلابی از لحاظ فرهنگی در اندیشه امام خامنهای مدظلهالعالی کدامند؟
2. تهدیدات هویتی نظام انقلابی از لحاظ اقتصادی در اندیشه امام خامنهای مدظلهالعالی کدامند؟
3. تهدیدات هویتی نظام انقلابی از لحاظ سیاسی در اندیشه امام خامنهای مدظلهالعالی کدامند؟
2. مبانی نظری
2.1.نظام انقلابی
نظام(سیستم) به مجموعهای از اجزای به هم پیوسته و متعامل اشاره دارد که به منظور دستیابی به یک هدف خاص به طور منسجم فعالیت میکنند(میدوز4، 2008: 43؛ واکر و سالت5، 2012: 37). در ادبیات علمی، واژههای سیستم و نظام گاهی مترادف استفاده میشوند، اما تفاوتهای ظریفی نیز بین آنها وجود دارد. سیستم به مجموعهای از اجزا با ساختار مشخص اشاره دارد که بر پایه تعامل و وابستگی متقابل به یکدیگر فعالیت میکنند، در حالی که نظام بیشتر به چارچوبهای اجتماعی و سیاسی اشاره دارد که سازوکارهای اجتماعی یا حکومتی را پوشش میدهد(جکسون6، 2019). سیستمها میتوانند در حوزههای مختلفی از جمله زیستی، اجتماعی و فناورانه وجود داشته باشند و در رویکردهای نوین، سیستمها بر اساس تئوری پیچیدگی و تعاملات پویا میان اجزا بررسی میشوند(میدوز، 2008؛ واکر و سالت، 2012). فرآیند به توالی فعالیتها یا گامهای درون یک سیستم گفته میشود که به طور منظم به منظور تولید یک خروجی یا نتیجه و محصول مشخص انجام میشوند و در دهههای اخیر، با رشد فناوری و دیجیتالسازی، مدیریت فرآیندها به یک حوزه کلیدی در کسبوکارها تبدیل شده است، جایی که فرآیندها بهبود مییابند تا بهرهوری و کیفیت را افزایش دهند(هامر7، 2010: 57).
نظام انقلابی به عنوان یک مفهوم چندبعدی و گاه پیچیده در حوزههای مختلف سیاسی، اجتماعی، فلسفی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته است. نظام انقلابی به سیستمی گفته میشود که با هدف تغییرات بنیادین در ساختارهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی یا اقتصادی یک جامعه تشکیل شده است. این نوع سیستمها معمولاً برای پاسخ به نابرابریها یا ناکارآمدیهای سیستمهای موجود ایجاد میشوند و تلاش میکنند که تغییرات عمیق و گستردهای را ایجاد کنند. نظام انقلابی شامل مجموعهای از نهادها، ایدئولوژیها و رهبری است که به منظور تحول در جامعه فعالیت میکند(شوپال8، 1997: 67). بنابراین، میتوان گفت نظام انقلابی، سیستمی است که برای ایجاد تغییرات بنیادین در ساختارهای اجتماعی و سیاسی موجود در یک جامعه به وجود میآید و این نظامها به واسطه تغییرات سریع و عمیق در ساختارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تعریف میشوند و اغلب به عنوان پاسخی به نیازها و تمایلات یک جمعیت، همچنین به منظور حل برخی از نگرانیها و نارضایتیها در قوانین و نظام قبلی جامعه، شکل میگیرند و به دنبال ایجاد نظم و نظام جدیدی هستند که در تضاد با وضعیت موجود است(تیلی9، 2018: 79). تغییرات یک نظام انقلابی شامل اصلاحات اجتماعی و فرهنگی، تغییرات در ساختار دولتی، توزیع قدرت و منابع، و همچنین تغییرات در سیاستهای خارجی و داخلی می باشد. یکی از نمونههای مهم نظامهای انقلابی، نظام انقلابی در ایران است که در اثر انقلاب سال ۱۳۵۷ شکل گرفت. این نظام با تأکید بر اصول دینی، عدالت اجتماعی، استقلال، مشارکت مردمی، حذف استبداد و فساد سیاسی و توسعه اقتصادی، سعی در ایجاد یک ساختار اجتماعی و سیاسی جدید داشته است. به طور خلاصه، نظام انقلابی یک مفهوم پویا و چند جانبه است که بسته به شرایط و موقعیتهای مختلف، میتواند شکلها و ویژگیهای متنوعی داشته باشد، اما در کل به تلاش برای تغییرات عمده در ساختارها و نظامهای اجتماعی و سیاسی با هدف ایجاد یک جامعه بهتر و عادلانه اشاره دارد.
نظام انقلابی ویژگیها و اصول خاصی دارد که آن را از سایر نظامهای حکومتی متمایز میکند. نظام انقلابی بر پایه اصول و آرمانهای مشخصی چون عدالت، برابری و رفع تبعیض بنا شده است. عدالت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از اهداف اصلی چنین نظامی است. نظام انقلابی در تلاش است تا به استقلال سیاسی و اقتصادی برسد و از وابستگی به قدرتهای خارجی پرهیز کند. خودکفایی در زمینههای اقتصادی و فرهنگی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. نظام انقلابی همواره در صدد ریشهکن کردن فساد اداری و اقتصادی است و تلاش دارد تا با شفافیت و نظارت، جلوی بروز هرگونه فساد را بگیرد. یکی از ویژگیهای کلیدی نظام انقلابی، توجه به اقشار ضعیف و مستضعف جامعه و تلاش برای رفع نیازها و مشکلات آنان است. این نظام به عدالت توزیعی وخدمات اجتماعی اهمیت زیادی میدهد. مشارکت فعال مردم و استفاده از توان مردمی برای پیشبرد اهداف از اصول مهم یک نظام انقلابی است. این نظام به ظرفیتهای اجتماعی و مردمی اتکا میکند و مردم را محور اصلی فعالیتها قرار میدهد. نظام انقلابی به دلیل برخورداری از انگیزه و آرمانهای بلندمدت، همواره در حال تحول و پیشرفت است و آمادگی لازم برای بهبود و بهروزرسانی ساختارها و قوانین را دارد. نظام انقلابی در برابر قدرتهای سلطهگر جهانی مقاومت میکند و بر استقلال و عدم وابستگی به قدرتهای خارجی تأکید دارد. در یک نظام انقلابی، به فرهنگ بومی و ارزشهای دینی و اخلاقی اهمیت داده میشود و این ارزشها به عنوان پایهای برای سیاستگذاریها و تصمیمگیریها قرار میگیرند. نظام انقلابی بر اساس شایستگی و توانمندی افراد به انتخاب و انتصاب مدیران و مسئولان میپردازد و تلاش دارد تا افراد متخصص و متعهد را به کار گیرد. یکی از اصول مهم در نظام انقلابی، شفافیت در عملکرد و پاسخگویی مسئولین به مردم است، که باعث افزایش اعتماد عمومی و جلب حمایت مردمی میشود. نظام انقلابی با این ویژگیها همواره در مسیر تحقق اهداف و آرمانهای خود قدم برمیدارد و با چالشها و فشارهای داخلی و خارجی با استواری برخورد میکند.
آیتالله سیدعلی خامنهای، رهبر معظم انقلاب اسلامی، نظام انقلابی را به عنوان یک ساختار سیاسی و اجتماعی تعریف میکنند که بر پایه ارزشها و اصول اسلامی و با توجه به فرهنگ ایرانی باید ساخته شود. ایشان تأکید دارند که این نظام باید به اصول دینی و ارزشهای اسلامی پایبند بوده و با توجه به نیازهای واقعی جامعه، ساخته و تدوین شود. امام خامنهای به عنوان رهبر انقلاب، نظام انقلابی را بر پایه اصول اسلام، عدالت اجتماعی و نهادهای انقلابی مبتنی بر اراده مردم معرفی میکنند. ایشان با تأکید بر نقش فعال مردم در تصمیمگیریهای سیاسی و اجتماعی، بر اهمیت مشارکت مردم در ساختارهای نظام انقلابی اشاره میکنند. به نظر امام خامنهای، نظام انقلابی باید با قوانین و احکام شرع اسلامی سازگاری داشته باشد. ایشان تأکید دارند که در همه زمینههای زندگی، از جمله سیاست، اقتصاد و فرهنگ، باید به احکام و اصول دینی پایبند بود، تا نظام انقلابی بتواند مقاصد و اهداف اسلامی را عملی کند و به رشد و تعالی جامعه کمک کند. امام خامنهای همچنین تأکید دارند که نظام انقلابی باید در مسائل بینالمللی با رویکردی اسلامی و مستقلی نگریسته و بر اساس ارزشهای اسلامی و ایرانی و انقلابی عمل کند. ایشان با تأکید بر حفظ استقلال، بر پیشبرد مسائل ملی و اسلامی در صحنه بینالمللی اشاره میکنند. بنابراین، به نظر امام خامنهای، نظام انقلابی باید بر پایه ارزشهای اسلامی، عدالت اجتماعی، مشارکت مردمی، سازگاری با احکام شرع، و استقلال ملی بنا شود؛ تا بتواند به خوبی نیازها و انتظارات جامعه را برآورده سازد و به تحقق اهداف اسلامی و ملی کمک کند.
2.2.تهدید
«تهدید» در لغت به معنای ترساندن و بیم دادن از انجام یا عدم انجام عمل خاص یا وقوع خطری قریب الوقوع می باشد. تهدید، بیان نیت شخصی افراد یاگروهی، جوامع و کشورها یا دولت ها است که قصد دارند به دیگری آسیب برسانند. تهدید در واقع نيات، قابليتها و اقدامات بالفعل و بالقوه دشمنان است که موجودیت کشور ایران یا اهداف و منافع حياتي انقلاب اسلامي و نظام جمهوری اسلامي و دستاوردهای آن را به خطر اندازد و یا عامدانه در مسير تحقق آنها مانع فيزیکي یا غير فيزیکي جدی ایجاد نماید(احمدیان، 1395: 5). باری بوزان در کتاب کالبدشکافی تهدید، در گونهشناسی تهدیدات، چهار بعد یا گونه اصلی تهدیدها را به تهدیدهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و نظامی تقسیم کرده است. در بخش تهدیدات اجتماعی، موضوع اصلی این تهدیدات را تهدیدهای هویت تشکیل میدهد که با عناصری چون زبان و فرهنگ و غیره شناسانده می شود(افتخاری، 1385: 16). افتخاری(1385: 48) تهدیدات را با توجه به جنسشان به دو دسته کلی تقسیم کرده است:
الف. تهدیدات مادی که مرجع آنها را منافع قابل درک در سطح جهان ماده- مشتمل بر ابعاد سخت افزاری و نرم افزاری(روانشناسی، احساسی)- شکل میدهد.
ب. تهدیدات معنوی که مرجع آنها را منافع و اصول مرتبط با حیات طیبه بازیگر(که اعم از جهان ماده و ناظر بر جهان غیب است که پرتو آن بر جهان ماده نیز افکنده شده) تشکیل میدهد(افتخاری،1385 :332 :235).
احمدیان(1395: 9) تهدیدات را از حيث صلابت به شکل زیر دستهبندی کرده است.
تهدید سخت: اعمال نيات و اراده دشمن از طریق زور آشکار و قدرت نظامي با اشغال سرزمين و یا ایراد ضربه نظامي به منافع یا موجودیت یک کشور است. جوهر تهدید سخت، زور آشکار و اعلام شده نظامي و آماج آن سرزمين با منافع و ابزار اعمال آن قدرت نظامي است.
تهدید نيمه سخت: اعمال اراده از طریق زور پنهان یعني تطميع، ارعاب، نفوذ، با هدف وابسته سازی، اشغال و تسلط بر نظام سياسي، اقتصادی و فرهنگي حاکم و تغيير حاکميت و نظام سياسي مستقل به نظام وابسته است. جوهر تهدید نيمهسخت ترس، طمع و ضعف و آماج آن سازمانها و ارگانها و ابزارآن سامانهها میباشد.
تهدید نرم: اعمال نيات و اراده دشمن از طریق اشغال و تصرف خود یک ملت، به روش بيهویتسازی ملي و جایگزیني فضولات فکری و اندیشههای احساسي و رفتاری و فرهنگي خود به جای اندیشه، فرهنگ و هویت اصيل یک ملت و درواقع، اشغال و تصرف ملت است. جوهر تهدید نرم، «اقناع» و آماج آن ذهن، قلب و تنفس آحاد انسانها و تشکلها و ابزارآن رسانه و...است(احمدیان1395:10).
افتخاری(1391: 63) موضوع تهدیدات را از حیث ماهیت به دو دسته اصلی تقسیم نموده است:
الف) موضوعات هنجاری: جنبهای ذهنی که بخشی از منافع بازیگر است و در ارتباط با هویت و ساخت حقیقی او تعریف میشوند.
ب) موضوعات کاربردی: که جنبهای عینی دارند و ناظر بر کارآمدی نظام سیاسی هستند.
تفاوت این دو جنبه در در موضوعات کاربردی است که به موضوعاتی چون مداخله، کارشکنی، اعمال فشار و در بالاترین حالت، تجاوز (جنگ) اشاره میکندکه معمولاً ذیل عنوان تهدیدات سخت تفسیر میشوند؛ ولی موضوعات هنجاری، محور اصلی تهدیدات نرم هستند (افتخاری، 1391: 40-41) دراین راستا، تهدیداتی که به جای تمامیت ارضی، مشروعیت یک واحدسیاسی، فرهنگ، هویت ملی، ارزشهای ایدئولوژیک، هنجارهای عمومی، انسجام اجتماعی، وفاداری و غرور ملی را هدف قرار میدهند، زیرمجموعه تهدیدات نرم طبقهبندی میشود.
نوع تهدید نرم در جوامع کنونی و به خصوص جامعه اسلامی ایران مهمترین وکاربردیترین نوع تهدیدات میباشد، که با دارابودن ویژگیهای منحصر به فرد در راستای تضعیف بنیانهای هویتی یک جامعه عمل میکند. جمالزاده(1392: 140) ویژگیهای تهدید نرم را اینگونه بیان کرده است:
1- خزنده بودن تهدید نرم: منظور از خزندگی تهدید نرم آن است که بازیگر مهاجم به صورت تدریجی وآرام، برنامه های خود را پیاده سازی می کند، زیرا یکی از اهداف تهاجم نرم، فرهنگ سازی در بافت اقشار اجتماعی کشور هدف است و نهادینه سازی فرهنگ روندی زمانبر است. به همین دلیل هنگامی که یک تهدید نرم در جامعه نهادینه شود، مهار آن در زمانی کوتاه امکانپذیر نیست.
2-تکثرمولدهای ناامنی: برعکس تهدیدهای سخت که در آنها، مولد ناامنی بیشتر دولتها هستند؛ در شکلگیری تهدیدات نرم، مراجع ناامنی متکثر هستند؛ به طوریکه دولتها، نهادهای فراملی،گروهکهای تروریستی، سازمانهای مردم نهاد، احزاب و گروههای فشار هرکدام به نحوی میتوانند چالشهایی را برای استقرار نظم عمومی به وجود آورند.
3- ابزار تهدید: یکی از خطوط ممیزی جنگ نرم و سخت، استفاده از اسلحه در جنگ سخت است؛ در حالیکه در جنگ نرم، نقش ابزارهایی مانند اینترنت، ماهواره، سینما، پیامکهای متنی و تصویری، تلفنهای همراه شبکههای اجتماعی و... برجستهتر است(جمالزاده، 144:1392).
2.3.هویت
" هویت" دغدغه دیرین بشر است و بهطور عام، یک مفهوم فراگیر است که سابقه آن برابر با عمر بشریت و تمدن اوست. در حقيقت مسأله هویت، پاسخ به پرسش بنيادین بشر به کيستي و چيستي خویش است؛ که از دو منظر اساسي وجود شباهت با درون گروه(پراکندگیهای درون گروهی) و تفاوت با عناصر بیرون گروه(پراکندگیهای بینگروهی) به فرد نگریسته و بر این ویژگيها اصرارميورزد. بنابراین، در این معنا زمانی که اولین گروههای انسانی به دور یک محور متشکل از مجموع عناصر و مؤلفههایی چون قومیت، نژاد، زبان و دین گرد آمدند، صاحب هویتی شدند که با افراد دیگری در جغرافیایی دیگر، متفاوت بود(میرمحمدی ۱۳۸۳: ۱۷۱). هویت به مجموعهای از ویژگیها، باورها، ارزشها، و خصوصیات منحصر به فرد اشاره دارد که فرد یا گروهی از افراد را از دیگران متمایز میکند. هویت میتواند شامل ابعاد فردی و جمعی باشد و در طول زندگی فرد یا تاریخ یک جامعه دچار تغییر و تحول شود. هویت فردی به ویژگیها و باورهایی اشاره دارد که فرد درباره خود دارد و او را به عنوان یک شخصیت یکتا تعریف میکند. این هویت شامل جنبههای شخصی همچون افکار، احساسات، و تجارب فردی است که حس خود را در فرد ایجاد میکند. هویت اجتماعی به شناخت فرد از عضویت خود در گروههای اجتماعی، فرهنگی، ملی، یا مذهبی گفته میشود و به فرد حس تعلق میدهد. هویت فرهنگی و ملی به عناصر مشترک و ارزشهای فرهنگی و ملی گفته میشود که اعضای یک ملت یا فرهنگ را به هم پیوند میدهد و باعث میشود افراد در یک جامعه حس تعلق و همبستگی پیدا کنند. بنابراین، هویت بخشی از عناصر اصلی شخصیت انسان است که به تبع عینیت پیدا کردن آن، فرد قادر میشود موضع خود را در برخورد با جهان و دیگران مشخص کند و در نهایت، هویت عبارت است از مجموعه ویژگیها، شناسه ها و الگوهای رفتاری اکتسابی که فرد، قوم، ملت و تمدنی را از دیگر اقوام، ملل و تمدنهای دیگر متمایز میسازد.
مقوله هویت از دو دیدگاه مختلف قابل بررسی است. عدهای بر این باورند که هویت ثابت و غیر قابل تغییر است و گروهی دیگر اعتقاد دارند که هویت مفهوم متغیر وابسته و گاهی بیثبات است و بیشتر شبیه یک فرایند است تا یک ماهیت ثابت. از آنجا که پایه و اساس زندگی انسان نیز پویایی است و نه سکون؛ میتوان به این نتیجه رسید که هویت اجتماعی انسانها با اتخاذ نقشها و نقابهای اجتماعی مختلف تغییر میکند(بروبیکر و کوپر10: 2000). بررسيها در حوزههای مختلف علوم نیز نشان داده است که انسانها فقط تابع یک هویت واحد نيستند؛ بلکه به هویتهای متعددی وابسته اند. شخص ميتواند همزمان هویت ملي، هویت مذهبي، هویت طبقاتي و سياسي خاصي داشته باشد و هيچ تعارضي ميان این هویتها به چشم نخورد؛ چنين هویتهایي از یکسو جنبه اجتماعي دارند؛ یعني بر اساس «ایجاد پيوند ميان خود و شکلهای اجتماعي» پدید ميآیند و از این لحاظ امری اجتماعي محسوب ميشوند و از سوی دیگر، نسبي هستند و در طول زمان دستخوش تغيير ميشوند(معيني علمداری،31:1383). هویت شرط لازم برای زندگی اجتماعی است و بدون وجود چهارچوبی برای تعیین هویت، انسانها نمیتوانند به صورت معنادار و پایدار با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
هویت به منزله شناسنامه و اعتبار یک ملت است و بدون شک، مهمترین عنصری که در موجودیت هر جامعه نقش اساسی دارد، هویت آن جامعه است. هویت هر ملتی ریشه در تاریخ، باورها، آداب و رسوم آن ملت دارد و همین امر نوع رفتار جمعی و شخصی افراد آن جامعه را با جهان اطراف و نیز با شهروندان درون یک اجتماع مشخص میکند(اسدپور و احمدی آهنگ ۱۳۹۵: ۳۶). البته هویت هر جامعه، با توجه به عقاید و ارزشهای و فرهنگیاش، با نوع خاصی از هویت اخلاقی و روانی افراد سازگار است، بنابراین، زمینه و امکان پیدایش و رشد همان هویت را فراهم می آورد و امکان پیدایش و رشد دیگر انواع را تضعیف میکند. برای مثال، جامعه و فرهنگ غرب با بعضی ویژگیهای اخلاقی مانند فردگرایی، فرصت طلبی، انضباط، تجملگرایی، تبرج، رفاهطلبی و مالاندوزی سازگار است و با بسیاری از ویژگیهای اخلاقی مانند قناعت، حیا، بندگیخدا، تقوا، خوف و رجاء الهی، شکر و رضای الهی و توکل سازگار نیست( هویت اجتماعی، ۱۳۹۷: ۳۳).
هویت در نظام جمهوری اسلامی ایران به عنوان بنیان اصلی، بر پایه تعالیم اسلام، به ویژه مکتب تشیع استوار است و اصول دینی را در تمام جنبههای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه پیاده میکند. اسلامگرایی در ایران به معنای تأکید بر ارزشهای اسلامی در حکومت و جامعه است. ملیگرایی به مفهوم افتخار به تاریخ، فرهنگ و حاکمیت ملی ایران است. هویت ایرانی بر تاریخ، فرهنگ و زبان فارسی تأکید دارد و افتخار به تمدن کهن ایران و وحدت اقوام را ترویج میکند. انقلابیگری هم به معنای تلاش برای تغییرات بنیادی در ساختارهای سیاسی و اجتماعی است هویت انقلابی نیز برگرفته از انقلاب ۱۳۵۷ است و بر آرمانهایی مانند مبارزه با استکبار، عدالتخواهی و صدور انقلاب اسلامی تأکید دارد. این سه هویت در جمهوری اسلامی تلفیق شده و هر یک به نوعی در شکلدهی به ساختار حکومتی و هویتی آن نقش دارند.
2.4.تهدیدات هویتی
"تهدیدات هویتی" به آن دسته از چالشها و مخاطراتی اشاره دارد که یک کشور یا یک جامعه در راستای حفظ و تقویت هویت ملی و فرهنگی خود با آنها مواجه است. این تهدیدات میتوانند از عوامل داخلی و خارجی ناشی شوند و میتوانند از طریق تضعیف هویت فرهنگی، ارزشها، و باورهای مشترک جامعه، وحدت و یکپارچگی یک ملت را تحت تاثیر قرار دهند. یکی از مهمترین تهدیدات هویتی، «جهانیسازی» است که میتواند باعث ورود فرهنگها و ارزشهای بیگانه به داخل جامعه شود. این فرایند ممکن است باعث تغییر در ارزشهای سنتی و فرهنگی جامعه گردد و در نتیجه، هویت ملی را تضعیف کند. «ظهور فناوریهای جدید» و«فضای مجازی» نیز تهدیدی دیگر برای هویت ملی است. فضای مجازی میتواند محتوای فرهنگی، اطلاعات و ارزشهای خارجی را به سرعت وارد جامعه کند و هویت و ارزشهای محلی را تضعیف کند. تهدیدات سیاسی، همچون «سلطهگریهای خارجی» و «دخالتهای سیاسی و نظامی» میتواند گونههای دیگری از تهدیدات هویتی باشند. این دخالتها ممکن است باعث شود کشورها هویت و استقلال فرهنگی خود را از دست بدهند.
2.5.مباني هویت نظام انقلابی(مولفه های هویت در نظام انقلابی از منظر امام خامنهای)
هویت جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یک نظام سیاسی تعیین یافته در قلمرو سرزمینی ایران و برخاسته از انقلاب اسلامی که در مسیر توسعه گام برمیدارد، میتوان در چارچوب یک مربع هویتی تعریف و تعیین کرد. اسلامی بودن، ایرانی بودن، انقلابیگری و عدم وابستگی و استکبارستیزی که اضلاع چهارگانه مربع هویتی جمهوری اسلامی به عنوان یک نظام سیاسی را تشکیل میدهند. البته این عناصر در قوام بخشیدن به هویت جمهوری اسلامی وزن یکسانی ندارند. بی گمان اسلامی بودن در این عناصر چهارگانه دارای اهمیت فزایندهای است به گونهای که میتوان ایرانی بودن، انقلابی بودن و استکبارستیزی را در ذیل عنوان اسلامی بودن جای داد(دهقانی فیروزآبادی، 61:1392). به طور خلاصه، هویت نظام انقلابی، هویتی متشکل از هویت اسلامی و دینی، هویت ایرانی و ملی و هویت انقلابی است، که مجموع آنها هویت نظام انقلابی را تشکیل میدهد. اصولاً هویت نظام انقلابی ماهیتی مستقل از هویت دینی، ایرانی و انقلابی ندارد.
نمودار 1- مولفههای هویت نظام انقلابی |
هویت دینی و اسلامی: دین در تمدن بشری و هویتبخشی به انسان و جامعه انسانی نقشی اساسی دارد. هرچند دین نیز مانند زبان، نژاد و… شاخهای از فرهنگ است؛ ولی میتوان دین را اولین منبع هویتبخشی یک جامعه محسوب نمود. در میان عناصری که هویت یک جامعه را از جامعهای دیگر تمایز میبخشند، دین یکی از مهمترین عناصر است(منصورنژاد،۱۳۸۵: ۳۱). ارکان هویت دینی را می توان اعتقاد به خدا، اعتقاد به معاد، اعتقاد به پیامبر خاتم، اعتقاد به ائمه اطهار(ع) و اعتقاد به ارکان اخلاقی و عملی دین بر شمرد. لذا هويت دينى به رابطه آدمى با دين و مولفه های آن، ميـزان تعلـق وگرايشهای فرد بر ارزشهای دينى و چگونگى تأثير آنهـا در زنـدگى او مى پـردازد. دراين نوع از هويت، به ابعادی همچون رابطه فرد با خويشتن، رابطه فرد با خدا، رابطـه فـرد با جهان هستى و رابطه فرد با جامعه پرداخته میشود(باريكانى، ،1385:62). هویت اسلامی در واقع نشان دهنده احساس تعلق و تعهد به دین و جامعه دینی است. مهمترین دستاورد هویت اسلامی، پاسخ دادن به پرسشهای بنیادی جهت بخشی به زندگی، وحدت اعتقادی و معنا بخشیدن به جهان است. هویت اسلامی در واقع بازنمای این واقعیت است که هیچ فرد یا گروهی به فرد یا گروهی دیگر برتری ندارد، جز کسانی که تقوای الهی داشته باشند( ایمان و روحانی،129:1392).
هویت ایرانی: میتوان عناصر هویت ملی ایرانی را دین اسلام، مذهب شیعه، فرهنگ و زبان فارسی، دولت و نظام سیاسی، ملیت و نژاد خاص، سرزمین ایران و نهاد اقتصادی دانست(گودرزی ، 102:1387). در نگاهی دیگر، محققان مؤلفهها و شاخصهای هويت ایرانی شامل موارد هفت گانة ذیل بر شمرده اند(علویمقدم و داورپناه، 1393: 126):
الف) بُعد ملی شامل: زبان فارسی، لباس ايرانی، خط فارسی، جشن های ملی (عيد نوروز، شب يلدا، چهارشنبه ســوری و سيزده به در و غيره)، نژاد ايرانی، مفاخر ملی، تاريخ کشور، دفاع از سرزمين، ميهن؛
ب) بُعد فرهنگی شــامل: اســطورههای ملی، مفاخر ادبی، ميراث فرهنگی (بناهای تاريخی، صنايع دستی، آداب و رسوم)، هنرهای ايرانی(نقاشی، خطاطی، معماری، موسيقی، قالیبافی و غيره) غذاهای ايرانی، نامهای ايرانی، ورزشهای ايرانی؛
پ) بُعد مذهبی شامل: اصول و فروع دين، بزرگان دينی، پيامبران، ائمة اطهار، مناسک دينی( اعياد مذهبی، وفات و ولادت پيامبر و ائمة اطهار)، اماکن مقدسه(کعبه، حرم پيامبر و امامان، مساجد)؛
ت) بُعد جغرافيايي شامل: مرزها، شهرها، کوهها، درهها، درياها و غيره.
ث) بُعد سياســی شــامل: انقلابهــا، نوع حکومــت، دفاع مقــدس، احزاب و نهادهای سياســی،شخصيتهای بارز سياسی و غيره؛
ج) بُعد اقوام و خرده فرهنگها شامل: اقوام ايرانی، زبانها و گويشهای محلی، آداب و رسوم محلی، جشنهای و غذاهای محلی و غيره؛
چ) بُعد نمادهای ايرانی شــامل: پرچم ايران، نقشة ايران، واحد پول ايرانی، تقويم رسمی و ماههای ايرانی، سرود ملی، خليج فارس و غيره(علویمقدم و داورپناه، 1393: 126).
هویت انقلابی: یکی از مؤلفههای اساسی هویت درنظام جمهوری اسلامی ایران، انقلابیگری است. این مفهوم در بردارنده تلفیقی از تعالیم اسلامی با روحیه انقلابی و ضد استبدادی است که بر تحول اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تاکید دارد. هویت انقلابی اعتماد و التزام به تمام ارزشهای انقلاب اسلامی و پیروی از رهبری و تمام اهداف انقلاب است(پروانه و همکاران ، 33:1395). هویت انقلابی با پیروزی انقلاب اسلامی و تاسیس نظام جمهوری اسلامی در یک گفتمان مشترک با نیروهای اجتماعی و دولت انقلابی بر مبنای اسلام شیعی شکل گرفت(محمودی، ۱۳۹۷: 29). چند جنبه مهم انقلابیگری در جمهوری اسلامی عبارتنداز: مبارزه با ظلم و استکبار، تحول اجتماعی و عدالتخواهی، وحدت جهان اسلام و امت اسلامی، استقلال سیاسی و اقتصادی با تاکید بر شعار «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی و ولایت فقیه به عنوان نماد انقلابیگری. در مجموع انقلابیگری به عنوان یک مؤلفه کلیدی در هویت جمهوری اسلامی، هم در بعد داخلی و هم در بعد خارجی به مبارزه با ظلم، حمایت از مستضعفان، گسترش عدالت و استقلال، و دفاع از آرمانهای انقلاب اسلامی تاکید میکند. این مؤلفه باعث شده که جمهوری اسلامی نه تنها خود را یک حکومت اسلامی، بلکه یک جنبش جهانی بداند.
3.پیشینه پژوهش
درارتباط با موضوع پژوهش کارهایی انجام شده است . محسن فکری فلاح و امیر محسن عرفانی (1402) در مقاله ای با عنوان" الزامات مواجهه با عوامل تهدید کننده هویت دینی بر سیره و کلام امیر مومنان علی علیه السلام با تاکید بر نهج البلاغه " نتایج این مقاله الزامات مواجهه با تهدیدات هویتی در عرصه دین را در دو ساحت الزامات مبنایی و رویکردی دستهبندی میکند. الزامات مبنایی شامل تعمیق معرفتی هویت دینی، تبیین فطرت مند هویت دینی و محوریت حق مداری در هویت سازی دینی است. در حالی که الزامات رویکردی شامل نگرش چند بعدی و مجموعه نگری میباشد. با توجه به نتایج این پژوهش، میتوان نتیجه گرفت که اصول و آموزههایی که امیر مومنان علی علیه السلام در نهج البلاغه به آنها اشاره کرده است، میتواند بهعنوان الگوهای مطلوب برای مواجهه با تهدیدات هویتی در عرصه دین مورد استفاده قرار گیرد. امینی و همکاران (۱۳۹۸) در مقاله پژوهشی با عنوان "تبیین مفهوم راهبردی نظریه نظام انقلابی در جمهوری اسلامی ایران" به بررسی و ارزیابی آن پرداخته اند مفهوم نظام انقلابی نقطه عطفی ماندگار و نوآورانه در گفتمان انقلاب اسلامی به منظور تحکیم و بالندگی سیاستها و نظامات در پیش برندگی آن به شمار میآید در چرخه حیات انقلابها عامل اینرسی و افول نظام های سیاسی ،کمرنگ شدن آرمانها و ارزشهای بنیادین و کارکردی نوعی بازگشت به قبل ناشی از تغییر ماهیت انقلابی گری کارگزاران و تسلیم پذیری در مواجهه با فشار عوامل محیطی را در پی دارد که با فقدان عنصر تفکر راهبردی و رهبری بصیر و تحول آفرین در گذر زمان به صورت تدریجی این تغییر هویتی و استحاله ای اتفاق میافتد ابوذر گوهری مقدم و سیدعلی لطیفی(1396) در پژوهشی با نام "تهدیدات هویتی انقلاب اسلامی از منظر رهبران جمهوری اسلامی ایران"، تلاش برای شناسایی و تحلیل تهدیداتی است که میتواند ساختار حقیقی جمهوری اسلامی ایران را با خطر نفوذ و رخنه فرهنگ بیگانه و یا سلطه آنها مواجه کند. در این پژوهش نتیجه گیری کرده اند بنیاد قدرت نرم در جمهوری اسلامی ایران بر اساس مؤلفههایی از جمله اسلامگرایی شیعی، ملی گرایی ایرانی، عدم وابستگی و استکبارستیزی و انقلابیگرایی است.متقی و همکاران (۱۳۹۴) در مقاله ای با عنوان "امنیت هویت و الگوی اسلامی – ایرانی توسعه"در این مقاله، نقش امنیت هویت در پیشبرد الگوی توسعه اسلامی-ایرانی تبیین و تحلیل شده است نتایج این پژوهش نشان می دهد امنیت هویت به معنای حفظ معیارها، ارزشها، و هویت فرهنگی و ملی یک جامعه است. در فرایند توسعه، تغییرات زیادی در ارزشها، هنجارها، عادات و رسوم جامعه رخ میدهد. اما حفظ امنیت هویت، از جمله مواردی است که از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا این امر موجب میشود که توسعه با توجه به مبانی فرهنگی و هویتی جامعه صورت گیرد و باعث سازگاری مؤلفههای توسعه با این مبانی شود.گودرزی(1387) در کتاب خود تحت عنوان «تکوین جامعهشناختی هویت ملی در ایران با تاکید بر دوره صفویه»، به بررسی شکلگیری هویت ملی ایرانی پرداخته و عناصر هویت ملی ایرانی را دین اسلام، مذهب شیعه، فرهنگ و زبان فارسی، دولت و نظام سیاسی، ملیت و نژاد خاص، سرزمین ایران و نهاد اقتصادی معرفی کرده است. وبه تبیین عناصر مهم هویت ایرانی اسلامی پرداخته و مؤلفهها و شاخصهای هويت ایرانی را بر شمرده است .
پژوهشی در خصوص تهدیدات هویتی نظام انقلابی از این منظر و موضوع صورت نگرفته واین تحقیق در نوع خود که توانسته است تهدیدات را از ابعاد فرهنگی، اقتصادی و سیاسی وبا تحلیل محتوای بیانات و سخنرانی های امام خامنه ای تبین نماید در راستای شناسایی وتبین تهدیدات بی بدیل است.
3.1.روش شناسی پژوهش
این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. تحلیل محتوای کیفی یکی از روشهای مهم در تحقیقات کیفی است که به تحلیل و تفسیر دادههای متنی یا تصویری پرداخته و تلاش دارد تا معانی، الگوها و مفاهیم پنهان در دادهها را شناسایی کند و به دنبال درک عمیق از مفاهیم و معانی نهفته در دادههاست. این روش معمولاً برای تحلیل محتوای منابع مختلف مانند مصاحبهها، گروههای کانونی11، متون، ویدیوها، تصاویر و دیگر دادههای غیرعددی به کار میرود. برخلاف روشهای کمی که بیشتر بر روی اندازهگیری و تجزیه و تحلیل دادههای عددی متمرکز هستند، تحلیل محتوای کیفی به معنا و بافت فرهنگی و اجتماعی محتوا توجه دارد. این روش از انعطافپذیری بالایی برخوردار است و میتواند بسته به نوع تحقیق و دادهها، به روشهای مختلفی انجام گیرد. این روش شامل استفاده از کدگذاریهای دستی یا نرمافزاری، تحلیل تماتیک، یا روشهای دیگر میشود. محتوای تحلیل شده همیشه در یک بافت خاص فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و یا حتی فردی قرار دارد. بنابراین، تحلیلگر باید دقت داشته باشد که بافت این محتوای خاص را در تفسیر نتایج مد نظر قرار دهد. برخلاف روشهای کمی که معمولاً به تعداد نمونههای بزرگ توجه دارند، تحلیل محتوای کیفی بیشتر بر کیفیت دادهها و عمق تفسیر آنها تأکید دارد. بنابراین، تحلیل ممکن است تنها بر روی تعداد کمی از نمونهها (برای مثال، چند مصاحبه یا چند سند) متمرکز باشد، اما تحلیل عمیقتری را به همراه خواهد داشت. تحلیل محتوای کیفی به دلیل ماهیت تفسیرگرایانهای که دارد، نیازمند دقت در مدیریت سوگیریهای احتمالی است. تحلیلگر باید آگاه باشد که برداشتهای شخصی، پیشفرضها و نظرات خود میتوانند بر تحلیل اثر بگذارند و باید تلاش کند تا حد ممکن از این سوگیریها دوری کند. تحلیل محتوای کیفی دارای پنج مرحله اساسی است که عبارتند از(کرسول، 2017):
1. جمعآوری دادههای کیفی،
2. سازماندهی و اتصال به دادههای کیفی،
3. کدگذاری12 دادههای کیفی،
4. تجزیه و تحلیل دادههای کیفی برای بینش،
5. گزارش در مورد بینش های به دست آمده از تحلیل داده ها.
قرار دادن واحد تحلیل13 در یک طبقه را کدگذاری گویند(کرسول، 2017) و کدگذاری در تحلیل محتوای کیفی فرآیند برچسب گذاری و سازماندهی داده های شماست به گونه ای که بتوانید مضامین موجود در دادهها و روابط بین این مضامین را شناسایی کنید. بروس برگ(۱۹۸۹) ساختن کد از روی واحد تحلیل(واحد مضمون) را در تحلیل محتوای کیفی، به حل یک معما تشبیه میکند و از طریق فنون کدگذاری در تحلیل محتوا، میتوان مقولههای مختلف را شناسایی و دستهبندی کرد. انواع روشهای مورد استفاده در تحلیل محتوای کیفی عبارتند از(کرسول14، 2017؛ برگ و لان15، 2012):
- کدگذاری باز که دادهها را به واحدهای کوچکتر(واحد تحلیل) تقسیم کرده و کدهای اولیهای برای آنها در نظر گرفته می شود.
- کدگذاری محوری: در این مرحله، کدها(مضامین) گروهبندی شده و روابط میان آنها مشخص میشود.
- کدگذاری انتخابی: در این مرحله، محقق به طور متمرکز و هدفمند به تحلیل دادهها و انتخاب کدهایی میپردازد که بیشترین ارتباط را با سوالات پژوهش دارند.
البته لازم به ذکر است که نحوه و فرایند عمل کدگذاری در شیوه تحلیل محتوا با سایر روش ها مانند تحلیل مضمون و یا داده بنیاد متفاوت است. تحلیل محتوا در عین شباهت های زیاد، با تحلیل مضمون یا تحلیل تِم تفاوتهایی دارد. تحلیل محتوا بیشتر بر سطوح خردتر تمرکز دارد و غالباً فراوانی دادهها را نشان میدهد و امکان تحلیل کمّی دادههای کیفی را نیز فراهم میکند. دراین روش مضامین همان کدهای باز و مقوله ها همان کدهای محوری و مولفه ها همان کدهای انتخابی هستند. لذا برای بررسی عناصر تشکیلدهنده تهدیدات هویت در اندیشه سیاسی امام خامنهای از این روش استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش سخنرانی ها و بیانات امام خامنه ای(مدظله العالی) با مسئولین کشوری ، لشکری و اقشار مختلف مردم پیرامون تهدیدات هویتی نظام انقلابی از سال 1380 تا کنون است، که مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. ابزار جمع آوری دادهها در این تحقیق، سایت مقام معظم رهبری بوده است و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده از روش کدگذاری استفاده شده است. در گام اول، کلیه فرمایشات مقام معظم رهبری پیرامون موضوع پژوهش، که در سایت رهبری در پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری و پايگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت ا... خامنهای موجود است، مورد مطالعه و مداقه قرار گرفت و در گام بعدی مفاهیم و کلمات کلیدی این جملات در قالب مضامین تهدیدات هویت نظام انقلابی شناسایی و سپس این مضامین، با استفاده از نرم افزار مکس کیودا کدگذاری شدند. بعد از استخراج مضامین و انجام کدگذاری باز، با برقراری ارتباط بین کدهای باز و دسته بندی آنها به کدهای محوری و پس از آن به کد گذاری انتخابی رسیده و در نهایت پاسخ به موضوع تحقیق ارائه گردیده است. برای روایی و اعتبار کدها و مضامین استخراج شده، مراحل کدگذاری علاوه بر محقق، توسط دو صاحبنظر دیگر در زمینه مطالعات علوم اجتماعی و علوم سیاسی به طور مجزا انجام شده است و موارد اختلافی در برداشت ها و تفسیرهای میان محقق و دو صاحبنظر دیگر، مورد بررسی و کنکاش قرار گرفت و به یک نتیجه مشترک در کدگذاری و طبقه بندی موضوعی منجر شد. به دلیل رعایت حجم مقاله از آوردن محتوای کامل تمامی کدهای احصاء شده و فرایندهای نرمافزاری و همچنین اصل بیشتر سخنرانیهای امام خامنهای در متن مقاله خودداری شده است و فقط در برخی موارد، اصل بخشی از بیانات که تصریح و اشاره بیشتری نسبت به محتوا و مضمون مورد نظر داشتند، آورده شده است.
3.4.یافتههای پژوهشالف) تهدیدات هویت نظام انقلابی از منظر امام خامنهای (مدظلهالعالی)
نتایج تحلیل محتوای بررسی سخنرانیهای امام خامنهای مدظلهالعالی در خصوص مولفههای تهدیدات هویت در نظام انقلابی حاکی از وجود 26 مقوله(کدمحوری) در 3 کد انتخابی(تهدیدات فرهنگی، تهدیدات اقتصادی و تهدیدات سیاسی) است، که کدهای باز مربوط به آنها و همچنین مقولات آن به تفکیک هر کد انتخابی به شرح جداول زیر است. اگر فراوانی تکرار مضامین در سه حیطه محوری مبنای تاکید بر محتوای حیطه باشد، نمودار زیر با توجه به فراوانیها میتواند بیانگر میزان اهمیت این تهدیدات باشد.
نمودار(2)- میزان اهمیت انواع تهدیدها با مبنای فراوانی مضامین مرتبط با آنها در کلام امام خامنهای |
4.تهدیدات فرهنگی هویت نظام انقلابی
نتایج تحلیل محتوای بررسی سخنرانیهای امام خامنهای مدظلهالعالی در خصوص مولفههای تهدیدات فرهنگی هویت نظام انقلابی حاکی از وجود 12 مقوله در خصوص مولفههای تهدیدات هویت در نظام انقلابی است که کدهای مربوط به آنها و همجنین مقولات آن به شرح جدول(2) است.
جدول(2)- کدها و مقولات تهدیدات فرهنگی
کدهای باز(مضامین) | مقولات(کدهای محوری) | مولفه(کد انتخابی) |
- انقطاع از دین، معنویت و خدا یعنی از دست دادن هویت - دوری از احکام خدا یعنی تهدید هویت ملت ایران - عدم دفاع از ارزشها اسلامی یعنی تهدید هویت انقلاب - مخالفت با دین و ایمان و مبارزه با آن یعنی تهدید هویت ملت ایران | انقطاع از دین، معنویت و خدا یعنی از دست دادن هویت(امام خامنهای: 03/03/1391) |
تهدیدات فرهنگی هویت نظام انقلابی
تهدیدات فرهنگی هویت نظام انقلابی |
- اثر گذاری در فرهنگ وسیاست ها یعنی تهدید هویت یک ملت - انحطاط فرهنگی یعنی تهدید هویت یک ملت، تغییر فرهنگ از گرایش به ایمان، ارزشها و اصول اسلامی و استقلال یعنی تهدید هویت انقلابی - تهدید فرهنگ، اضمحلال فرهنگ، تضعیف فرهنگ یعنی تهدید هویت | تهدید فرهنگ یعنی تهدید هویت یک ملت(امام خامنه ای: 28/02/1383) | |
- تغییر فکرها و ترکیبات ذهنی اشخاص یعنی تهدید هویت انقلاب - آنچه به یک ملّت و یک نهضت هویّت و قدرت میدهد بودن یک زیربنای فکری مستحکم است - دشمن اصلی سلطهگران، همین زیربنای فکریِ و اسلامی است - دشمنی با زیربنای فکری و اصلی(زیر بنای اسلامی) یعنی تهدید هویت | نداشتن زیربنای فکری مستحکم یعنی تهدید هویت انقلابی(امام خامنه ای :29/11/1399 ). | |
- مخالفت با فکر ایرانی، مخالفت با فکر اسلامی، مخالفت با هویت اسلامی و ایرانی - امتیاز این نیست که ما آن چیزی را بگوئیم که غرب میپسندد. | مخالفت با فکر ایرانی، فکر اسلامی، هویت اسلامی و ایرانی یعنی تهدید هویت ملت ایران(امام خامنه ای:26/02/1388) | |
- حکومت پهلوی یعنی سلب هویت - تجدد یعنی سلب هویت، سلب هویت ملی، سلب هویت تاریخی - استحاله ملت، تجدد وارداتی یعنی سلب هویت - تجدّد غربی یعنی سلب هویت، سلب هویت ایرانی، سلب هویت دینی | تجدّد وارداتی و غربی یعنی در واقع ملّت ایران، هویّت دینی خود، هویّت ملّی خود، هویّت تاریخیِ عمیق خود را از او سلب کردن(امام خامنه ای: 14/03/1399) | |
- سیرت انقلابها همین جهت گیریهای اصلی است - منحرف نشوید از راه بر نگردید، هویت اصلی هر انقلابی به آن جهت گیریهاست، تغییر جهتگیریها تدریجی و نامحسوس است | تغییر جهت گیریها (امام خامنه ای: 14/03/1398) (امام خامنه ای:14/03/1387) | |
- تغییر زبان و خط فارسی یعنی تهدید هویت - مغشوش کردن زبان ملی یعنی تهدید هویت انقلابی | تغییر زبان و خط فارسی یعنی تهدید هویت ملت ایران(امام خامنه ای: 28/02/1383) | |
- تقلیدی کردن علم یعنی هویت اسلامی ملی را سلب کردن - ترجمه گرایی پیشرفت نیست - ترجمه گرایی در دانشگاهها یعنی تهدید هویت | تقلید نمودن علمی وترجمه گرایی در دانشگاهها یعنی تهدید هویت انقلابی(امام خامنه ای:18/08/1385) | |
- اگر نفوذ آمریکا را قبول کنیم، اگر راضی شویم که ملت ما به وسیلهی بیگانگان به طرق مختلف تحقیر شود، هویت ما تهدید شده است
| تحقیر ملت توسط بیگانگان و دشمنان یعنی تهدید هویت انقلابی(امام خامنهای:24/09/1387و19/11/1393) | |
استحاله, هویت ملی, استحاله هویت ایرانی, استحاله هویت انقلابی نقشه دشمن, خواست دشمن استحاله ملت، سلب هویت ایرانی آنچه كه دشمنان ميخواستهاند سلب هويت از ملت، سلب هویت ملی | استحاله و سلب هویت ملی ایرانی و انقلابی توسط دشمنان یعنی تهدید هویت انقلاب(امام خامنه ای:16/02/1387) | |
علت دشمنی اشخاص نیستند، علت دشمنی این حقیقت هویّت است | علت تهدید حقیقت هویت (امام خامنهای: 26/6/1392 و 18/10/1398). | |
ملّتی که هویّت خودش را گم کرده باشد، خیلی راحت در مشت بیگانگان آب میشود و از بین میرود | گم کردن هویت خویش (امام خامنهای: 30/02/1398) |
مطابق اطلاعات مندرج در جدول (1) مقولههای تهدیدات اقتصادی هویت نظام انقلابی ایران عبارتند از:
مقولههای تهدیدات فرهنگی هویت نظام انقلابی
1- انقطاع از دین، معنویت و خدا یعنی از دست دادن هویت
2- تهدید فرهنگ یعنی تهدید هویت یک ملت
3- نداشتن زیربنای فکری مستحکم یعنی تهدید هویت انقلابی
4-مخالفت با فکر ایرانی، فکر اسلامی، هویت اسلامی و ایرانی یعنی تهدید هویت ملت ایران
5- تجدّد وارداتی و غربی یعنی در واقع ملّت ایران، هویّت دینی خود، هویّت ملّی خود، هویّت تاریخیِ عمیق خود را از او سلب کردن
6- تغییر شعارها وجهتگیریها تهدید هویت نظام انقلابی
7- تغییر زبان و خط فارسی یعنی تهدید هویت ملت ایران
8- تقلید نمودن علمی وترجمهگرایی در دانشگاهها یعنی تهدید هویت انقلابی
9-تحقیر ملت توسط بیگانگان و دشمنان یعنی تهدید هویت انقلابی
10-استحاله و سلب هویت ملی ایرانی و انقلابی توسط دشمنان یعنی تهدید هویت انقلاب
11- علت تهدید حقیقت هویت
12-گم کردن هویت خویش
5.تهدیدات اقتصادی هویت نظام انقلابی
نتایج تحلیل محتوای بررسی سخنرانیهای امام خامنهای مدظلهالعالی در خصوص مولفههای تهدیدات اقتصادی هویت نظام انقلابی از وجود 5 مقوله در خصوص مولفههای تهدیدات هویت در نظام انقلابی است که کدهای مربوط به آنها و همجنین مقولات آن به شرح جدول( 3 ) است
جدول(3) -کدها و مقولات تهدیدات اقتصادی
کد های باز(مضامین) | مقولات(کدهای محوری) | مولفه( کد انتخابی) |
- وابسته کردن اقتصاد - ضربه به اقتصاد - پدیده قاچاق و قاچاقفروشی | وابستگی اقتصادی یعنی تهدید هویت انقلاب(امام خامنهای:6/4/1397 و 18/08/1385و 26/5/1390و 10/4/1380) |
تهدیدات اقتصادی هویت نظام انقلابی
تهدیدات اقتصادی هویت نظام انقلابی
|
- پیشرفتی همراه با باختن هویّت مستقل ملّی همراه باشد، پیشرفتی که انسان خودش را از دست بدهد، پیشرفتی که در خدمت طبقه سرمایهدارها باشد، یعنی تهدید هویت انقلابی | پیشرفتی که با باختن هویت مستقل ملت است یعنی تهدید هویت انقلابی(امام خامنه ای:18/08/1385) | |
- غربی شدن، وابستگی به غرب - وابستگی اقتصادی و وابستگی فرهنگی | وابسته شدن و غربی شدن یعنی تهدید هویت انقلاب(امام خامنه ای:18/08/1385) | |
- فشار اقتصادی بر ملت ها برای تغییر، ملت ها بتوانند هویت ملی خودشان را حفظ کنند، این فشارها نمیتواند آنها را به زانو در آورد | فشار بر ملتها برای تغییر هویت آنها( امام خامنهای:26/08/1381). | |
- وابستگی هویت - اضمحلال هویت - استحاله هویت | وابستگی و اضمحلال هویت در مقابل بیگانگان یعنی تهدید هویت انقلابی(امام خامنهای:28/02/1383و28/7/1395) |
مطابق اطلاعات مندرج در جدول (2) مقولههای تهدیدات اقتصادی هویت نظام انقلابی ایران عبارتند از:
1- وابستگی اقتصادی یعنی تهدید هویت انقلاب
2- پیشرفتی که با باختن هویت مستقل ملت است، یعنی تهدید هویت انقلابی
3- وابسته شدن و غربی شدن یعنی تهدید هویت انقلاب
4- فشار اقتصادی و تحریم ها بر ملتها برای تغییر هویت آنها
1- وابستگی و اضمحلال هویت اقتصادی در مقابل بیگانگان یعنی تهدید هویت انقلابی
6.تهدیدات سیاسی هویت نظام انقلابی
نتایج تحلیل محتوای بررسی سخنرانیهای امام خامنهای مدظلهالعالی در خصوص مولفههای تهدیدات سیاسی هویت نظام انقلابی حاکی از وجود 9 مقوله در خصوص مولفههای تهدیدات هویت در نظام انقلابی است که کدهای مربوط به آنها و همجنین مقولات آن به شرح جدول( 4) است
جدول(4) مقولات تهدیدات سیاسی
کدهای باز(مضامین) | مقولات(کدهای محوری) | مولفه(کدهای انتخابی) |
- مهمترین خطر، دخالت، ساخت نظام جدید سیاسی، تأثیرگذاریِ جبهه کفر و استکبار در ساخت نظام جدید سیاسی است - آنان کوشش میکنند تا نظامهای جدید، هویت اسلامی و مردمی نیابند | تهدید ساخت نظام جدید سیاسی یعنی تهدید هویت اسلامی ایرانی( امام خامنهای:14/080/1390) |
تهدیدات سیاسی هویت نظام انقلابی
تهدیدات سیاسی هویت نظام انقلابی |
- مدلبازی به جای مدلسازی | مدلبازی بهجای مدلسازی تهدید هویت یک ملت(امام خامنه ای: 18/08/1385) | |
- سلطه بر ملتها و هتک حرمت و حیثیت انسانها - زورگوئیهای قدرتهای جهانی - سلطه پذیری و مغلوب نظام سلطه شدن | دیو مهیب و نفرت انگیز سلطه یعنی تهدید هویت انقلاب(امام خامنهای:30 /09/1384)(امام خامنه ای: 19/2/1397) | |
- حکومتهائی هم که در کشور ما سر کار بودند، حکومتهای باعرضه و باغیرتی نبودند که بتوانند هویت و اصالت ملت ایران را در برخوردهاشان منعکس کنند. تأثیرپذیری داشتند، سایش داشتند - مدیران و مسئولین شاه سلطان حسینی یعنی تهدید هویت انقلابی عدم توانایی و قدرت در مسئولین، عدم احساس جرات و جسارت در مسئولین یعنی تهدید هویت ملی - احساس رعب و خوف مسئولین یعنی تهدید هویت ملت ایران - عدم آمادگی مسئولین در ایمان و فداکاری یعنی تهدید هویت ملی | حکومتهای دستنشانده عامل تهدید هویت و اصالت ملت ایران(امام خامنهای: 25/07/1391) ( امام خامنهای: 24/09/1387)
| |
- هدف استکبار، محو هویت ملی و دینی در دنیای اسلام و بهخصوص در خاورمیانه است و برای محو و یا تضعیف هویت دینی با ایجاد انحرافات ایدئولوژیکی، توسعه عرفانهای کاذب و ایجاد شبهات دینی به مقابله با احکام و اعتقادات مستحکم، به میدان آمده است. | هدف استکبار محو هویت ملی و دینی(امام خامنهای:11/06/1384) | |
- قبل از انقلاب هویت ملی را تقویت نمیكردند، تضعیف می شد. - قبل از انقلاب هویت ملی با منافع آنها ناسازگار بود - قبل از انقلاب منافع با هویت ملی ناسازگا بود | عدم تقویت هویت و تضعیف آن قبل از انقلاب به دلیل منافع آنها( امام خامنه ای: 28/2/1383) | |
- مسأله اصلی آمریکا قبول نداشتن هویت اسلامی و ملی ما است - حکومتی که صریحا علیه نظام اسلامی عمل می کند و برای براندازی این نظام بودجه میگذارد، حکومتی که صریحا علیه خواست ملت ایران برنامه ریزی میکند | دشمنی و مخالفت آمریکا با هویت اسلامی و ملی ما در تهدید هویت انقلابی(امامخامنهای:01/03/1381) (امام خامنهای: 1/9/1381). | |
- ضعف ملتها، اختلاف دولتهای مسلمان - اختلاف میان دولتها و قدرتها در این منطقه
| ضعف ملتها و اختلاف دولتهای اسلامی یعنی تهدید هویت و قدرت معنوی مردم(امام خامنهای:26/08/1381). (امام خامنه ای 10/11/1390). | |
- نگرانی غربی ها ازگسترش تدریجی تفکر اسلامی، ازگسترش هویت انقلاب اسلامی، عمقیافتن تفکر اسلام، برنامهریزیها و طراحیهای پیچیدهتروعمیقتر برای گسترش هویت انقلاب | نگرانی غربی ها از عمقیافتن هویت انقلاب اسلامی( امام خامنهای:18/06/1392). |
مطابق اطلاعات مندرج در جدول (3) مقولههای تهدیدات سیاسی هویت نظام انقلابی ایران عبارتند از:
1-تهدید ساخت نظام جدید سیاسی یعنی تهدید هویت اسلامی ایرانی
2- مدلبازی به جای مدلسازی تهدید هویت یک ملت
3-دیو مهیب و نفرت انگیز سلطه یعنی تهدید هویت انقلاب
4-حکومتهای دستنشانده عامل تهدید هویت و اصالت ملت ایران
5-هدف استکبار محو هویت ملی و دینی
6-عدم تقویت هویت و تضعیف آن قبل از انقلاب به دلیل منافع آنها
7-دشمنی و مخالفت آمریکا با هویت اسلامی و ملی ما یعنی تهدید هویت انقلابی
8- ضعف ملتها و اختلاف دولتهای اسلامی یعنی تهدید هویت و قدرت معنوی مردم
9-نگرانی غربی ها از عمقیافتن هویت انقلاب اسلامی یعنی تهدید هویت انقلابی نظام
در پایان این بخش خلاصه یافتههای این پژوهش که در جداول 1 و 2و 3 مندرج شده اند، تحت یک الگوی بصری در مدل زیر ارائه شده اند.
نمودار(3)- مدل نشان دهنده انواع تهدیدهای هویتی نظام انقلابی در کلام امام خامنهای |
نتیجهگیری و پیشنهادها
هویت نظام انقلابی به معنای ویژگیهای متمایز و اساسی است که از نظر ایدئولوژیک، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بر اساس انقلاب اسلامی ایران شکل گرفتهاند. این هویت به ویژه در چارچوب اصول انقلاب اسلامی، نظیر اسلامگرایی، استقلال، آزادی و عدالت اجتماعی قرار دارد. امام خامنهای، به عنوان رهبری انقلاب اسلامی، همواره بر حفظ و تقویت این هویت تأکید کردهاند و هرگونه تهدیدی که به این هویت آسیب بزند را خطرناک میدانند و بر این باورند که باید برای مقابله با این تهدیدات، تلاشهای مستمر در راستای تقویت هویت اسلامی-ایرانی انجام شود. آیتالله خامنهای همواره بر لزوم تقویت هویت اسلامی و ایرانی تأکید داشتهاند و از نظر رهبر انقلاب، حفظ هویت اسلامی-انقلابی نه تنها نیازمند مراقبت و تقویت فرهنگ دینی و ملی، بلکه مستلزم هوشیاری در برابر دشمنان داخلی و خارجی است که بهدنبال تغییر باورها، آرمانها و سبک زندگی مردم ایران هستند. از نگاه آیتالله خامنهای، تهدیدات هویتی انقلاب اسلامی نه تنها تهدیدی برای هویت دینی و ملی، بلکه تهدیدی برای استقلال و عزت کشور است. لذا تهدیدات هویتی نظام انقلابی، تهدیداتی جدی است که باید ضمن آگاهی از آن نسبت به برنامهریزی و سیاست گذاری در این زمینه اقدامات لازم را جهت حفظ و بقای نظام انقلابی به عمل آورد و در نهایت، حفظ و تقویت هویت انقلابی، بهعنوان یکی از ارکان اصلی مقاومت در برابر تهدیدات خارجی و داخلی، میتواند ایران را در مسیر تحقق آرمانهای انقلاب اسلامی ثابتقدم و مقاوم نگه دارد. ایشان معتقدند که از طریق آموزشهای دینی و فرهنگی، تقویت ارزشهای اسلامی، استفاده بهینه از رسانهها، و مقابله با تهاجمهای فرهنگی حفظ انسجام داخلی میتوان از این تهدیدات جلوگیری و در برابر آنها ایستادگی کرد و هویت ملی و دینی را حفظ نمود. ایشان همچنین بر اهمیت تولید محتوای بومی و اسلامی، استفاده مؤثر از ابزارهای رسانهای، و ارتقای وحدت ملی بهعنوان راهکارهایی برای مقابله با تهدیدات هویتی تأکید دارند و عنوان کردهاند که مقابله با این تهدیدات نیازمند اتحاد ملی، تأسیس نهادهای فرهنگی و دینی مستحکم و پرهیز از تبعیت کورکورانه از فرهنگهای بیگانه است.
مطابق یافته های این پژوهش، آیتالله خامنهای در دیدگاههای خود، به تهدیدات هویتی از منظرها و ابعاد مختلفی نگاه کردهاند که در طول سالها و در سخنرانیهای مختلف خود، به آنها اشاره کردهاند. این تهدیدات معمولاً به دو دسته تقسیم میشوند:
· تهدیدات داخلی: این تهدیدات معمولاً شامل انحرافات فکری، سیاسی و فرهنگی هستند که ممکن است در داخل کشور ایجاد شوند. امام خامنهای بارها بر اهمیت مقابله با جریانهای انحرافی، نفوذ دشمن در درون نظام، تهاجم فرهنگی، فساد اقتصادی، و عدم توجه به اصول اولیه انقلاب تأکید کردهاند.
· تهدیدات خارجی: تهدیدات خارجی در غالب فشارهای بینالمللی، تهدیدات نظامی، جنگ روانی و اقتصادی قرار دارند که به منظور تغییر یا تضعیف هویت نظام جمهوری اسلامی طراحی شدهاند. امام خامنهای همواره بر ضرورت مقابله با دشمنان خارجی و حفظ استقلال کشور تأکید کردهاند.
نتایج تحلیل محتوای بیانات امام خامنهای در خصوص مولفههای تهدیدات هویت در نظام انقلابی، حاکی از وجود 26 مقوله در 3 کد انتخابی میباشد. مفاهیم مطرح شده در 3 کد محوری، تهدیدات فرهنگی (با 12 مقوله)، تهدیدات اقتصادی (با 5 مقوله) و تهدیدات سیاسی(با 9 مقوله)، با فراوانیهای متفاوت است؛که اغلب با تأکید بر ارزشها، اصول و اهداف دینی و انقلابی و ایرانی در قالب نظام انقلابی بیان شدهاند و شرح این مباحث در بخش یافتههای پژوهش ارائه شده است. در یک جمع بندی، ایشان بر این باورند که در حوزه فرهنگی، تهاجم همهجانبه فرهنگی، نفوذ غرب، جهانیسازی، و چالشهای داخلی همچون تفرقه و فروپاشی خانواده، بهطور جدی میتوانند هویت انقلاب اسلامی و اصول آن را تهدید کنند. در حوزه امنیتی و سیاسی، میتوان به نفوذ سیاسی، جریانهای ضدانقلابی داخلی و آشوبهای اجتماعی اشاره کرد. در حوزه تهدیدات اقتصادی، وابستگی اقتصادی و مصرفگرایی و تسلیم شدن در مقابل تحریمها از تهدیدات جدی هویت انقلابی هستند و در مورد تهدیدات اقتصادی، امام خامنهای در سخنرانیهای خود بارها به ضرورت اقتصاد مقاومتی و مقابله با تحریمهای اقتصادی اشاره کردهاند و از این منظر پژوهشهایی که به تحلیل تأثیر مشکلات اقتصادی بر هویت انقلاب پرداختهاند، بسیار مهم هستند. نمودار 2 نشان میدهد که از نظر فراوانی اشارات و مضامین، تهدیدات سیاسی بیشترین کمیت(47 درصد) و پس از آن تهدیدات اقتصادی (37 درصد) و در نهایت تهدیدات سیاسی (16 درصد) مضامین را به خود اختصاص دادهاند؛که این موضوع میتواند دلیلی بر ترتیب اهمیت این مقوله از تهدیدات در کلام مقام معظم رهبری باشد. روشن است که این موضوعات، به عنوان مبانی اصلی برای تدوین و اجرای سیاستها و برنامههای نظام انقلابی مطرح و به عنوان راهبردهایی برای حفظ هویت و اصالت نظام انقلابی باید در نظر گرفته شود. اینها تنها بخشی از مفاهیم و مقولات مطرح شده در سخنرانیهای امام خامنهای درباره تهدیدات هویتی نظام انقلابی هستند، که با تأکید بر اصول اسلامی و دینی، ایرانی و انقلابی به تبیین و تدوین سیاستها و برنامههای نظام انقلابی کمک میکنند. البته نمیتوان به آنها محدود شد، زیرا این موارد بسته به شرایط و مسائل زمانی و مکانی مختلف، ممکن است متغیر باشند. یافته های این پژوهش با نتایج پژوهشهای قبلی مانند فکری فلاح وهمکاران(1402)، امینی و همکاران(1398)،متقی و همکاران(1394)، ، گوهری مقدم و لطیفی(1396) در بخشهای عمدهای از زیرمولفههای هویت انقلابی همراستاست؛ اما در خصوص نوع طبقهبندی این زیرمولفهها در محورهای اصلی و همچنین میزان تاکید مقام معظم رهبری بر هریک از مقولات اقتصادی و فرهنگی و سیاسی، بنا به مقتضیات زمان در آنها متفاوت با نتایج پژوهش فعلی است. در اوائل دهه 1390 به جهت بروز و فراگیری شبکه های مختلف اجتماعی، عمده تاکید مقام معظم رهبری بر مقولات فرهنگی و سیاسی است؛ در حالیکه در سال های اخیر، به دلیل تحریمهای شدید اقتصادی، تمرکز بر تبیین تهدیدات اقتصادی و آگاهسازی مردم، تشریح این نوع تهدیدات فراوانی قابل توجهی را به خود اختصاص داده است. البته این نوع نگاه به تهدیدات هویتی و اولویت بندی آنها در طی عمر چهل و چند ساله انقلاب، امری طبیعی به نظر میرسد. درخصوص موضوع این پژوهش، میتوان پیشنهادات زیر را مطرح کرد:
1. به جهت اهمیت و ضرورت تهدیدات هویتی و پیامدهای تاثیر آن بر هویت فردی و اجتماعی و نیز ضرورت اتخاذ تدابیر مختلف در راستای حفظ و تقویت هویت اسلامی-ایرانی، تحقیقات بیشتر برای شناخت دقیق و مجموع این تهدیدات و مبنا بودن آنها برای انجام پژوهش های بیشتر در آینده توصیه میشود.
2. برای استحکام بنیانهای فرهنگی و دینی توصیه میشود که این آموزشها بهطور مؤثر و جذاب و بروز و کارآمد، و با روش های نوین به نسل جدید منتقل شود تا از تاثیرات منفی تهدیدات هویتی جلوگیری گردد.
3. به لحاظ اهمیت مقابله با تهاجم فرهنگی، توصیه میشود تقویت فرهنگ بومی، تولید محتوای بومی و اسلامی، و بهرهگیری از ظرفیتهای علمی و فرهنگی داخلی مورد تاکید بیش از پیش قرار گیرد.
4. برای حفظ و تقویت انسجام اجتماعی در برابر تهدیدات هویتی، از طریق ترویج ارزشهای مشترک، توصیه میشود احساس تعلق به کشور و فرهنگ ایرانی-اسلامی مورد بررسی و تاکید بیشتر قرار گیرد.
5. توصیه میشود در لزوم استفاده بهینه از رسانهها و فضای دیجیتال، برای ارتقاء آگاهی عمومی، پاسخگویی به شبهات و تولید محتوای مثبت توجه کافی و موثر صورت پذیرد.
6. توصیه میشود به جهت ضرورت حفظ هویت مستقل ملی در برابر چالشهای جهانیسازی و حفظ ارزشهای اسلامی در برابر جریانهای جهانی، تحقیقات کافی و موثر در این زمینه انجام و نتایج آن به صورت کاربردی مورد دقت برنامهریزان فرهنگی قرار گیرد.
7. علاوه بر مقابله با تهدیدات خارجی، ایجاد فضای گفتوگوی میانفرهنگی، بر لزوم ایجاد فضای گفتوگوی سازنده با سایر فرهنگها، بهویژه در زمینه حفظ هویت اسلامی و ملی پیشنهاد میشود.
منابع
1. قرآن کریم، سوره مبارکه الفتح آیه ۲۹، سوره مبارکه محمد آیه ۱۱.
2. احمدیان، علي اکبر. (1395). "تهدیدشناسي از منظر رهبران انقلاب اسلامي." مجله سياست دفاعي. دوره27، ش 501، ، 10-15.
3. افتخاری، اصغر و همکاران. (1393). "ناسیونالیسم و هویت ملي دراندیشه حضرت آیتالله خامنهای." پژوهشنامه انقلاب اسلامی. دوره 4، ش11، 43-19.
4. افتخاری، اصغر.(1391). تهدید نرم: رویکردی اسلامی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و تحقیقات فناوری.
5. افتخاری، اصغر.(1385). کالبد شکافی تهدید. تهران: مرکز مطالعات دفاعی و امنیت ملی.
6. اسدپور، عهدیه؛ احمد آهنگ، کاظم.(۱۳۹۵). "بازنمایی هویت اسلامی_ایرانی در اندیشههای دفاعی امام خامنهای." پژوهشهای اجتماعی اسلامی. ۶۹_ ۳۳.
7. امینی، سید جواد ؛ مبینی، محمد.(1398). "تبیین مفهوم راهبردی نظریه نظام انقلابی در جمهوری اسلامی ایران." پژوهشهای انقلاب اسلامی. دوره 8 ، ش30، 23-48.
8. ایمان، محمد تقی ؛ روحانی، علی.(1392). "هویت اسلامی و هویتهای رقیب(هویت جهانی، ملی و قومی)، مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه شیراز." تحقیقات فرهنگی. دوره 6، ش1.
9. باريكانى، زهرا.(1385). "تبیین هویت دینی دانشآموزان و بررسـی ارتبـاط آن بـا محتـوای کتـب دینی و زندگی." پاياننامه منتشر نشده كارشناسـىارشـد. دانشگاه تهران. دانشـكده روانشناسـى و علـوم تربيتـى.
10. پروانه، فرهاد و همکاران.( ۱۳۹۵). "بررسی میزان توجه به مؤلفههای هویت انقلابی درکتابهای درسی دوره تحصیلی متوسطه(رشته علوم پایه) از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۸." مطالعات انقلاب اسلامی. دوره ۱۳ ، ش44، 42-29.
11. جمالزاده، ناصر.(1392). قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. تهران: دانشگاه امام صادق(علیه اسلام)، چاپ اول.
12. دهقانی فیروزآبادی، سید جلال ؛ وهاب پور، پیمان. (1392). امنیت هستی شناختی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ اول.
13. علویمقدم، سید بهنام؛ داورپناه، زهرا.(1393). "تحلیل محتوای مولفههای هویت ملی در کتب آموزش زبان فرانسه، دورههای راهنمایی، دبیرستان–پیش دانشگاهی." نوآوریهای آموزشی. دوره13، ش 52.
14. فکری فلاح، محسن؛ عرفانی، امیر محسن. (1402). "الزامات مواجهه با عوامل تهدید کننده هویت دینی بر سیره و کلام امیر مومنان علی علیه السلام با تاکید بر نهج البلاغه." علمی پژوهشی اسلام و مطالعات اجتماعی. دوره۱۰، ش۴.
15. قاسمی، یارمحمد ؛ هاشمی، علی. (1398). "انجام پژوهش به روش تحلیل تماتیک: راهنمای عملی و گام به گام برای یادگیری و آموزش (مورد مطالعه: مصرف موسیقی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه ایلام)." علمی فرهنگ ایلام. دوره 20، ش 64 و 65، 33-7.
16. کرسول، جاندبلیو.(2017). روش و طرح تحقیق کیفی، انتخاب از میان پنج رویکرد تحقیق کیفی. (ا، الهیاری و همکاران. مترجم). تهران: نشر نگاه دانش.
17. گودرزی، حسین.(1387). تکوین جامعه شناختی هویت ملی در ایران با تاکید بر دوره صفویه. تهران: تمدن ایرانی
18. گوهری مقدم، ابوذر؛ لطیفی، سیدعلی.(1396). "تهدیدات هویتی انقلاب اسلامی از منظر رهبران جمهوری اسلامی ایران." پژوهشنامه انقلاب اسلامي. دوره7، ش23، 1-19 .
19. متقی، سمیرا و همکاران.(۱۳۹۴). "امنیت هویت و الگوی اسلامی_ایرانی توسعه." مطالعات انقلابی اسلامی. دوره 12، ش43، ۱۰۰_۸۳.
20. محمودی، سیروس.(۱۳۹۷). "تحلیل محتوای کتابهای درسی دوره ابتدایی و متوسطه اول از نظر توجه به مولفههای هویت انقلابی." پژوهشنامه انقلاب اسلامی. دوره 1، ش8، 46-29.
21. معینی علمــداری، جهانگیــر.(1383). هویــت، تاریــخ و روایــت در ایــران. تهــران: مؤسســه تحقیقــات و توســعه علــوم انســانی.
22. میرمحمدی، داوود. (1383). گفتارهایی درباره هویت ملی در ایران. تهران: انتشارات تمدن ایرانی(وابسته به موسسه مطالعات ملی).
23. منصورنژاد، محمد.(۱۳۸۵). دین و هویت. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
24. هویت اجتماعی( کتاب درسی علوم اجتماعی)، پایه دوازدهم، دوره دوم متوسطه( ۱۳۹۷). سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی. تهران: شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.
25. Berg, B.L. and Lune, H. (2012). Qualitative Research Methods for the Social Sciences 8th Edition. Pearson. Upper Saddle River, NJ.
26. Brubaker,R,&Cooper,f. (2000)" Beyond”identity”.Theory and Society.” 29 (1),1-47,https//www.istor.org/ Stable/3108478.
27. Clarke, V. & Braun, V. (2013). “Teaching thematic analysis: Overcoming challenges and developing strategies for effective learning.” The Psycholo-gist. 26(2), 120-123.
28. Hammer, M. (2010). What is Business Process Management?. Harvard Business Review.
29. Jackson, M. C. (2019). Critical Systems Thinking and the Management of Complexity. Wiley.
30. Meadows, D. H. (2008). Thinking in Systems: A Primer. Chelsea Green Publishing.
31. Skocpol, T. (1979). States and Social Revolutions: A Comparative Analysis of France, Russia, and China. Cambridge University Press.
32. Tilly, C. (2018). From Mobilization to Revolution. Routledge.
33. Walker, B., & Salt, D. (2012). Resilience Practice: Building Capacity to Absorb Disturbance and Maintain Function. Island Press.
34. منابع اینترنتی: KHAMENEI.IR
35. خامنه ای، سیدعلی. (29/11/1399). بیانات در ارتباط تصویری با مردم آذربایجان شرقی.
36. خامنه ای، سیدعلی. ( 14/03/1399). سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سیویکمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمهالله).
37. خامنه ای، سیدعلی. (18 /10/1398 ). بیانات در دیدار مردم قم.
38. خامنه ای، سیدعلی.( 14/03/1398) خطبههای نمازجمعه در بیست و یکمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمهالله).
39. خامنه ای، سیدعلی. ( 30/02/1398) بیانات در دیدار جمعی از شاعران و اهالی فرهنگ و ادب.
40. خامنه ای، سیدعلی. (24/2/1398). بیانات در دیدار مسئولان نظام.
41. خامنه ای، سیدعلی. (6/4/1397) . امروز خب مسئلهی اقتصاد، یک مسئلهی اساسی در کشور است.
42. خامنه ای، سیدعلی. (19/2/1397 ). بیانات در دانشگاه فرهنگیان.
43. خامنه ای، سیدعلی. (28/7/1395). بیانات در دیدار نخبگان علمی جوان.
44. خامنه ای، سیدعلی. ( 13/2/1395). بیانات در دیدار معلمان و فرهنگیان.
45. خامنه ای، سیدعلی. (19/11/1393). بیانات در دیدار جمعى از فرماندهان و کارکنان نیروى هوایى.
46. خامنه ای، سیدعلی. ( 21/04/ 1393). بیانات در دیدار شاعران.
47. خامنه ای، سیدعلی. (26/6/ 1392). بیانات در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
48. خامنه ای، سیدعلی. ( 18/06/1392). دیدار ائمه جمعه سراسر کشور با رهبر انقلاب.
49. خامنه ای، سیدعلی. ( 25/07/1391). بیانات در دیدار نخبگان و مسئولان استان خراسان شمالی.
50. خامنه ای، سیدعلی. (03/03/ 1391). بیانات در دانشگاه امام حسین علیهالسلام.
51. خامنه ای، سیدعلی. ( 10/11/1390). بیانات در دیدار شرکتکنندگان در اجلاس جهانی «جوانان و بیداری اسلامی.
52. خامنه ای، سیدعلی. (14/8/1390). پیام به کنگرهی عظیم حج.
53. خامنه ای، سیدعلی. ( 26/5/1390 ). بیانات در دیدار فعالان بخشهای اقتصادی کشور.
54. خامنه ای، سیدعلی. ( 26/02/1388). بیانات در دیدار مردم مریوان.
55. خامنه ای، سیدعلی. ( 24/09/1387). بیانات در دیدار اساتید و دانشجویان در دانشگاه علم و صنعت.
56. خامنه ای، سیدعلی. ( 14/03/1387). بیانات در مراسم نوزدهمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمهالله).
57. خامنه ای، سیدعلی.(16/02/1387). بیانات در دیدار مردم کازرون.
58. خامنه ای، سیدعلی. (18/08/1385). بیانات در دیدار دانشگاهیان سمنان.
59. خامنه ای، سیدعلی. (30/09/1384). بیانات در مراسم مشترک دانشگاههای افسری ارتش.
60. خامنه ای، سیدعلی. (11/06/1384). بیانات در دیدار کارگزاران نظام.
61. خامنه ای، سیدعلی. (18/2/1384. بیانات در دیدار مردم شهرستان رفسنجان.
62. خامنه ای، سیدعلی. (28/02/1383). بیانات پس از بازدید از سازمان صدا و سیما.
63. خامنه ای، سیدعلی. (01/9/1381). بیانات در خطبههای نمازجمعه.
64. خامنه ای، سیدعلی. (26/08/1381). بیانات در بازدید از یگانهای نمونهی نیروی زمینی ارتش.
65. خامنه ای، سیدعلی. (01/03/1381). بیانات در دیدار جمعی از ایثارگران و خانوادههای شهدا.
66. خامنه ای، سیدعلی. (10/4/1380). بیانات در دیدار مسئولان وزارتخانههای صنایع و بازرگانی.
67. خامنه ای، سیدعلی. (05/05/1379). بیانات در دیدار جمعی از جوانان استان اردبیل.
[1] دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی، گروه علوم سیاسی، واحداصفهان(خوراسگان )، دانشگاه آزاداسلامی، اصفهان، ایران MAHDI.MONTAZERI0468@iau.ac.ir
[2] دانشیار گروه علوم سیاسی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی ، اصفهان، ایران. ( نویسنده مسئول) azin1346@iau.ac.ir
[3] استادیار گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. rslberjisian@cfu.ac.ir
[4] -Meadows
[5] -Walker & Salt
[6] -Jackson
[7] - Hammer
[8] - Skocpol
[9] -Tilly
[10] - Brubaker & Cooper
[11] -Focus Group
[12] -Coding
[13] -Unit of analysis
[14] -Creswell
[15] -Berg and Lune