جایگاه طب سنّتی و گیاهان دارویی در بوستان سعدي
محورهای موضوعی : زبان شناسی، گویش شناسی، فرهنگ عامه،ادبیات فارسی
1 - دانشگاه پیام نور
کلید واژه: بوستان سعدي, طب سنّتي, فرهنگ عامیانه.,
چکیده مقاله :
یکی از وجوه مطالعه در فرهنگ عامّه، مطالعه و برّرسی نوع باورها و چگونگی عقاید مردم در مواجهه با بیماری‌هاست. از آنجا كه بسياري از عناصر فرهنگ عامّه همچون: آداب و رسوم، اعتقادات و باورها، بازی‌ها و سرگرمي‌ها، پوشاك و خوراک، طب سنّتي و عاميانه و ساير موارد ديگر در ادبيّات فارسي انعكاس يافته است، در اين جستار كوشش شده تا به برّرسي طب سنّتي در كتاب بوستان سعدی كه تأثیر انکارناپذیری بر فارسي زبانان گذاشته و منعكس‌كنندة آيين و سنّت ملّي مي‌باشد، بپردازیم. شاعران پارسی زبان نه تنها بر علوم ادبی که برخی از آنها در علوم مختلف زمان از قبیل فقه و کلام، عرفان و تصوّف، تاریخ و جغرافیا، طب و نجوم از عالمان و دانشمندان معاصر خود بوده‌اند، و با به کارگیری علوم مزبور، به ویژه علم طب، به آثار خویش، روح و لطافتی خاصّ بخشیده‌اند. گروهی از این بزرگان نیز گرچه طبيب نبوده‌اند، با طبیبان حاذق زمان خود مجالست داشته و یا اینکه از نحوة طبابت مرسوم در آن دوران با خبر بوده‌اند. به طوری که تأثیر شگرف این دانش در اشعار لطیفشان به خوبی تجلی کرده است.
One of the aspects of studying in Folklore, is studying and reviewing the types of beliefs and opinions of people in dealing with diseases. Since many elements of Folklore such as customs and traditions, beliefs, games and entertainments clothing and food, traditional medicine, are reflected in Persian literature. In this article, we have attempted to examine traditional medicine in Bustan Saadi, which has had an undeniable impact on Persian speakers and also reflects national religion and tradition. Persian-language poets contributed not only to literary sciences, but also to various sciences of the time, such as Jurisprudence and Theology, Mysticism and Sufism, History and Geography, Medicine and Astronomy. They were scholars and scientists of their time, and by applying the aforementioned sciences, especially medicine, they gave their works a special spirit and delicacy. A group of these great men, although they were not doctors, had meetings with the skilled physicians of their time or were aware of the conventional medical practices of that time. In such a way the remarkable effect of this knowledge has been well manifested in their delicate poems
اخياني، جميله. (1388). بزم آرايي در منظومه هاي داستاني، چاپ اوّل، تهران: سخن.
چغميني، محمود بن محمد. (1350). قانونچه، ترجمۀ محمدتقي مير، شيراز: دانشگاه پهلوي.
خرّمشاهي، بهاءالدين. (1373). حافظ نامه، 2بخش، چاپ ششم، تهران: شركت انتشارات علمي و فرهنگي.
دهخدا، علي اكبر. (1385). لغت نامه، 2ج، به كوشش غلامرضا ستوده و ايرج مهركي و اكرم سلطاني، زير نظر سيدجعفر شهيدي، چاپ اوّل، تهران: دانشگاه تهران.
راوندي، مرتضي. (1372). تاريخ اجتماعي ايران، ج 5و7، چاپ سوّم، تهران: روزبهان.
سعدي، مصلح بن عبدالله. (1340). ديوان، تصحيح محمدعلي فروغي، چاپ اوّل، تهران: كانون معرفت.
سعدي، مصلح بن عبدالله. (1368). گلستان سعدي، تصحيح غلامحسين يوسفي، چاپ اوّل، تهران: خوارزمي.
سعدي، مصلح بن عبدالله. (1385). غزلهاي سعدي، تصحيح غلامحسين يوسفي، چاپ اوّل، تهران: سخن.
سعدي، مصلح بن عبدالله. (1387). بوستان سعدي، تصحيح غلامحسين يوسفي، چاپ نهم، تهران: خوارزمي.
شهري، جعفر. (1367). تاريخ اجتماعي تهران در قرن سيزدهم، 6ج، چاپ اوّل، تهران: اسماعيليان.
عطّار، محمد بن ابراهيم. (1386). اسرار نامه، تصحيح محمدرضا شفيعي كدكني، چاپ سوّم، تهران: سخن.
فتاحی قاضي، فوزیه. بی‌باک، سامان. (1393). « گياهان دارويي و طب سنتی در ادبیات پارسی»، همایش ملی گیاهان دارویی و کشاورزی پایدار،2، ص از 142 تا 163.
كارلارسرنا، مادام. (1362). آدمها و آيينها در ايران، ترجمه ي علي اصغر سعيدي، چاپ اوّل، تهران: نقش جهان.
مولوي، جلال الدّين محمّد. (1384). مثنوي معنوي، به كوشش محمدحسن فروزانفر، چاپ يازدهم، تهران: زوّار.
نجم آبادی، محمود. (1375). تاریخ طب در ایران پس از اسلام (از ظهور اسلام تا دوران مغول)، چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.