نقش خر در فرهنگ مردم لایزنگانِ داراب
محورهای موضوعی : زبان شناسی، گویش شناسی، فرهنگ عامه،ادبیات فارسی
1 - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی و دبیر ادبیات
کلید واژه: داراب, لایزنگان, فرهنگ مردم, خر,
چکیده مقاله :
لای زنگان روستایی کوهستانی از توابع شهرستان داراب، واقع در استان فارس است که شغل اهالی آن تا دو سه ده پیش به دام داری و باغ داری محدود میشد و خر در این دو حوزه نقشی کلیدی داشت. رابطه ی تنگاتنگ مردم لایزنگان با این حیوان ارزشمند موجب شده است که این حیوان نقشی اساسی و مهم در میان مردم این روستا داشته باشد. با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهشِ حاضر به بررسی جایگاه خر در فرهنگ مردم لای زنگان اختصاص یافت. روش پژوهش این جستار تحلیل محتوا با رویکرد تحلیلی-توصیفی بوده است. در این پژوهش واژهها و اصطلاحاتِ مربوط به خر، گردآوری و طبقه بندی گردید. بیماری های رایجی که خرها بدان مبتلا می شدند مورد بررسی قرار گرفت و شیوهی درمان هر یک از آن ها بیان شد. با بررسی ضرب المثلها و کنایاتِ لایزنگانی مشخص شد که میتوان خر را نمادی از حماقت، بی عرضگی، نامنظم بودن، قدرناشناسی، مناسب برای بیگاری و نظیر آن دانست.
Lay Zangan, a mountainous village in the Darab region of Fars province, has historically relied predominantly on livestock farming and horticulture, with the donkey playing a pivotal role in both domains. The close connection between the people of Lay Zangan and this valuable animal has resulted in the donkey assuming a fundamental and significant role within the community. Given the importance of this relationship, the present study focuses on examining the status of donkey in the culture of people of Lay Zangan. The research methodology employed a content analysis approach with an analytical-descriptive perspective. Relevant terms and phrases related to “donkey” were collected and classified in this research. Common diseases affecting donkeys were investigated, and the treatment methods for each were elucidated. Through the examination of proverbs and idioms specific to Lay Zangan, it became evident that the donkey can be considered a symbol of stupidity, ineptitude, messiness, ingratitude, suitability for burden-bearing, and similar attributes
ابوالقاسمی، محسن. (1376). راهنمای زبانهای باستانی ایران. جلد دوم. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
اسماعیلی، محمدمهدی. (1390). گنجینۀ گویشهای ایرانی: استان اصفهان. دفتر اول. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
انوری، حسن و همکاران. (1382). فرهنگ بزرگ سخن. جلد چهارم. چاپ دوم. تهران: سخن.
ایزدپناه، حمید. (1391). فرهنگ لکی. تهران: اساطیر.
برجیان، حبیب. (1394). گنجینهی گویشهای ایرانی: استان اصفهان. دفتر دوم. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
جلال پور، حسین. (1392). واژههای ویژهی دامداری در گویش گناوه. زبانها و گویشهای ایرانی. دورۀ جدید، شمارۀ سوم، پیاپی 3.
حاجی زاده، محمدامین. (1394). تبیین طرح محرمات و بررسی ویژگیهای فرش محرمات بیرجند. دانشگاه بیرجند: همایش ملی فرش دستباف خراسان جنوبی.
خدیش، حسین. (1385). فرهنگ مردم شیراز. شیراز: انتشارات نوید شیراز.
ذوالفقاری، حسن. (1392). فرهنگ بزرگ ضرب المثلهای فارسی. جلد اول. تهران: علم.
رزم آرا، حسینعلی. (1330). فرهنگ جغرافیایی ایران. جلد هفتم. تهران: چاپخانۀ ارتش.
رنجبر، حسن. (۱۳۹۶). گزیده ای از ضرب المثلهای لای زنگانِ داراب (گزیده یک؛ با تکیه بر نقش «خَر» در مثَل ها). مجموعه مقالات برگزیده دومین همایش ملی بررسی ادبیات بومی ایران زمین. خرم آباد، صص ۶۲۷-۶۴۰ .
رنجبر، حسن. (۱۳۹۹). کارکردهای پسوند«ـَ¬ک ak و هم گروههایِ مهجورِ آن در گویشِ لای زنگانِ داراب. فصلنامه رخسار زبان. سال چهارم، شماره 12، صص 110 تا 135.
رنجبر، حسن. (1399). طبقه بندی موضوعی بومی سرودههای لای زنگان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هرمزگان.
سوری، آزاده. (1397). پژوهشی در نقش پردازی گلیم قشقایی فارس. نشریه هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، دوره 23، شماره 2.
شوالیه، ژان و گربران، آلن. (1379). فرهنگ نمادها. ترجمه سودابه فضایلی. جلد اول، تهران: جیحون.
فاضل، احمد. (1386). ساختار فعل در گویش گزی. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. دوره-ی بیست و ششم، شماره چهارم، ویژه نامه زبان انگلیسی و زبان شناسی.
فردوسی، ابوالقاسم. (1389). شاهنامه فردوسی. چاپ سوم. تهران: پیام عدالت.
کوپر، جین. (1379). فرهنگ مصور نمادهای سنتی. ترجمه ملیحه کرباسیان. تهران: فرشاد.
مصریان، علی. (1399). گویش اسکنانی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
مکنزی، د.ن. (1373). فرهنگ کوچک زبان پهلوی. ترجمه مهشید میرفخرایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
موسوی، سیدحسن. (1372). واژه نامه و گویش گاوکشک. شیراز: نوید شیراز.
هرن، پاول و هوبشمان، هاینریش. (1394). فرهنگ ریشه شناسی فارسی. ترجمه جلال خالقی مطلق. اصفهان: مهرافروز.