تحلیل استقبالهای جامی از غزل اوّل دیوان حافظ
محورهای موضوعی : تطبیقی (با ویژگی ادبی و هنری)رقیه عبدالعلی زاده 1 , حمیدرضا فرضی 2 * , مهین مسرت 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز،ایران.
3 - استادیار گروه زبان وادبیات فارسی، واحد تبریز،دانشگاه آزاداسلامی، تبریز،ایران
کلید واژه: جامي, حافظ, استقبال, نظیرهپردازی, معارضه, بينامتنيت,
چکیده مقاله :
استقبال از سرودههای شاعران دیگر و جواب گفتن به آنها، یکی از شگردهای شاعران در سرودن شعر است؛ حافظ از شاعرانی است که اشعار او مورد استقبال شاعران بخصوص شاعران سدة نهم قرار گرفته یکی از این شاعران جامی است که در میان تقلید کنندگان حافظ، یگانه و ممتاز است به گونهای که برخی محققان، سبک غزلهای جامی را سبک حافظانه نامیدهاند. از میان غزلهای حافظ، عزل اوّل دیوان او، بیش از همه مورد توجه جامی قرار گرفته و او هفت بار به استقبال این غزل رفته و آن را جواب گفته است که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است.روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی و براساس منابع کتابخانهای است و هدف از انجام آن، بررسی استقبالهای جامی از غزل اوّل دیوان و تحلیل چگونگی و چرایی توجه جامی به این غزل است. فرض نگارندگان بر این بوده که جامی توجه خاصی به غزل اوّل حافظ داشته است؛ مبتنی بر این ایده و براساس تعریف استقبال در کتابهای بلاغی و وامگیری از نظریه بینامتنیت، چگونگی و چرایی توجه جامی به غزل اوّل حافظ بررسی و این نتیجه حاصل شده است که جامی علیرغم تقلید ظاهری از حافظ و ستایش شعر او، در باطن، نوعی حسّ رقابت و معارضه با حافظ را داشته است به گونهای که نسبت به برخی معانی و مضامین حافظ با نوعی آشناییزدایی معنایی برخورد کرده است.
Attention to the poems of other poets and replying to them is one of the poets' strategies in writing a poetry. Hafez is one of the poets whose poems have been welcomed by many poets, especially in the 9th century. Jami, as one of the mentioned poets, is unique and distinguished among the followers of Hafez, in such a way that some researchers called his sonnet style the same as "Hafez style ". Among Hafez sonnets, the first sonnet of his Divan has been mainly noticed by Jami so that he referred to this sonnet seven times and answered it. This issue is studied in this article. The research method is a descriptive-analytical method and it is based on library references. The aim of conducting this research is to investigate Jami's attention to the first sonnet of Hafez Divan and to analyze how and why Jami paid attention to this sonnet. The authors assumed that Jami paid special attention to the first sonnet of Hafez. Based on this idea and according to the definition of the concept "Attention" in rhetorical books and borrowing it from the theory of intertextuality, the reason of Jami's attention to the first sonnet of Hafez was investigated. It was concluded that, despite the formal imitation of Hafez and praise of his poetry, Jami had a feeling of competition and conflict with Hafez in such a way that he has dealt with some meanings and subjects of Hafez with a kind of semantic defamiliarization.