بازتاب سنت و تجدد در رمان خانۀ ادریسی‌ها
محورهای موضوعی : داستانی(با ویژگی ادبی وهنری)
مهناز ابهری
1
(دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.)
منیژه فلاحی
2
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.)
علی اسکندری
3
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.)
کلید واژه: سنّت, غزالۀ علیزاده, خانۀ ادریسی‌ها, مدرنیته, تجدد,
چکیده مقاله :
رمان خانۀ ادریسی‌ها، شناخته شده ترین رمان غزالۀ علیزاده است که از زمان انتشار آن درسال 1370 همواره مورد توجه منتقدان و خوانندگان ادبیات داستانی بوده است. این رمان که به شیوۀ رئالیستی نوشته شده، با رویکردهای گوناگون، شایستۀ بررسی و تحلیل است. مقالۀ حاضر مطالعۀ درونمایۀ آن را از منظر بازتاب و تقابل سنت و مدرنیسم به عهده گرفته و کوشیده است تا با روش توصیفی و تحلیلی محتوای آن را از جهت مواجهۀ نویسنده با مقولۀ سنت و تجدد بررسی و تحلیل کند. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد نویسنده ضمن به تصویر کشیدن تحول جامعۀ سنتی که خانۀ ادریسی‌ها نماد آن است، در لایه‌های درونی داستان در صدد ترسیم سیما و عملکرد نظام‌های توتالیتاریستی به عنوان نمادی از تجدد برآمده است. نویسنده با نثری روان و تهذیب یافته و با جزءنگاری رئالیستی سرنوشت شخصیت‌های داستان را در متن کشاکش‌های یک دورۀ درحال تحول به نمایش درمی‌آورد تا نشان دهد که راه‌یابی تجدد و پیدایش دگرگونی در جوامع سنتی بدون تحول و تکامل تدریجی این جوامع و در فقدان جریان‌های نیرومند روشنفکری می‌تواند به استقرار نظام‌های اقتدارگرای تمامیت خواه منتهی شود.
Alizadeh, which has always been considered by critics and readers of fiction since its publication in 1991. This novel, which is dealt with in a realistic style, deserves to be studied and analyzed with various approaches. The present article has undertaken the study of its theme from the point of view of reflection and contrast between tradition and modernism and has tried to study and analyze its content in a descriptive and analytical way in terms of author's confrontation with the category of tradition and modernity. The findings of the article show that while depicting the evolution of the traditional society in which the Idrisis' house is a symbol, the author tries to draw the image and function of totalitarian systems as a symbol of modernity in the inner layers of the story.The author portrays the fate of the characters in the text of the struggles of an evolving period with fluent and enlightened prose and realistic partial writing to show that the path of modernity and the emergence of change in traditional societies without the gradual evolution of these societies and the lack of strong intellectual currents can lead to the establishment of totalitarian authoritarian regimes.
کتاب‌ها
آزاد ارمکی، تقی (1374) مدرنیته ایرانی، تهران: نشر اجتماع.
پدرام، مسعود (1383) روشنفکران دینی و مدرنیته، تهران: انتشارات گام نو.
جهان بگلو، رامین (1387) زمانی برای انسانیت بشر، تهران: نی.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1378) نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
سریع‌القلم، محمود (1372) عقل و توسعه یافتگی، تهران: سفیر.
شیری، قهرمان (1387) مکتب‌های داستان‌نویسی در ایران، تهران: نشر چشمه.
علیزاده، غزاله (1399) خانۀ ادریسی‌ها، تهران: انتشارات توس.
گیدنز، آنتونی و دیگران (1380) مجموعه مقالات در مورد مدرنیسم، ترجمۀ حسنعلی نوذری، تهران: نقش جهان.
میرسپاسی، علی (1385) تأملی در مدرنیتۀ ایرانی، ترجمۀ جلال توکلیان، تهران: طرح نو.
میرعابدینی، حسن (1383) صدسال داستان نویسی در ایران، تهران: نشر چشمه.
وبر، ماکس (1367) مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، ترجمۀ احمد صدارتی، تهران: مرکز.
مقالات
پرستش، شهرام. (1383). ادبیات داستانی و سرنوشت جامعه ایران، نامۀ علوم اجتماعی، 19(23)، 23-29.
مناجاتی، علیرضا، حسینی کازرونی، سید احمد، اردلانی، شمس‌الحاجیه. (1399). تحلیل عناصر مدرنیته در رمان کلیدر محمود دولت آبادی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 12(43)، 41-60. doi: 10.30495/dk.2020.672384.
یدالهی شاه‌راه، رویا. (1392). تکامل شخصیت وهاب در زمینه عشق در داستان خانۀ ادریسی‌ها بر مبنای الگوی سفر قهرمان جوزف کمپبل. نقد ادبی، 6(24)، 198-169. dor: 20.10 .01.1.20080360.1392.6.24.2.9
پایان‌نامه‌ها
قلی‌زاده بالدرلور، معصومه (1388) نقد و تحلیل آثار داستانی غزاله علیزاده، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس.
_||_Books
Alizadeh, Ghazaleh (2021) The House of the Idrisis, Tehran: Toos Publications.
Azad Armaki, Taghi (1996) Iranian Modernity, Tehran: Community Publishing.
Giddens, Anthony et al. (2001) Collection of Articles on Modernism, Translated by Hassan Ali Nozari, Tehran: The Role of the World.
Jahanbegloo, Ramin (2008) A Time for Humanity, Tehran: Ney.
Mir Abedini, Hassan (2004) One Hundred Years of Story Writing in Iran, Tehran: Cheshmeh Publishing.
Mir Sepasi, Ali (2006) A Reflection on Iranian Modernity, translated by Jalal Tavakolian, Tehran: New Design.
Pedram, Massoud (2004) Religious and Modern Intellectuals, Tehran: Gam No Publications.
Sari al-Qalam, Mahmoud (1993) Wisdom and Development, Tehran: Ambassador.
Shiri, Ghahraman (2008) Schools of story writing in Iran, Tehran: Cheshmeh Publishing.
Weber, Max (1988) Basic Concepts of Sociology, translated by Ahmad Sadrati, Tehran: Center.
Zarrinkoob, Abdolhossein (1998) Literary Criticism, Tehran: Amirkabir.
Articles
Monajati, A., Hosseini Kazerooni, S. A., Ardalani, S. (2020). The Analysis of Modernism Elements in Mahmud Dawlatabadi s Kelidar. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 12(43), 41-60. doi: 10.30495/dk.2020.672384.
Worship, S. (2004). fiction and the fate of Iranian society, Journal of Social Sciences, 19(23), 23-29.
Yadallhi Shahrah, R. (2012). The evolution of Wahhab's character in the field of love in the story of the House of Idrisis based on the model of Joseph Campbell's hero's journey. Literary Review, 6(24), 169-198. dor: 20.1001.1.20080360.1392.6.2 4.2.9.
Theses Gholizadeh Balderlor, Masoumeh (2008) Criticism and analysis of Ghazaleh Alizadeh's fictional works, master's thesis in Persian language and literature, Tarbiat Modares University.