سبک شناسی تاریخ عالم آرای عباسی اثر اسکندر بیگ منشی
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
مرجان رضاتاجی
1
(دانش آموختۀ دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج،)
احمد ذاکری
2
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.)
کلید واژه: ویژگی های سبکی, سطح فکری, سطح ادبی, سطح زبانی, عالم آرای عباسی,
چکیده مقاله :
عالم آرای عباسی، کتابی است در باب تاریخ پادشاهان صفوی، از زمان شاه اسماعیل یکم تا پایان پادشاهی شاه عباس یکم، که توسط اسکندر بیگ ترکمان، ملقب به منشی، یکی از دبیران دربار صفوی نوشته شده است. این کتاب در کل مهم ترین سند تاریخی دوران شاه عباس یکم و پنج سال ابتدایی سلطنت شاه صفی محسوب می گردد که به نثری ساده اما آشفته نوشته شده و از بهترین کتاب های تاریخی دورۀ خود به شمار می آید.در مقالۀ حاضر، کتاب عالم آرای عباسی براساس سه رویکرد زبانی، ادبی و فکری بررسی شده که از مهم ترین ویژگی های زبانی این کتاب، می توان به فراوانی واژگان مغولی غریب و نامأنوس در هر سطر، اقتباس از آیات و احادیث، استشهاد به اشعار عربی و فارسی اشاره کرد. در این اثر اطناب و کثرت مترادفات بسامد بسیار بالایی دارد تا حدی که به تکرار و گزافه گویی منجر شده است. از بین رفتن جمله بندی های موجز به شیوۀ قدیم وفخامت و جزالت نثر به ضعف تألیف و سستی الفاظ مبدل گشته است و به نوعی آن ابهت و استحکامی که در زبان دری موج میزند، در این اثر وجود ندارد. در بعد ادبی گرایش زیاد نویسنده به انواع سجع، جناس، تشبیه و کنایه است. و در حوزۀ ویژگی های فکری به سنت های گفتاری(اعتقادات، ارز ش ها، دانش ها) و سنت های رفتاری(رسوم اخلاقی و قومی، باورها)و سنت های مادی (کیفیت کالاها، بناها و ابزار) پرداخته است. مقالة پیش رو می کوشد تا چگونگی سبک این اثر را بررسی نماید.
Alam Aray Abasi a the book is bound up with the Safavi monarchy from first king Esmail until end of the first king Abas monarchy written by Eskandar Beig-Torkaman one of Safavi’s court secretaries. This book is the most noteworthy historical document in first king Abas and The king Safi monarchy’s primary five years, and it is paramount book in its era.On this current article Alam Aray Abasi’s book has been analyzed according to three approaches: linguistic, Literary and intellectualwhich the most significant feature is the abundance of curious Mongolian vocabularies, modifying the verses ,andadducing to the Persian and Arabic poems. In this opus, there are ample multiplicity of thesauruses in so far that it precipitates additional sentences. Wasting the phrasing on an old way It causes lots of weakness in phrases that clear in Dari, not existing in this opus. In literary point of view, author tendency has different types of similes, riming prose and it searches in the field of meditation to spoken traditions(faith, values, knowledge) and behavioral traditionsand pecuniary traditions(quality of hats, structures and tools). The presented article is trying to analyze style of the current opus.
اسکندر بیک منشی، (ترکمان) (1392 ) عالم آرای عباسی، تصحیح ایرج افشار، چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر.
بهار، محمد تقی (1388) سبک شناسی، چاپ سوم، تهران: زوار.
دهخدا، علی اکبر (1377) لغت نامۀ فارسی، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.
شمیسا، سیروس (1378) نگاهی تازه به بدیع، چاپ یازدهم، تهران: فردوس.
شمیسا، سیروس (1387) سبک شناسی نثر، تهران، چاپ دوازدهم، تهران: میترا.
صفا، ذبیح الله (1378) تاریخ ادبیات ایران، جلد4، تلخیص محمد ترابی، چاپ اول ، تهران: فردوس.
فتوحی، محمود (1391) سبک شناسی نظریه ها، تهران: سخن.
معین، محمد (1388) فرهنگ فارسی، چاپ بیست ششم، تهران: امیرکبیر.
_||_Eskandar Beyk Monshi, (Turkman) (2013) Abbasi Scholars, edited by Iraj Afshar, fifth edition, Tehran: Amirkabir.
Bahar, Mohammad Taghi (2009) Stylistics, third edition, Tehran: Zavar.
Dehkhoda, Ali Akbar (1998) Persian Dictionary, First Edition, Tehran: University of Tehran.
Shamisa, Sirus (1999) A New Look at Badie, Eleventh Edition, Tehran: Ferdows.
Shamisa, Sirus (2008) Stylistics of prose, Tehran, twelfth edition, Tehran: Mitra.
Safa, Zabihollah (1999) History of Iranian Literature, Volume 4, Summary of Mohammad Torabi, First Edition, Tehran: Ferdows.
Fotouhi, Mahmoud (2012) Stylistics of theories, Tehran: Sokhan. Moein, Mohammad (2009) Farhang-e Farsi, twenty-sixth edition, Tehran: Amirkabir.