بررسی و تحلیل گونه‌های فخر در دیوان خاقانی شروانی
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
غلامرضا کافی
1
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.)
کلید واژه: خاقانی شروانی, گونه های فخر, مفاخره, انواع ادبی,
چکیده مقاله :
فن مفاخره که از فروع نوع ادبی حماسه به حساب می‌آید، یکی از بن‌مایه‌های مضمونی شعر فارسی، بلکه ادبیات جهان به شمار می‌رود. البته در این میان برخی شاعران به فراوانی از آن سود می‌برند که خاقانی شروانی یکی از این چهره‌هاست. خاقانی با نازش به خود و شیفتگی به شعر خویش، در خودستایی و برتری‌جویی مبالغه کرده است. در این مقاله، گونه‌های مختلف فخر وی در بیش از ده تقسیم بررسی و دلایل مفاخرۀ شاعر نیز به تمامی بیان شده است و این نکته چشم‌انداز تازه‌ای برای مقالۀ حاضر رقم زده است. همچنین سخن در واسوخت از فخر مبحث کاملاً جدیدی است که در این نوشته و با توجه به شواهد متعدد آن در شعر خاقانی، مورد توجه قرار گرفته است. روش تحقیق ما در این مقاله کتابخانه‌ای است و به‌شیوۀ منبع‌پژوهی، پس از تدوین یافته‌ها به تحلیل داده‌ها پرداخته‌ایم. سخن‌ستایی، برتری‌جویی و فخر به فضایل اخلاقی از برترین مفاخرات این شاعر است.
The Mofakhereh (Self-Admiration) technique is one of the secondary epic literary types as one of the foundations of the Persian implicit poetry themes ad is considered in world literature, too. Of course, there are many poets who used this technique among which Khaghani Shervani is one of the prominent poets. By being proud of himself and narcissism about his poets, Khaghani exaggerated in self-admiration and superiority. In this article, different types of pride in his poetry would be analyzed in 2 classes and his self-admiration relative to other poets would be explained as innovative dimension of this article. In addition, speaking of the pride or suckling of the pride is a new argument which is considered in this article based on different evidence in Khaghani’s poetry. Admiration, superiority and being proud of ethical values are the frequently used honors of this poet.
کتاب‌ها
اصفهانی، جمال الدین عبدالرزاق (1320) دیوان کامل، به تصحیح حسن وحید دستجردی، تهران: ارمغان.
الفاخوری، حنّا (1381) تاریخ ادبیات زبان عربی، تهران: توس.
الفاخوری، حنّا (بی تا) الفخر و الحماسه، قاهره: دارالمعارف مصر.
امیری خراسانی، احمد (1383) مفاخره در شعر فارسی، جلد1، تهران: دارالهدی.
تجلیل، جلیل (1368) نقش بند سخن، تهران: اشراقیه.
خاقانی شروانی، افضل الدین (1378) دیوان خاقانی شروانی، به کوشش ضیاءالدین سجادی، چاپ6، تهران: زوّار.
دهخدا، علی اکبر (1377) لغتنامه، تهران: موسسۀ لغتنامۀ دهخدا.
شمیسا، سیروس (1387) انواع ادبی، تهران: میترا.
طالب آملی، محمد (1347) کلیات اشعار طالب آملی، به اهتمام طاهری شهاب، تهران: سنایی.
عوفی، محمد (بیتا) لباب الالباب، تهران: لیدن.
فروزانفر، بدیعالزمان (1358) سخن و سخنوران، چاپ 5، تهران: خوارزمی.
کافی، غلامرضا (1381) دستی بر آتش، شیراز: نوید.
مؤتمن، زین العابدین (1364) شعر و ادب فارسی، تهران: زرین.
مقالات
پروینی، خلیل و تورج زینیوند. (1383). مقایسۀ بین متنی فخر در دیوان متنبی و خاقانی. مجلۀ تخصصی زبان و ادبیات دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد،37(2)، 155-173.
کافی، غلامرضا. (1392). بررسی گونه‌های فخر در دیوان طالب آملی. شعر پژوهی(بوستان ادب)، 5(2)، 103-130. doi: 10.22099/jba.2013.486.
نیکدار اصل، محمدحسین. (1391). بررسی گونه‌های فخر در دیوان حافظ. شعر پژوهی(بوستان ادب)، 2(3)، 223-248.doi: 10.22099/jba.2012.314.
_||_Books
Al-fa Khouri, Hanna (2002) History of Arabic Language Literature, Tehran: Tos.
Al-faKhouri, Hanna (No date) Al-Fakhr and Al-Hamasa, Cairo: Dar al-Maarif Misr.
Amiri Khorasani, Ahmad (2004) Boast in Persian Poetry, Volume 1, Tehran: Dar al Hodi.
Aufi, Mohammad (No date) Lababalalbab, Tehran: Leiden Press.
Dehkhoda, Aliakbar (1998) Dictionary, Tehran: Dehkhoda Dictionary Institute.
Esfahani, Jamaluddin Abdul Razzaq (1941) Diwan Kamel, edited by Hassan Vahid Dastjardi, Tehran: Armaghan.
Forozanfar, Badi'alzaman (1979) Sokhon and Sokhronan, 5th edition, Tehran: Khwarazmi.
Kafi, Gholamreza (2002) Hand on Fire, Shiraz: Navid.
Khaqani Shervani, Afzaluddin (1999) Diwan Khaqani Shervani, edited by Ziauddin Sajjadi, 6th edition, Tehran: Zovar.
Motaman, Zainal Abdin (1985) Persian poetry and literature, Tehran: Zarin.
Shamisa, Siros (2008) Literary types, Tehran: Mitra.
Tagleil, Jalil (1989) Naqshband Sokhon, Tehran: Ishraqieh.
Taleb Amoli, Mohammad (1968) Taleb Amoli's Poems, edited by Taheri Shahab, Tehran: Sanai.
Articles
Kafi, Gholamreza. (2012). Examining the types of pride in Diwan Talib Amoli. Poetry Research (Bostan Adeb), 5(2), 103-130. doi: 10.22099/jba.2013.486.
Nikdar Asl, Mohammad Hossein. (2011). Examining the types of pride in Diwan Hafez. Poetry Research (Bostan Adab), 2(3), 223-248.doi: 10.22099/jba.2012.314.
Parvini, Khalil and Toraj Zinivand. (2004). Intertextual comparison of Fakhr in Diwan Motanbi and Khaqani. Specialized Journal of Language and Literature, School of Literature and Humanities University of Mashhad, 37(2), 155-173.