مطالعه تطبیقی عملکرد سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا در قبال جرائم سایبری بین‌المللی
محورهای موضوعی :
محمد نصیری نوجه ده سادات
1
,
مهدی نیک نفس
2
*
,
بابک پور قهرمانی
3
1 - حقوق، علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه، مراغه، ایران
2 - حقوق، علوم انسانی، آزاد اسلامی واحد بوشهر، بوشهر، ایران
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه
کلید واژه: جرائم سایبری, جرائم رایانه‌ای, اتحادیه اروپا, سازمان‌ملل,
چکیده مقاله :
جرایم سایبری به طور بالقوه مضر و چند وجهی هستند. بنابراین، جرایم سایبری تقریباً همه دولت‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. توسعه و تکامل فضای سایبری منجر به پیدایش انواع جرایم سایبری شده است و از این رو در دهه‌های اخیر کشورها در راستای تدوین معاهدات بین‌المللی برای مبارزه با جرایم سایبری گام برداشته‌اند. در مورد لزوم مضر بودن و سازگاری با قوانینی که شامل همکاری بین‌المللی برای مبارزه با جرایم سایبری می‌شود، تردیدی وجود ندارد. تغییرات ساختاری ناشی از بکارگیری فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی، جوامع بشری را با چالش‌های جدیدی مواجه کرده و زمینه‌ها و افق‌های جدیدی را برای بشریت گشوده است. روابط بین‌الملل نمی‌تواند نسبت به جرایم فضای مجازی بی‌تفاوت باشد که محرکی برای طمع مهاجمان فضای مجازی و نتیجه رفتارهای مجرمانه جدی خواهد بود. یکی از این معاهدات بین‌المللی، معاهده جرایم سایبری شورای اروپا (کنوانسیون بوداپست) در سال 2001 به عنوان اولین معاهده در زمینه جرایم سایبری نوشته شد. بر اساس گزارش کارگروه کارشناسان دولتی از سال 2015، سازمان ملل متحد و تمامی دولت‌ها در طراحی مفهوم توانمندسازی سایبری به طور همزمان چندین هدف را در نظر گرفته‌اند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ایجاد مانع سایبری برای مبارزه موثر با فعالیت‌های مخرب و ناقض حقوق بین‌المللی نهادهای دولتی یا غیردولتی، ایجاد شبکه‌ای موثر برای مبارزه با جرایم سازمان یافته بین‌المللی و ارتقای استانداردهای حقوق بشر با هدف ایجاد شفافیت.
Cybercrimes are inherently harmful and multifaceted, and therefore affect virtually all governments. The development and evolution of cyberspace have given rise to diverse forms of cybercrime, prompting states over recent decades to pursue international treaties aimed at combating such offenses. There is no doubt as to the harmful nature of cybercrime and the necessity of harmonizing laws to facilitate international cooperation in addressing it. Structural changes brought about by the adoption of modern information and communication technologies have posed new challenges for human societies while simultaneously opening new horizons. International relations cannot remain indifferent to cybercrime, as inaction would only fuel the ambitions of cyber attackers and result in severe criminal consequences. One of the key international instruments in this field is the Council of Europe Convention on Cybercrime (the Budapest Convention), drafted in 2001 as the first treaty dedicated to cybercrime. According to the report of the UN Governmental Experts Group (since 2015), the United Nations and its member states have pursued the concept of “cyber empowerment” with multiple objectives, including establishing cyber deterrence to effectively counter malicious activities violating international law by state or non-state actors, creating an effective network to combat transnational organized crime, and promoting human rights standards aimed at enhancing transparency.
1. زندی، محمدرضا، تحقیقات مقدماتی در جرائم سایبری، نشر جنگل، چ سوم، ۱۳۹۲،
2. زندی، محمدرضا، تحقیقات مقدماتی در جرایم سایبری، چاپ دوم، تهران، انتشارات جنگل، ۱۳۹۳.
3. رضوي، محمد(1386). «جرائم سايبري و نقش پليس در پيشگيري از اين جرائم و كشف آنها»، فصلنامه دانش انتظامي، سال نهم، ش 1.
4. دی انجليز، جينا، جرائم سایبر، ترجمه‌ی سعید حافظی و عبد الصمد خرم آبادی، ۱۳۸۳،چاپ اول، تهران: دبیر خانه‌ی شورای عالی اطلاع رسانی.
5. دزیانی، محمد حسن، مبانی صلاحیت کیفری در فضای سایبر، کار پژوهشی شورای عالی انفورماتیک، ۱۳۸۴،
6. دزياني، محمد حسن (1389). جرايم سايبري، تهران: روزنامة رسـمي جمهـورياسلامي ايران.
7. دبلفون، زويه لينان، حقوق تجارت الکترونیک، ترجمه ستار زرکلام، نشر شهر دانش، چ اول، ۱۳۸۸.
8. خرم آبادی، احمد، مسئولیت کیفری ارائه دهندگان خدمات اینترنتی، چاپ اول، تهران، انتشارات دادیار،1391.
9. خالقی، علی، جستارهایی از حقوق جزای بین الملل، چاپ دوم، تهران، انتشارات شهر دانش، ۱۳۹۰.
10. حسـنوي، رضـا و فرسـايي، داريـوش(1379). فرهنـگ تشـريحي كـامپيوترماكروسافت 2000، تهران: انتشارات دانشيار.
11. حسن بیگی، ابراهیم، حقوق و امنیت در فضای سایبر، چاپ اول، تهران : موسسه فرهنگی تحقیقات ابرار معاصر تهران، 1384.
12. حسن بيگي، ابراهيم(1384). حقوق و امنيت در فضاي سايبر، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقيقات بين المللي ابرار معاصر.
13. حبيب زاده، محمدجعفر و اميرحمزه زينالي( 1384). «درآمدي بر برخي محدوديت هاي عملي جرم انگاري،»نامه حقوقي، جلد اول، ش 1.
14. حاجيلي، محمود) 1388(. وضعيت فناوري ارتباطات در حوزه جوانان، دبيرخانه شوراي عالي اطلاع رساني.
15. حاجي دهآبادي، احمد (1389). «مقررات كيفري لايحه حمايت از خانواده در بوته نقد»، مطالعات راهبردي زنان (كتاب زنان سابق)، ش 48.
16. حاجی ده آبادی، احمد، جبران خسارت بزهدیده، ناشر سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۸.
17. جیمز اسلوین، اینترنت و جامعه. ترجمه: عباس گیلوری و علی رادباوه، ۱۳۸۰، چاپ اول، تهران: انتشارات کتابدار.
18. جوكز، یونی و همکاران، جرم و اینترنت، برگردان: رسول نجار، تهران، انتشارات دانشگاه علوم انتظامی، ۱۳۸۹.
19. جوكز، يوني و همكاران(1389). جرم و اينترنت، ترجمـه: رسـول نجـار، تهـران:
20. جوانمرد، بهروز، آیین دادرسی کیفری اختصاصی در جرایم سازمان یافته فراملی، چاپ اول، تهران، انتشارات جنگل، ۱۳۶۳.
21. جوان جعفري، عبدالرضا و مهدي سيدزاده ثاني(1391). رهنمودهاي عملي پيشگيري از جرم، معاونت پيشگيري از وقوع جرم قوه قضائيه، چاپ اول، تهران، انتشارات ميزان.
22. جمشیدی، علیرضا، سياست جنایی مشارکتی، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان، ۱۳۹۰.
23. جمشيدي، عليرضا(1390). سياست جنايي مشاركتي، چاپ اول، تهران، انتشارات ميزان.
24. جلالی فراهانی، امیر حسین، ترجمه کنوانسیون جرایم محیط سایبر ۲۰۰۱، چاپ اول، تهران، مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه، ۱۳۸۳.
25. جلالی فراهانی، امیر حسین، منفرد، محبوبه، زیر نظر علی حسین نجفی ابرند آبادی، تهران، میزان، چاپ نخست، ۱۳۹۱.
26. جلالی فراهانی، ا.(1394)، درآمدی بر آئین دادرسی کیفری جرایم سایبری، تهران: انتشارات خرسندی، چاپ دوم.
27. جلالی فراهانی، ا. (1395)، کنوانسیون جرایم سایبر و پروتکل الحاقی آن، تهران، انتشارات خرسندی،چاپ دوم.
28. جلالی فر اهانی، امیرحسین، درآمدی بر آیین دادرسی کیفری جرائم سایبری، انتشارات خرسندی، 1389.
29. جاویدنیا، جواد، جرائم تجارت الکترونیکی، نشر خرسندی، 1387
30. توكل، محمد و ابراهيم كاظم پور(1384). دگرگوني هاي اجتماعي در يك جامعه اطلاعاتي، تهران،انتشارات كميسيون ملي يونسكو.
31. تراب زاده، حسین، بررسی صحنه های جرم الکترونیکی، فصلنامه کارآگاه، شماره ۶، ۱۳۸۸.
32. پيكا، ژرژ (1390). جرم شناسي، ترجمه علي حسين نجفي ابرندآبادي، چاپ دوم، تهران، انتشارات ميزان.
33. پاکزاد، بتول، جرائم کامپیوتری، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی،1385.
34. بكاريا، سزار (1380). رساله جرائم و مجازاتها، ترجمه محمدعلي اردبيلي، چاپ دوم، تهران، انتشارات ميزان.
35. بسته نگار، محمد، حقوق بشر از منظر انديشمندان، شركت سهامي انتشار 1389
36. باقرزاده، فاطمه، امضای دیجیتال و هویت مجازی، مجموعه مقالات دومین کنفرانس شهر الكترونیكی، نشر جهاد دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۸.
37. باستانی، برومند، جرائم کامپیوتری و اینترنتی جلوه ای نوین از بزهکاری، چاپ سوم، تهران،بهنامی، 1390
38. انصاری، محمد باقر، حریم خصوصی، انتشارات سمت، چ دوم، ۱۳۸۶.
39. انصاری، باقر، حقوق رسانه، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۹۰.
40. امیدی، جلیل، حقوق بشر در دعاوی کیفری بر اساس اسناد بین المللی و منطقه ای، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش ۴۹، ۱۳۷۹، ص۳۹ و نیز همو، دادرسی کیفری و حقوق بشر، مجله پژوهش و مجلس، س۱۰، ش ۳۸، تابستان ۱۳۸۲.
41. آلبوعلی، امیر، صلاحیت محاکم در جرائم سایبری، تهران، انتشارات جنگل، 1392.
42. اکبری فومنی، فرناز، اصل برائت در گذار تاریخ، مجله حقوقی دادگستری، دوره جدید، ش ۶۲ و ۶۳، بهار و تابستان ۱۳۸۷.
43. آقایی جنت مکان، حسین، تضمین حقوق متهم در قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب مصوب ۱۳۷۳، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۷۵.
44. اصلانی، حمیدرضا، حقوق فناوری اطلاعات، نشر جنگل، چ سوم، ۱۳۹۱.
45. آشوری، محمد، عدالت کیفری، انتشارات گنج دانش، چ اول، ۱۳۷۶، ص ۶۷ و نیز همو، نگاهی به حقوق متهم در حقوق اساسی و قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری، مجله مجتمع آموزشی عالی قم، سال اول، شماره سوم، ۱۳۸۸،
46. آشوری، محمد، حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت، ج اول، انتشارات گرایش، چ سوم، ۱۳۸۳،
47. آشوری، محمد، آیین دادرسی کیفری، جلد دوم، تهران، انتشارات سمت، چاپ سوم، ۱۳۸۲.
48. اسلامی، ابراهیم، جایگاه حمایت از بزه دیدگان جرائم سایبری در مقررات کیفری حقوق داخلی و حقوق بین الملل، پژوهش نامه حقوق اسلامی، سال هفدهم، شماره 1.
49. آریا، ناصر، فرهنگ اصطلاحات کامپیوتر و شبکه های کامپیوتری، مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی، 1372.
50. امامی، محمد، مصلحت گرایی در دادرسی های جزایی، مجله حقوقی دادگستری، ش۲۳، تابستان ۱۳۷۷
51. پوربافرانی، حسین، اصل صلاحیت واقعی در حقوق جزای بین الملل و ایران، مجله حقوقی دادگستری، ۱۳۸۲، شماره ۴۲،
52. پی جوی صحنه جرم الکترونیک، بخش اول، ترجمه و تلخيص محمدحسن دزیانی، خبرنامه انفورماتیک، سال ۱۹، ش۹۴، بهمن ۱۳۸۳.
53. جلالی فراهانی، ا. (1387)، جنبه های حقوقی اقدامات کیفری بین المللی مجریان قانون در قبال جرایم سایبری، فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، سال 3، شماره 8، صص 81-35.
54. جلالی فراهانی، امیر حسین، صلاحیت کیفری در فضای سایبر، نشریه فقه و حقوق، سال سوم، شماره ۱۱، ۱۳۸۵.
55. جلالی فراهانی، امیر حسین، منفرد، محبویه، حمایت قانونی از آسیب دیدگان سایبری، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال بیستم، شماره 3، بهار ۱۳۹۲.
56. جلالي فراهاني، اميرحسين (1383). «پيشگيري از جرائم رايانه اي»، مجله حقوقي دادگستري، ش 47.
57. جلالي فراهاني، اميرحسين، «پول شويي الكترونيكي«، فصلنامه فقه و حقوق 1389
58. جلالي فراهاني، اميرحسين، «پيشگيري از جرائم رايانه اي«، مجله حقوقي دادگستري 1392
59. جلالی فراهانی، امیرحسین، استنادپذیری ادله الکترونیکی در امور کیفری، مجله فقه و حقوق، س 4، ش 15، 1386.
60. جلالي، علي اكبـر(1391).رفتـار شناسـي مجرمـان در فضـاي سـايبر، فصـلنامة كارآگاه، دورة دوم، سال ششم، شمارة 21.
61. جوان جعفري، عبدالرضا (1385). «جرائم سايبر و چالش هاي نوين سياست كيفري،»مجموعه مقالات همايش جهاني شدن حقوق و چالش هاي آن، مشهد، دانشگاه فردوسي.
62. حبيب زاده، محمدجعفر و اسماعيل رحيمي نژاد (1387). «مجازات هاي نامتناسب مجازاتهاي مغاير با كرامت انساني»، فصلنامه حقوق دانشگاه تهران، دوره 38، ش 2.
63. حبیب زاده، محمدجعفر و سید مصطفی محقق داماد، اصل قانونی بودن جرائم و مجازات ها در حقوق ایران، نشریه دانشگاه شاهد، ش ۲۰، ۱۳۷۴.
64. خرم آبادی، عبدالصمد، تاریخچه، تعریف و طبقه بندی جرم رایانه‌ای، مجموعه مقالات همایش بررسی جنبه های حقوقی فناوری اطلاعات، معاونت حقوقی و توسعه قضایی قوه قضاییه، نشر سلسبيل، چاپ اول، ۱۳۸۴.
65. خرم آبادی، عبدالصمد، کلاهبرداری رایانه‌ای از دیدگاه بین المللی و وضعیت ایران، فصلنامه حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، سال ۳۷، شماره ۲، تابستان ۸۶.
66. خسروی فارسانی، علی، بیراوند، شاهپور، مقایسه وجه التزام و خسارت تنبیهی، مجله حقوقی دادگستری، ۱۳۸۹.
67. داودی گرمارودی، هما، مکتب نئوکلاسیک و احیاء رویکرد سزاده، مجله حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران، شماره ۶۸، تابستان ۱۳۸۴
68. درگاهي، حسين و رضوي، سيد منصور(1386). اعتياد به اينترنت و عوامل مؤثر بـرآن در ساكنان منطقه 2 غرب تهران، فصلنامة پايش، سال ششم، شمارة سوم، صص272-265.
69. ذوالفقاری، سهیل، توانگر، علی، سیاست تقنینی جمهوری اسلامی ایران در زمینه جرائم رایانه‌ای، نشریه PURE LIFE , پاییز 1398.
70. ر ضوی، محمد و سیدعلی خزایی، حقوق شهروندی در فرایند کشف جرم، فصلنامه دانش انتظامی، سال نهم، شماره چهارم، ۱۳۸۹.
71. رجبي پور، محمود( 1382). راهبرد پيشگيري اجتماعي از جـرم( تعامـل پلـيس ودانش آموزان)، فصلنامة دانش انتظامي، سال پنجم، شمارة سوم، صص 32-7.
72. رحمدل، منصور، حق انسان بر حریم خصوصی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره ۷، زمستان ۱۳۸۳.
73. رحمدل، منصور، قانون اساسی ایران و اصل برائت، نشریه حقوق اساسی، سال چهارم، شششم و هفتم، زمستان ۱۳۸۵.
74. رستمي، ولي(1386). «مشاركت مردم در فرايند كيفري» (بررسي سياست جنايي كشورهاي غربي)،فصلنامه حقوق دانشگاه تهران، سال 37، ش 2.
75. رستمی، ولی، مشارکت مردم در فرایند كیفری، فصلنامه حقوق دانشگاه تهران، سال ۳۷، شماره ۲، ۱۳۸۶.
منابع انگلیسی
1. Schell, B. H., & C. Martin (2004), Cyber crime: A Reference Handbook, Santa Barbara, California: ABC-CLIO.
2. - Sharma, A. (2005), "World Seeks a Wider Web Role", Congressional Quarterly Weekly, Report Nov 14, pp. 3039-3047.
3. Simon, G. E. (1998), "Cyberporn and Censorship: Constitutional Barriers to Preventing Access to Internet Pornography by Minors", The Journal of Criminal Law and Criminology, 88(3), pp. 1033-1043.
4. Silver, O. (2001), "European Cyber Crime Proposal Released", Computer Fraud and Security, (5), pp. 3-17.
5. Sinrod, E. J. & W.P. Reilly (2000), "Cyber-Crimes: A Practical Approach to the Application of Federal Computer Crime Laws", Santa Clara Computer and High Technology Law Journal, 16(2), pp. 3-51.
6. Speer, D. L. (2000), "Redefining Borders: The Challenges of Cyber Crime", Law and Social Change, 34, pp. 261-273.
7. Stolz, B. A. (1983), "Congress and Capital Punishment: An Exercise in Symbolic Politics", Law and Policy Quarterly, 5(2), pp. 153-165.
8. Swire, P. P. (2005), "Elephants and Mice Revisited: Law and Choice of Law on the Internet", University of Pennsylvania Law Review, 153(6), pp. 1979-1992.
9. U.S. Ratifies International Cyber Crime Treaty (2006), Computer Fraud and Security, November 5, pp. 1-27.
10. Walden, I. (2004), "Harmonising Computer Crime Laws in Europe", European Journal of Crime; Criminal Law and Criminal Justice, 12(4), pp. 325-335.
11. Wales, E. (2000), "Draft Council of Europe Cyber Crime Convention Upsets Civil Rights Bodies", Computer Fraud and Security Issue, 12, pp. 5-17.
12. Wible, B. (2003), "A Site Where Hackers Are Welcome: Using Hack-In Contests to Shape Preferences and Deter Computer Crime" The Yale Law Journal, 112(6), pp. 1573- 1581.
13. Wired Society (2002), The Nation, May 4.
14. Yam, J. T. (2001), "Cyber crime Treaty Under Way", Business Word, May 3, pp. 5-13.