مطالعه تطبیقی اجرای اصل آزادی قراردادی در انعقاد قراردادهای اینترنتی در حقوق ایران و انگلیس

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات حقوقی فضای مجازی

معصومه علیپور ^{1 *} , سید محمد هادی مهدوی ² , داود نصیران نجف ابادی ³

1 -
2 - گروه حقوق
3 - دانشکده حقوق ،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف اباد، نجف اباد، ایران

تاریخ دریافت : 1403/08/28 تاریخ پذیرش : 1403/11/23 تاریخ انتشار : 1404/03/18

کلید واژه: آزادی قراردادی, قراردادهای اینترنتی, حقوق ایران, حقوق انگلیس, حمایت از مصرف‌کنندگان,

چکیده مقاله :

اصل آزادی قراردادی یکی از اصول بنیادین حقوق خصوصی است که در نظام‌های حقوقی مختلف به‌ویژه ایران و انگلیس، نقش مهمی در تنظیم روابط قراردادی ایفا می‌کند. این مقاله به بررسی تطبیقی نحوه اجرای این اصل در قراردادهای اینترنتی در حقوق ایران و انگلیس می‌پردازد. در حقوق ایران، آزادی قراردادی بر اساس ماده 10 قانون مدنی به رسمیت شناخته شده است، اما محدودیت‌هایی نظیر عدم مخالفت با نظم عمومی و قوانین آمره بر آن اعمال می‌شود. در مقابل، در حقوق انگلیس، آزادی قراردادی بر اساس اصول کامن‌لا و با تأکید بر شفافیت اطلاعات و عدالت قراردادی اجرا می‌شود. قوانین ایران مانند قانون تجارت الکترونیکی و قوانین حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان تلاش دارند ضمن حمایت از مصرف‌کنندگان، چارچوب آزادی قراردادی را در فضای دیجیتال تبیین کنند. در انگلیس نیز مقرراتی نظیر Consumer Rights Act 2015 و Data Protection Act 2018 بر تضمین حقوق مصرف‌کنندگان در قراردادهای اینترنتی متمرکز هستند. از تفاوت‌های عمده میان این دو نظام حقوقی می‌توان به تأثیر ملاحظات شرعی در ایران و قوانین سکولار در انگلیس اشاره کرد. در مجموع، هرچند آزادی قراردادی در هر دو نظام حقوقی به رسمیت شناخته شده است، اما تفاوت‌های موجود در مبانی حقوقی و روش‌های اجرایی نشان می‌دهد که نظام حقوقی انگلیس در تنظیم و نظارت بر قراردادهای اینترنتی از انعطاف بیشتری برخوردار است. این مقاله بر ضرورت ایجاد تعادل میان آزادی قراردادی و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان تأکید دارد و پیشنهاداتی برای بهبود قوانین در هر دو نظام حقوقی ارائه می‌کند.

چکیده انگلیسی:

The principle of freedom of contract is one of the fundamental principles of private law, which plays an important role in regulating contractual relations in different legal systems, especially in Iran and England. This article deals with the comparative study of the implementation of this principle in Internet contracts in Iranian and British law. In Iranian law, contractual freedom is recognized based on Article 10 of the Civil Code, but restrictions such as non-opposition to public order and mandatory laws are applied to it. On the other hand, in English law, freedom of contract is implemented based on the principles of common law and with an emphasis on transparency of information and contractual fairness. Iran's laws, such as e-commerce law and consumer rights protection laws, try to explain the framework of contractual freedom in the digital space while protecting consumers. In England, there are similar regulations Consumer Rights Act 2015 and Data Protection Act 2018 focus on guaranteeing the rights of consumers in internet contracts. One of the major differences between these two legal systems is the influence of Sharia considerations in Iran and secular laws in England. In sum, although freedom of contract is recognized in both legal systems, the differences in legal foundations and enforcement methods show that the English legal system is more flexible in regulating and monitoring Internet contracts. This article emphasizes the need to strike a balance between freedom of contract and protection of consumer rights and offers suggestions for improving laws

منابع و مأخذ:


1. امامی، حسن. (1375). .حقوق مدنی. جلد اول. تهران: انتشارات اسلامی.
2. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1372). ترمینولوژی حقوق. تهران: انتشارات گنج دانش.
3. قانون امضای دیجیتال ایران، 1382.
4. قانون تجارت الکترونیکی ایران، 1382.
5. قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان، 1388.
6. قانون مدنی ایران.
7. قراردادهای استاندارد در حقوق ایران، مجله حقوق خصوصی، 1400.
8. قراردادهای آنلاین و حمایت از مصرف‌کننده، مقاله علمی، 1400.
9. قراردادهای اینترنتی در حقوق تطبیقی، نشریه دانش حقوق، 1398.
10. قراردادهای بین‌المللی در فضای مجازی، نشریه بین‌المللی حقوق تطبیقی، 2020
11. قراردادهای دیجیتال در بستر بلاکچین، مجله حقوق دیجیتال، 1401.
12. قراردادهای مصرف‌کنندگان در بستر دیجیتال، مقاله علمی، 1400.
13. قراردادهای هوشمند در حقوق ایران و انگلیس، مجله حقوق تطبیقی، 1399.
14. قراردادهای هوشمند و بلاکچین در حقوق ایران، مقاله علمی پژوهشی، 1399.
15. قوانین رقابت در انگلستان، 2020.
16. قوانین مرتبط با GDPR در اتحادیه اروپا، 2018.
17. مرکز توسعه تجارت الکترونیکی ایران، گزارش سالانه 1400.
18. مقاله تطبیقی حقوق قراردادهای آنلاین، 1399.
19. هاشمی، ناصر. (1400). "آزادی قراردادی در قراردادهای دیجیتال". مجله حقوقی دانشگاه تهران.

20. Atiyah, P. S. (1995). Introduction to the Law of Contract. Clarendon Press.
21. Atiyah, P. S. (2019). Essays on Contract. Oxford University Press.
22. Beale, H. (2020). Contract Law and Consumer Protection. Cambridge University Press.
23. Bradgate, R. (2016). “Contract Law in the Digital Age”. Journal of Business Law, 45(2), 125-140.
24. Brown, L. (2021). E-commerce and the Law. Oxford University Press.
25. Burrows, A. (2019). Remedies for Breach of Contract. Oxford University Press.
26. Carlill v. Carbolic Smoke Ball Co (1893). Law Reports.
27. Chen-Wishart, M. (2018). Contract Law. Oxford University Press.
28. Collins, H. (2020). The European Private Law. Cambridge University Press.
29. Consumer Rights Act (2015). UK Government.
30. Data Protection Act (2018). UK Government.
31. Davies, P. (2016). The Evolution of Contract Law. Springer.
32. Dyson, R. (2017). “Contractual Autonomy in E-commerce”. Oxford Journal of Legal Studies.
33. Electronic Signatures Regulations (2002). UK Government.
34. English, R. (2015). “Unfair Terms in Consumer Contracts”. Cambridge Law Journal.
35. Howells, G. (2015). “Online Consumer Rights”. Consumer Journal.
36. Howells, G., & Weatherill, S. (2020). Consumer Protection Law. Oxford University Press.
37. Klein, B. (2017). Contracting under Asymmetric Information. Oxford University Press.
38. Koffman, L., & Macdonald, E. (2018). The Law of Contract. Oxford University Press.
39. McKendrick, E. (2021). Contract Law: Text, Cases, and Materials. Oxford University Press.
40. Mill, J. S. (1859). On Liberty.
41. Peel, E. (2020). Treitel on the Law of Contract. Sweet & Maxwell.
42. Posner, R. (1977). Economic Analysis of Law. Little, Brown.
43. Posner, R. (2019). “Smart Contracts and the Law”. Harvard Law Review.
44. Rousseau, J. J. (1762). The Social Contract.
45. Schwartz, A. (2018). The Economic Analysis of Contract Law. Springer.
46. Schwartz, R. (2021). Digital Commerce and the Law. Springer.
47. Smith, J. (2022). Contract Law and Freedom of Contract. Cambridge University Press.
48. Stone, R. (2020). The Modern Law of Contract. Routledge.
49. The Competition and Markets Authority (CMA). Annual Report, 2021.
50. Treitel, G. H. (2015). The Law of Contract. Sweet & Maxwell.