تحلیل عنصر فرهنگی بومشناسی در ترجمه عربی به فارسی بر اساس چارچوب نظری نیومارک
محورهای موضوعی : شعرفاطمه کیادربندسری 1 , حامد صدقی 2 , لیلا قاسمی حاجی آبادی 3 , عزت ملاابراهیمی 4
1 - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
2 - استاد تمام و عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی
3 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد گرمسار
4 - عضو هیأت علمی دانشگاه تهران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
اختلاف زبان ها، یکی از مشکلات اساسی بشر است که مانعی برای ایجاد ارتباط انسان ها با یکدیگر به حساب می آید و یکی از راه های اصلی و مطمئن برای غلبه بر این مانع، استفاده از ترجمه است. نیومارک، یکی از نظریه پردازان شاخص معاصر، عناصر فرهنگی را به پنج دسته تقسیم می کند که مترجم باید برای انتقال درست بار فرهنگی زبان مبدأ به زبان مقصد آن ها را بشناسد و با پیشنهاد 17 روش در ترجمه این عناصر، سعی کرده تا راهکارهای مناسبی پیش روی مترجمان قرار دهد. در این راستا، نویسندگان مقاله بر آن شدند تا با روش توصیفی- تحلیلی نقش یکی از این عناصر فرهنگی به نام عنصر فرهنگی "بوم شناسی" را با تکیه بر چارچوب نظری نیومارک، شاخص تر کنند تا مشخص شود که مترجمان ایرانی برای انتقال این عنصر در ترجمه های خود بیش‌تر از کدام روش ها استفاده کرده و تا چه حد در انتقال درست آن به زبان مقصد موفق بوده اند.
Differences in languages are one of the basic human problems that are considered as an obstacle for human beings to communicate with each other and one of the main and safe ways to overcome this obstacle is to use translation. Newmark, one of the contemporary theorists, divides cultural elements into five categories that the translator must know in order to properly transfer the cultural burden of the source language to the target language, and he has tried to provide suitable solutions for translators by proposing 17 ways to translate these elements. In this regard, the authors of the article decided to highlight the role of one of these cultural elements called the cultural element "ecology" based on the Newmark theoretical framework using a descriptive-analytical method to be determined which methods have Iranian translators used the most in translating this element in their translations, and to what extent they have been successful in translating it correctly into the target language?
قرآن کریم.
ارفع، کاظم. 1381ش، ترجمه قرآن، چاپ اول، تهران: فیض کاشانی.
انصاریان، حسین. 1379ش، ترجمه نهجالبلاغه، چاپ چهارم، تهران: پیام آزادی.
انیس، ابراهیم و دیگران. 1372ش، معجمالوسیط، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
آذرنوش، آذرتاش. 1392ش، فرهنگ معاصر عربی- فارسی بر اساس فرهنگ عربی- انگلیسی هانسور، چاپ پانزدهم، تهران: نشر نی.
آیتی، عبدالمحمد. 1374ش، ترجمه قرآن، چاپ چهارم، تهران: سروش.
آیتی، عبدالمحمد. 1378ش، ترجمه نهجالبلاغه، چاپ سوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی- بنیاد نهج البلاغه.
حسن، محمد عبدالغنی. 1376ش، فن ترجمه در ادبیات عربی، مترجم: عباس عرب، چاپ اول، مشهد: آستان قدس رضوی.
دشتی، محمد. 1379ش، ترجمه نهجالبلاغه امام علی(ع)، چاپ اول، قم: مشهور.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1369ش، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن، مترجم: غلامرضا خسروی حسینی، چاپ اول، تهران: مرتضوی.
کنفانی، غسان. 1370ش، بازگشت به حیفا و پنج داستان کوتاه، مترجم: یوسف عزیزی بنی طرف، چاپ اول، تهران: چکامه.
کنفانی، غسان. 1380ش، به حیفا بازمیگردم، مترجم: محمدعلی عسگری، چاپ اول، تهران: آب.
کنفانی، غسان. 1393ش، مردانی در آفتاب، مترجم: احسان موسوی خلخالی، چاپ اول، تهران: نیلوفر.
معروف، یحیی. 1384ش، فن ترجمه(اصول نظری و عملی ترجمه از عربی به فارسی و فارسی به عربی)، چاپ پنجم، تهران: سمت.
معزی، محمد کاظم. 1372ش، ترجمه قرآن، چاپ اول، قم: اسوه.
مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان. 1371ش، تفسیر نمونه، چاپ دهم، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
منافی اناری، سالار. 1383ش، ترجمه ناپذیرها در شعر فارسی، به کوشش: فرزانه فرحزاد در کتاب مجموعه مقالات 2 هماندیشی ترجمه شناسی، تهران: یلدا قلم.
موسوی گرمارودی، علی. 1384ش، ترجمه قرآن، چاپ دوم، تهران: قدیانی.
ناظمیان، رضا. 1386ش، روشهایی در ترجمه از عربی به فارسی، چاپ سوم، تهران: سمت.
ناظمیان، رضا. 1388ش، فن ترجمه(عربی- فارسی)، تهران: دانشگاه پیام نور.
نصیری، حافظ. 1390ش، روش ارزیابی و سنجش کیفی متون ترجمه شده از عربی به فارسی، چاپ اول، تهران: سمت.
نیومارک، پیتر. 1372ش، دوره آموزش فنون ترجمه، مترجم: منصور فهیم و سعید سبزیان، چاپ سوم، تهران: رهنما.
نیومارک، پیتر. 2006م، الجامع فی الترجمه، مترجم: حسن غزاله. چاپ اول، بیروت: دار مکتبه الهلال.
الهی قمشهای، مهدی. 1380ش، ترجمه قرآن، چاپ دوم، قم: فاطمه الزهراء.
کتب انگلیسی
Newmark, peter. .1988., A Textbook of Translation, first published, New York: Prentice Hall.
Slovakova, Vera. .2007., Historical Terminology in Translation of Non-Fiction, Department of English and American Studies, English Language and Literature, B.A. Major Thesis.
مقالات و پایان‌نامه‌ها
تمام، عبدالکریم قطاف. 2005م. «إشکالیة نقل الخصوصیات الثقافیة»، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته ترجمه، الجزایر: دانشگاه منتوری.
حیدری، أحمد و کبری روشنفکر. 1393ش. «إشکالیات نقل الخصوصیات الثقافیة فی روایات نجیب محفوظ المترجمة إلی الفارسیة فی ضوء نظریة نیومارک(زقاق المدق، اللص و الکلاب، الشحّاذ نموذجا)»، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات عربی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
روشن، بلقیس و روح الله افراه. 1391ش. «ترجمه پذیری عناصر فرهنگی در اشعار سهراب سپهری و فروغ با تکیه بر چارچوب نظری نیومارک»، فصلنامه مطالعات نظری ترجمه، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 3، صص 39-51.
روشنفکر، کبری؛ هادی نظری منظم و احمد حیدری. 1392ش، «چالش‌های ترجمه پذیری عناصر فرهنگی در رمان نجیب محفوظ؛ مقایسه دو ترجمه با تکیه بر چارچوب نظری نیومارک»، فصلنامه پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، شماره 8.
علیزاده، علی. 1389ش. «مقوله‌ها و عناصر فرهنگی و چگونگی ترجمه آن‌ها در گتسبی بزرگ ترجمه کریم امامی»، مجله پژوهش ادبیات معاصر جهان، شماره 59، صص 53 تا 74.
_||_
The Holy Quran.
Arfa, Kazem. 2002, Translation of the Quran, First Edition, Tehran: Feyz Kashani.
Ansarian, Hossein 2000, translation of Nahj al-Balaghah, fourth edition, Tehran: Payam Azadi.
Anis, Ibrahim and others. 1993, Majma Al-Vasit, Tehran: Islamic Culture Publishing Office. Azarnoosh, Azartash. 2013, Contemporary Arabic-Persian Dictionary Based on Hansvar Arabic-English Dictionary, Fifteenth Edition, Tehran: Ney Publishing.
Ayati, Abdul Mohammad 1995, Quran translation, fourth edition, Tehran: Soroush.
Ayati, Abdul Mohammad 1999, translation of Nahj al-Balaghah, third edition, Tehran: Islamic Culture Publishing Office - Nahj al-Balaghah Foundation.
Hassan, Mohammad Abdul Ghani 1997, Translation Technique in Arabic Literature, Translator: Abbas Arab, First Edition, Mashhad: Astan Quds Razavi.
Dashti, Mohammad 2000, translation of Nahj al-Balaghah by Imam Ali (AS), first edition, Qom: Mashhur.
Ragheb Isfahani, Hossein bin Muhammad. 1990, translation and research of the words of the Qur'an with lexical and literary interpretation of the Qur'an, translated by Gholamreza Khosravi Hosseini, first edition, Tehran: Mortazavi.
Kanfani, Ghassan 1991, Return to Haifa and five short stories, translated by Yousef Azizi Bani Taraf, first edition, Tehran: Chakameh.
Kanfani, Ghassan 2001, I return to Haifa, Translator: Mohammad Ali Asgari, first edition, Tehran: Ab. Kanfani, Ghassan 2014, Men in the Sun, Translator: Ehsan Mousavi Khalkhali, First Edition, Tehran: Niloufar.
Maruf, Yahya. 2005, translation technique (theoretical and practical principles of translation from Arabic to Persian and Persian to Arabic), fifth edition, Tehran: Samt.
Moezzi, Mohammad Kazem 1993, translation of Quran, first edition, Qom: Oswe.
Makarem Shirazi, Nasser and a group of writers. 1992, Sample Interpretation, Tenth Edition, Tehran: Islamic Bookstore.
Manafi Anari, Salar. 2004, The untranslatable in Persian poetry, by: Farzaneh Farahzad in the book Collection of Articles 2 Symposium on Translation Studies, Tehran: Yalda Ghalam
Mousavi Garmaroodi, Ali. 2005, Quran translation, second edition, Tehran: Ghadyani.
Nazemian, Reza 2007, Methods in Translation from Arabic to Persian, Third Edition, Tehran: Samt. Nazimian, Reza 2009, translation technique (Arabic-Persian), Tehran: Payame Noor University. Nasiri, Hafez 2011, Method of evaluation and qualitative evaluation of texts translated from Arabic to Persian, first edition, Tehran: Samt.
Newmark, Peter. 1993, Teaching Course of Translation Techniques, Translator: Mansour Fahim and Saeed Sabzian, Third Edition, Tehran: Rahnama.
Newmark, Peter. 2006, Al-Jame in translation, translated by Hassan Ghazaleh. First Edition, Beirut: Dar Maktab Al-Hilal.
Elahi Ghomshei, Mehdi. 2001, translation of the Quran, second edition, Qom: Fatemeh Al-Zahra. English books
Newmark, peter. .1988., A Textbook of Translation, first published, New York: Prentice Hall.
Slovakova, Vera. .2007., Historical Terminology in Translation of Non-Fiction, Department of English and American Studies, English Language and Literature, B.A. Major Thesis.
Articles and dissertations
Tamam, Abdul Karim Qataf. 2005. "Eshkaliya Naghl Al-Khosusiyat Al-Saghafiya", Master Thesis in Translation, Algeria: University of Manturi.
Heydari, Ahmad and Kobra Roshanfekr. 1393 ") Eshkaliya Naghl Al-Khosusiyat Al-Saghafiya Fi Revayat Najib Mahfuz Al-Motarjemiye Ela Al-Farsiya Fi Zu Nazariya Newmark (Zaghagh Al-Madagh, Al-las Valketab, Al-Shahaz Namuzja)", M.Sc. of Arabic language, Tehran: Tarbiyat Modarres University.
Roshan, Belqis and Ruhollah Afrah. 2012. "Translatability of cultural elements in the poems of Sohrab Sepehri and Forough based on Newmark's theoretical framework", Quarterly Journal of Theoretical Translation Studies, Tehran: Allameh Tabatabai University, No. 3, pp. 39-51.
Roshanfekr, Kobra; Hadi Nazari Monazam and Ahmad Heidari. 2013, "Challenges of translatability of cultural elements in Najib Mahfouz's novel; Comparison of two translations based on Newmark's theoretical framework ", Quarterly Journal of Translation Studies in Arabic Language and Literature, No. 8.
Alizadeh, Ali 2010. "Categories and cultural elements and how to translate them in the great Gatsby translated by Karim Emami", Journal of Contemporary World Literature Research, No. 59, pp. 53-74.
ر