بررسی تطبیقی جنبه‌های معناشناسی و هستی شناسی زیبایی از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا

محورهای موضوعی : شعر

فرحناز عیدی ¹

1 - استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد

تاریخ دریافت : 1398/08/29 تاریخ پذیرش : 1398/08/29 تاریخ انتشار : 1398/08/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

معناشناسی زیبایی شاخصه اولی است که ابن سینا آن را به عنوان الگویی از زیبایی مطرح می‌کند. از دیدگاه وی زیبایی، غایت فی نفسه نیست و در ارتباط با خداوند است که دارای ارزش می‌شود، و منشأ همه زیبایی‌ها واجب تعالی است. همچنین نظم، تناسب و اعتدال شرایط تحقق زیبایی است و موجودی زیباست که کمال شایسته خود را داشته باشد و زیبایی مساوق با وجود و امری عینی و مشکک است. ملاصدرا زیبایی را عین وجود می‌داند و قائل به اصالت، تشکیک و اشتداد زیبایی است. از نظر وی منشأ همه زیبایی‌ها خداوند است و هر زیبایی و کمالی پرتوی از زیبایی و کمال خداوند است. بنابراین با وجود اینکه هر دو فیلسوف در مورد زیبایی غالباً نظرات مشابهی دارند اما با توجه به نظام فلسفی آن دو، در بعضی از موارد در بیان مسائل تفاوت‌هایی دیده می‌شود.

چکیده انگلیسی:

Semantics is the first criterion which Avicenna discussed it as a pattern of beauty. He believed there is no beauty per se and becomes valuable relating Lord who is the Source of beauty. Regularity, proportion and conditions balance is the fulfilment of beauty and is a beautiful creature and own a desirable perfection. Mollasadra knows beauty as the nature itself. The main source and reference of beauty is Lord from his view point and any excellence is derived from His beauty and Excellence; he believes Lord as beauty originality and aggravation. Thus although both philosophers have mostly similar viewpoints about beauty, some differences and could be found out in expressing some issues in accordance with their philosophical system.

منابع و مأخذ:

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1375ش، اشارات و تنبیهات، با شرح خواجه نصیرالدین طوسی، ج 1، چاپ اول. قم: نشر بلاغت.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1379ش، التعلیقات، چاپ چهارم، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1400ق، رسائل(رسالة العشق)، قم: انتشارات بیدار.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1405ق، الشفاء، با مقدمه عبدالرحمن بدوی، قم: نشر وزارت تعلیم و تربیت.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1417ق، الهیات شفا، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، چاپ اول، قم: مرکز نشر.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1935ق، رسالة فی ماهیة العشق، ترجمه احمد آتش، استانبول: دانشکده ادبیات استانبول.

احمدی، بابک. 1380ش، حقیقت و زیبایی، چاپ چهارم، تهران: نشر مرکز.

ارسطو. 1358ش، فن شعر، ترجمه عبدالحسین زرین‌کوب، تهران: انتشارات امیرکبیر.

افلاطون. 1380ش، مجموعه آثار، ترجمه محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، تهران: انتشارات خوارزمی.

افلوطین. 1366ش، دوره آثار، ترجمه محمدحسن لطفی، چاپ اول، تهران: انتشارات خوارزمی.

بابایی، علی. 1394ش، پریچهره حکمت: زیبایی‌شناسی در حکمت صدرا، چاپ سوم، تهران: انتشارات مولی.

صدر الدین شیرازی. 1381ش، اسفار اربعه، تصحیح احمد احمدی، جلد1-6، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی.

صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. 1382ش، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، مقدمه، تصحیح و تعلیق سید جلال‌الدین آشتیانی، قم: مؤسسه بوستان کتاب.

صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. 1410ق، اسفار(الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیةالأربعة)، جلد 1-9، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. 1354ش، المبدأ والمعاد، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلاسفه ایران.

صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم. 1380ش، المبدأ والمعاد، تحقیق سید جلال‌الدین آشتیانی، قم: انتشارت بوستان کتاب.

فارابی، ابونصر. 1385ش، السیاسة المدنیة، ترجمه جعفر سجادی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.

کاویانی، شیوا. 1375ش، خرد زیبا، تهران: نشر سی گل.

گات، بریس و دو منیک آیور لوپس، مک. 1379ش، دانشنامه زیبایی‌شناسی، گروه مترجمان، تهران: فرهنگستان هنر.

 

مقالات

اکبری، رضا. 1384ش، «ارتباط وجودشناسی و زیبایی‌شناسی در فلسفه ملاصدرا»، مجله پژوهش‌های فلسفی-کلامی، شماره 25.

هاشم نژاد، حسین. 1390ش، «زیبایی شناسی از دیدگاه ملاصدرا»، فصلنامه علمی-پژوهشی فلسفه، دوره 39، شماره 2.