تطبیق «لامیة العرب» و «لامیة العجم» در ترسیم هنجارهای اخلاقی

محورهای موضوعی : شعر

عباس اقبالی ¹ (عضو هیأت علمی گروه عربی دانشگاه کاشان(دانشیار).)
معصومه حسین‌پور ² (دانشجوی دکتری ادبیات عربی دانشگاه کاشان.)

تاریخ دریافت : 1394/09/17 تاریخ پذیرش : 1394/09/17 تاریخ انتشار : 1394/05/10

کلید واژه:

چکیده مقاله :

شعر به مثابه رسانه دیرین ادبی، بسیاری از هنجارهای اخلاقی را بازگو می‌کند. در پیشینه این رسانه دو قصیده مشهور لامیة العرب و لامیة العجم بازتاب‌دهنده فرهنگ؛ هنجارها و ناهنجاری‌های رفتاری دو نسل و دو جامعه متفاوت یعنی دوره جاهلی و عصر عباسی است. در این جستار معلوم گشته که لامیة العرب در پردازش هنجارها، بیش‌تر تصویری هنری از خلق و خوی حاکم بر جامعه جاهلی و شخصیت شنفری است، ولی لامیة العجم آیینه حکمت‌های برگرفته از آموزه‌های دینی و مثل‌های رایج عصر طغرایی است، و استدلال و برهان قراردادن حکمت‌ها وجه امتیاز سروده طغرایی بر قصیده شنفری را ثابت می‌کند.

چکیده انگلیسی:

Poetry expresses lots of ethical norms as an ancient literary media. In the background of this media two epics – “Lamiya Al Arab” and “Lamiya Al Ajam” – are the reflector of the culture, norms and abnorms of two generations and societies – dark age and Abbasid era. The present article shows that “Lamiya Al Arab” is rather an artistic image of ethics of the dark society by Shanfara but “Lamiya Al Ajam” is the mirror of religious trainings and common proverbs of Toqraee’s era and proves the priority of Toqraee’s poetry on Shanfara epics.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

نهج البلاغه.

آمدی، محمد. 1366، شرح غرر الحکم و درر الکلم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

ابن عمر البغدادی، عبدالقادر. بی‌تا، خزانة الادب، بیروت: دار صادر.

البستانی، فؤاد أفرام. 1968م، المجانی الحدیثة، بیروت: دار المشرق.

بیهقی، احمد بن حسین. 1424ق، السنن الکبری، بیروت: دار الکتب العلمیة.

سجادی، سید جعفر. 1369ش، نقد تطبیقی ادبیات ایران و عرب، تهران: آرین.

الشایب، بی‌تا، تاریخ الشعر السیاسی إلی منتصف القرن الثانی، بیروت: دار القلم.

الشنفری،عمر بن مالک. 1417ق، دیوان الشنفری، جمعه و حققه و شرحه إمیل بدیع یعقوب، الطبعة الثانیة، بیروت: دار الکتاب المغربی.

صفدی، الشیخ صلاح الدین خلیل بن ایبک. 1990م، الغیث المسجم فی شرح لامیة العجم، الطبعة الثانیة، بیروت: دار الکتب العلمیة.

الفاخوری، حنا. 1378، تاریخ الأدب العربی، تهران: انتشارات طوس.

الکاشانی، فیض. 1989م، الحقائق فی محاسن الأخلاق، بیروت: دار البلاغه.

الماغوسی، ابی جمعه سعید. 2009م، ایضاح المبهم فی لامیة العجم، دراسه و تحقیق الدکتور محمد مسعود جبران، الطبعة الاولی، بیروت: دار المدار الاسلامی.

مروه، محمدرضا. 1998م، الصعالیک فی العصر الجاهلی اخبارهم و اشعارهم، بیروت: دار الکتب العلمیه.

معالیقی، منذر. 1408ق، ادب عرب الجاهلیه و الاسلام، الطبعة الاولی، بیروت: دار الکتاب العربی.

هاشملو، محمدرضا. 1383ش، بررسی و نقد اشعار صعالیک، چاپ اول، انتشارات دانشگاه گیلان.

 

مقالات

اکبری بیرق، حسن و رقیه خانمحمدزاده. «تأثیرپذیری تفکر اخلاقی صادق هدایت از فلسفه نیچه»، مجله مطالعات ادبیات تطبیقی، سال هشتم، شماره 29، بهار 1393، صص 87.

ممتحن، مهدی و محبوبه بهمنی. «بررسی تطبیقی اندیشه‌های اقبال لاهوری و امیرالشعرا شوقی»، مجله مطالعات ادبیات تطبیقی، سال ششم، شماره 24، زمستان 1391، صص:7-30.