مقایسه سبکی هجویات انوری و متنبی

محورهای موضوعی : شعر

ناصر بهرامی ¹ , محمدامیر عبیدی نیا ²

1 - مربی دانشگاه فرهنگیان، دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه
2 - استادیار دانشگاه ارومیه

تاریخ دریافت : 1397/12/17 تاریخ پذیرش : 1397/12/17 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

هجو یکی از انواع ادبی است و قسمتی از شعر شاعران فارسی‌سرا و تازی‌گو را به خود اختصاص داده‌ است. اما به دلیل محدودیت‌های اخلاقی- که در جوامع وجود دارد- کم‌تر کسی وارد این حوزه از ادبیات شده‌‌است؛ در نتیجه بسیاری از مسائل ادبی و اجتماعی مربوط به این نوع ادبی ناشناخته و در هاله‌ای از ابهام پنهان مانده ‌است. در حالی که پژوهش و تحقیق در این باره می‌تواند گوشه‌های پنهان جوامع را مشخص نماید. علاوه بر آن با بررسی ویژگی‌های سبکی این نوع ادبی می‌توان ارزش‌های ادبی و ساختار آن را آشکار نمود. پژوهش حاضر در حوزه ادبیات تطبیقی و با هدف بررسی مشترکات و تفاوت‌های سبکی هجویات انوری و متنبی صورت گرفته است. داده‌ها با استفاده از شیوه‌ تحلیل محتوا بررسی شده‌اند. جامعه‌ آماری این پژوهش، دیوان انوری و متنبی، و حجم نمونه هجویات ‌آنان می‌باشد. انتظار داریم نتیجه تحقیق بتواند به فهم بهتر هجو و سبک شناسی آن کمک کند و زمینه‌‌های مطالعه در حوزه ادبیات تطبیقی به ویژه هجو را فراهم کند.

چکیده انگلیسی:

Satire is one of the literary devices and a part of poetry in Arabic and Persian poets. Due to the ethical limitations in societies, however, few chose it as their means. As a result, many literary and social aspects of this genre are left unknown and ambiguous while research in this regard can unveil hidden aspects of the societies. The present study aims comparatively to analyze the satirical similarities and differences in Anwari and Motenabi’s poetry stylistically. Data are analyzed based on content analysis method. It is expected to attain a better understanding about satire and its stylistics and to pave the way for common grounds of satire in comparative literature.

منابع و مأخذ:

کتب فارسی

انوری، حسن. ۱۳۹۰ش، فرهنگ کنایات سخن، چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن.

انوری. ۱۳۷۲ش، دیوان انوری، به اهتمام محمدتقی مدرس رضوی، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

بهرامی، ناصر. ۱۳۹۴ش، آشنایی با عروض و قافیه، چاپ دوم، سنندج: ناشر مؤلف.

رستگار فسائی، منصور. ۱۳۸۰ش، انواع شعر فارسی، چاپ دوم، شیراز: انتشارات نوید.

شفیعی کدکنی، محمد رضا. ۱۳۶۸ش، موسیقی شعر فارسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات آگاه.

شفیعی کدکنی، محمد رضا. ۱۳۷۲ش، مفلس کیمیافروش،چاپ اول، تهران: انتشارات سخن.

شمیسا، سیروس. ۱۳۷۴ش، کلیات سبک شناسی، چاپ سوم، تهران: انتشارات فردوس.

کاسب، عزیز‌الله. ۱۳۶۶ش، چشم انداز تاریخی هجو، چاپ اول، تهران: ناشر مؤلف.

مسگر نژاد، جلیل. ۱۳۷۰ش، علم عروض و قافیه، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.

معین، محمد. ۱۳۷۱ش، فرهنگ معین، چاپ هشتم، تهران: امیرکبیر.

منوچهریان، علیرضا. 13۸۸ش، ترجمه و تحلیل دیوان متنبی از شرح برقوقی، چاپ اول، تهران: انتشارات زوار.

مؤتمن، زین‌ العابدین. ۱۳۶۴ش، شعر و ادب فارسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات زرین.

نیکوبخت، ناصر. ۱۳۸۰ش، هجو در شعر فارسی، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.

کتب عربی

المتنبی، ابوالطیب. 2005م، دیوان المتنبی، شرح عبد الرحمن المصطاوی، الطبعة الثانیة، بیروت: دار المعرفة.

 

مقالات

پارسا، سید احمد و مرادی، فرشاد. ۱۳۸۷ش، «مقایسه سبکی هجویات در دو دیوان خاقانی و متنبی»، پژوهشنامه‌ علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، شماره‌ ۵۸، تابستان ۱۳۸۷، صص ۱-۲۲.

پارسا، سید احمد. ۱۳۸۵ش، «سبک‌شناسی هجویات خاقانی»،مجله علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه شیراز، دوره بیست و پنجم، شماره سوم، پیاپی ۴۸، پاییز ۱۳۸۵، صص ۵۷-۶۷.

پارسا، سید احمد. ۱۳۹۴ش، «اصلی‌ترین ویژگی‌های سبکی هجویات سوزنی سمرقندی»، آیینه میراث، دوره 14، شماره 58، شهریور ۱۳۹۴، صص ۱۷۳-۱۹۱.

پارسا، سید احمد. و مرادی، فرشاد. ۱۳۸۶ش، «سبک شناسی هجویات متنبی»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، دوره‌ ۳، شماره ۷، بهار و تابستان ۱۳۸۶، صص ۱۵۹- ۱۷۵.

صرفی، محمدرضا. ۱۳۸۸ش، «ابن رومی و انوری در عرصه‌ هجویه سرایی»، نشریه‌ ادبیات تطبیقی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی کرمان، سال اول، شماره اول، پاییز ۱۳۸۸، صص ۶۳-۸۵.

مرادی، فرشاد. ۱۳۸۵ش، «مقایسه‌ سبکی هجویات در دو دیوان خاقانی و متنبی»، پایان نامه کارشناسی ارشد.

همّتی، شهریار و کلاهچیان، فاطمه و باقری، زهره. ۱۳۹۱ش، «کاوشنامه ادبیات تطبیقی مطالعات تطبیقی میان عربی- فارسی»،دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه رازی کرمانشاه، سال دوّم، شماره ۸، زمستان ۱۳۹۱، صص ۱۳۹-۱۵۴.