بررسی مقایسه‌ای آرایه حس‌آمیزی در شعر احمد بخیت و نادر نادرپور
محورهای موضوعی : شعر
1 - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد واحد کاشان
کلید واژه:
چکیده مقاله :
حس آمیزی یک تکنیک بلاغی و هنری است که با بسط و غنی سازی تصویر شعری از راه انتقال حواس پنج‌گانه از حسی به حس دیگر دامنه خیال پردازی شاعر را گسترش می‌دهد و منجر به آفرینش تصاویری بدیع متفاوت و تأثیرگذار می‌شود. حس آمیزی به عنوان آرایه‌ای ادبی، تکینیکی است از چندین صنعت، که هم از شاخه‌های علم بیان و هم از تقسیم بندی‌های علم بدیع محسوب می‌گردد. تلفیق حواس در خلق تصاویر منحصربه‌فرد ادبی و انتقال بی نظیر جو شعر در هنگام خوانش نقش بسزایی دارد. این آرایه به سبب بالا بردن سطح لذت ادبی از راه جلب توجه مخاطب و انتقال دقیق حس درونی به او و درگیر کردنش با تجربه روحی شاعر، در ادبیات فارسی و عربی به ویژه نزد شاعران معاصر از اهمیت خاصی برخوردار است. این پژوهش با توجه به حجم بالای استخدام این آرایه در شعر معاصر عربی و فارسی با روش توصیفی- تحلیلی و با آوردن نمونه‌های شعری مقایسه، به بررسی و تحلیل این پدیده و میزان بکارگیری آن در شعر احمد بخیت شاعر مصری و نادر نادرپور می‌پردازد. ملاحظه می‌شود که هر دو شاعر برای گسترش خیال خواننده و افزایش التذاذ ادبی ایشان و بدیع نمودن تصاویر شعری و انتقال موفق حس درونی و روح شعر به خواننده از تکنیک حس آمیزی استفاده کرده‌اند. طبق تحلیل نمونه‌های شعری می‌توان گفت که بکارگیری این آرایه در شعر دو شاعر، تصویرآفرینی ناب، انتقال معنی و تأثیر بر مخاطب را نیرو بخشیده و زیبایی شعرشان را دوچندان نموده است.
Anesthesia is a rhetorical and artistic technique which develops and enriches the poetic images through transferring senses by switching from one sense to another and leads to creating innovative and affective images. Anesthesia is a technique of literary devices and is considered both as a subdivision of figure of speech and rhetoric. Mixing senses in creating unique literary images and transferring the poetic atmosphere play a significant role in reciting a poem. Due to increasing the literary pleasure through absorbing the audience, accurate transferring of internal feelings and involving the audience with the poet’s spiritual experience, this literary device is of high importance in Persian and Arabic literature, especially among contemporary poets. Because of the high frequency of anesthesia usage in Arabic and Persian poetry, the present study tries to analyze descriptively and analytically this literary device in just Ahmad Bakhit, an Egyptian poet, and Nader Naderpour’s poetry. It is observable that both poets employed anesthesia to expand the audience’s imagination, increase literary pleasure, to innovate poetic images, and successfully transfer the inner feelings and the poetic spirit. Based on the analysis of the samples, it can be said that anesthesia has intensified the pure image- making, meaning transfer, affecting the audience, and poetic beautification.
بخیت، أحمد. 2012م، الأعمال الکاملة، القاهرة: دار الکلیم للنشر والتوزیع.
پورنامداریان، تقی. 1381ش، سفر در مه؛ تأملی در شعر احمد شاملو، تهران: نگاه.
الجنابی، أحمد نصیف. لا تا، فی الرؤیا الشعریة المعاصرة، ط 1، بغداد: وزارة الإعلام.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1364ش، زمینه اجتماعی شعر فارسی، چ 4، تهران: اختران زمانه.
الصائغ، عبد الإله. 1987م، الصورة الفنیة معیاراً نقدیاً، منحنی تطبیقی علی شعر الأعشی الکبیر، دار الشؤون الثقافیة العامة- آفاق عربیة.
نادرپور، نادر. 1382ش، مجموعه اشعار، با نظارت پوپک نادرپور، تهران: نگاه.
وفایی، محمد افشین. 1386ش، صد شعر از این صد سال، تهران: سخن.
هلال، محمد غنیمی. 1973م، النقد الأدبی الحدیث، القاهرة: دار النهضة.
مقالات و پایان‌نامه‌ها
عبدالله جاسم، ستار. 2002م، «أثر البیئة علی الصورة البیانیة فی شعر القرن الثانی الهجری»، جامعة الکوفة: رسالة ماجستیر.
عسگری، زهرا و محمد شفیع صفاری. ۱۳۹۷ش، «شناخت و بررسی آرایه حس آمیزی از منظر علم بیان مجاز و استعاره»، پنجمین همایش متن‌پژوهی ادبی نگاهی تازه به سبک شناسی، بلاغت، نقد ادبی، تهران، هسته مطالعات ادبی و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
فارس، الزهر. 2005م، «الصورة الفنیة فی شعر عثمان لوصیف»، جامعة قسنطینة: رسالة الماجستیر.
القطراوی، آلا نعیم. 2015م، «شعر احمد بخیت دراسة تحلیلیة»، جامعة غزة: رسالة الماجستیر.
کریمی، پرستو. 1378ش، «حواس پنج‌گانه و حس آمیزی در شعر»، نشریه علمی پژوهشی گوهر گویا، س2، ش 8.
محمودی، علیرضا و راشکی، فاطمه. 1395ش، «بررسی حس آمیزی در اشعار نصرالله مردانی»، نشریه زبان و ادب فارسی تبریز، س 69، ش 233.
_||_
Bakhit, Ahmed (2012) Full Works, Dar Klim Publishing and Distribution, Cairo.
Proponent, taqi (1381) "Travel in fog" Reflection in the poem of Ahmad Shamloo, Tehran, negah.
Al-Janabi, Ahmed Nasif (without history) in contemporary poetry. Edition 1, Baghdad: Ministry of Information.
Shafiei Kadkani, Mohammad Reza (4364), Social Perspective of Persian Poetry, Edition 4, Tehran: Akhtaran Zamaneh.
Al-Sayegh, Abdel-Elah (1987). The artistic image is a critical criterion, an applied curve on the great asha poetry, the House of Public Cultural Affairs, Afaq Arabia.Nader Poor, Nader (1382) Collection of Poems, Supervised by Poupak Nader Pour, Tehran, negah.
Vafaei, Mohammad Afshin. (1386). One hundred poems from this one hundred years. Tehran: sokhan.
Hilal, Mohamed Ghonaimi. (1973), Modern Literary Criticism, Cairo, Fajalah, Dar al-Nahda.
Articles & Theses
Asgari, Zahra and Mohammad Shafi Saffari (1397) Recognizing and Sensitive Sensitivefrom the Viewpoint of the Science of Expression and Metaphor, The 5th Conference of Literary Text Literature. A New Look at Stylistics, Rhetoric, Literary Criticism, Tehran, The Core of Literary Studies and National Library of the Islamic Republic of Iran.
Karimi, Parastoo (1999), Five Sensual Sensations in Poetry, Gohar Goya Journal of Science, Vol. 2, p. 8.
Mahmoudi, Alireza and Raseki, Fatemeh (1395) Sensational review of poems by Nasrollah Mardani, Persian Language and Literature Tabriz, p. 69, p. 233.
Abdullah Jassim, Starr (2002) The Effect of the Environment on Graphic Image in the Poetry of the Second Century AH,, University of Kufa, Master Thesis.
Fares, Al - Zahar (2005) The artistic picture in Osman Loseif 's poetry, Constantine University: Master' s Thesis
Al-Qatarawi, Al-Naim (2015) Ahmedbakhit, Analytical Study, University of Gaza, MA Thesis.