بررسی تطبیقی دیدگاه سنایی و مولوی در مورد سفر
محورهای موضوعی : شعر
رضا آقایاری زاهد
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
در ادبیات فارسی، سفر با دو بُعد جسمانی و عرفانی در اشعار شاعران آمده است، بُعد معنوی که از آن با عنوان سفر درونی، روحانی و باطنی یاد می کنند، اصل اندیشگانی ادبیات عرفانی است. در این مقاله اندیشه های دو قطب بزرگ عرفان سنایی و مولوی در این رابطه بررسی شده است، سفر در بُعد جسمانی و عرفانی در شعر آن‌ها بسیار توصیه شده اما اهمیتی که سفر باطنی دارد، سفر جسمانی ندارد، حاصل تحقیق نشان‌گر این است، هر دو شاعر رسالت عرفانی خود را در این دیده اند که انسان را در مسیر شناخت هویت الهی خود قرار بدهند؛ بنابراین توصیه به سفر درونی دارند، سفر اجباری انسان هبوط او از عالم علوی به این جهان است و انسان با سفر درونی باید تلاش کند دوباره به آن عالم برگردد؛ آداب آن نیز ترک شهوات دنیایی و سیر و سلوک عرفانی با پیروی از پیر راهنما است، از این منظر می توان آن را با کهن الگوی سفر قهرمان بررسی کرد.
In Persian literature, travel or journey is mentioned in the poetries with two physical and mystical dimensions, the spiritual dimension which is called internal, spiritual and esoteric journey, is the main idea of mystical literature. In the present article studies the ideas of the two great sources of Sufism, Sana’i and Rumi in this regard. They have seen their mystical mission in putting man on the path to knowing their divine identity; therefore, they recommend an inner journey. The obligatory journey of man is his descent from the Alawite world to this world, and man must try to return to that world again with his inner journey; its etiquette is to abandon worldly lusts and mystical behavior by following the old guide; it can be examined with the archetype of the hero's journey from this perspective.
قرآن کریم.
آشوری، داریوش. 1379ش، عرفان و رندی در شعر حافظ، تهران: مرکز.
زمانی، کریم. 1382ش، بر لب دریای مثنوی معنوی(بیان مقاصد ابیات)، 2 جلدی، تهران: قطره.
سعیدی، گل بابا. 1383ش، فرهنگ اصطلاحات عرفانی ابن عربی، تهران: شفیعی.
سنایی، ابومجدود بن آدم. 1348ش، مثنویهای حکیم سنایی، به کوشش محمدتقی مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
سنایی، ابومجدود بن آدم. 1387ش، حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة، با مقدمه و تصحیح محمد روشن، تهران: نگاه.
سنایی، ابومجدود بن آدم. 1388ش، دیوان، به سعی و اهتمام محمدتقی مدرس رضوی، تهران: سنایی.
سهروردی، شیخ ضیاءالدین ابونجیب. 1363ش، آداب المریدین، ترجمه عمر بن محمد، تصحیح نجیب مایل هروی، تهران: مولی.
سهلگی، محمد بن علی. 1384ش، دفترروشنایی، ترجمه کتاب النور فی کلمات ابویزید طیفور، ترجمه محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
عین القضات همدانی. 1377ش، نامههای عین القضات همدانی، تصحیح علینقی منزوی، تهران: اساطیر.
غزالی، ابوحامد محمد. 1351ش، احیاء علوم الدین، ترجمه مؤیدالدین محمد خوارزمی، به کوشش حسین خدیو جم، تهران: علمی و فرهنگی.
قرشی، سید علی اکبر. 1364ش، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
قشیری. 1374ش، ترجمه رساله قشیریه، به کوشش بدیع الزمان فروزانفر، تهران: علمی و فرهنگی.
کربن، هانری. 1394ش، معبد و مکاشفه، مقدمه، ترجمه و توضیح انشاء الله رحمتی، تهران: سوفیا.
کمبل، جوزف. 1391ش، قدرتاسطوره، ترجمه عباس مخبر، تهران: مرکز.
گرین، ویلفرد و دیگران. 1383ش، مبانینقدادبی، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نیلوفر.
مجلسی، علامه محمد بن محمدتقی. 1363ش، بحار الأنوار الجامعة لدُرر اخبار الائمة الاطهار، ترجمه موسوی همدانی، تهران: کتابفروشی ولیعصر.
مطهری، مرتضی. 1358ش، آشنایی با علوم اسلامی عرفان و تصوف، تهران: ملاصدرا.
مولوی، جلالالدّین محمد بلخی. 1360ش، مثنوی معنوی، بر اساس نسخه نیکلسون، تهران: امیرکبیر.
نصر، سید حسین. 1380ش، معرفت و معنویت، ترجمه انشاء الله رحمتی، تهران: سهروردی.
مقالات
رحمانی، غلامرضا. 1389ش، «سفر معنوی از فلوطین تا ملاصدرا»، مجله معرفت، ش159، صص 25- 34.
سلمانی، مهدی. 1388ش، «سفر روحانی سنایی و ابوالعلاء»، پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی، ش4، صص 86- 69.
طاهری، محمد و حمید آقاجانی. 1392ش، «تبیین کهن الگوی سفر قهرمان بر اساس آرای یونگ و کمبل در هفت خوان رستم»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، ش32، صص 169- 198.
قائمی، فرزاد. 1388ش، «تحلیل سیر العباد الی المعاد سنایی غزنوی بر اساس روش نقد اسطوره‌ای کهن الگویی»، فصلنامه ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا، ش1، صص 122- 148.
لک، ایران و احمد تمیم داری. 1395ش، «مطالعه تطبیقی کهنالگوی سفر و بازگشت قهرمان در شاهنامه و ادیسه»،ادبیات تطبیقی(فرهنگستان زبان و ادب فارسی)، پیاپی 13، صص 161- .184
محمدی افشار، هوشنگ. 1388ش، «سفر در متون نثر عرفانی»، مجله پژوهش‌های زبان و ادب فارسی، ش14، صص 27- 50.
مهدوی، محمدجواد. 1386ش، «هبوط در ادبیات عرفانی فارسی»، نشریه مشکوه، ش95، صص 100- 111.
_||_
Holy Quran
Ainolghozat-e-Hamedani (1998). The letters of Ainolghozat-e-Hamedani. Revision by AlinaghiMonzavi, Tehran, Asatir Publications.
Ashouri, Daryoush (2000). Mysticism and smartness in poems of Hafez. Tehran, Markaz Publications.
Campbell, Joseph (2012). The power of myth. Translated by Abbas Mokhber, Tehran, Markaz Publications.
Corban, Henry (2015). Temples and discovery. Introduction, translation, and description written by Enshaallah Rahmati, Tehran, Sofia Publications.
Ghaemi, Farzad (2009). An analysis of the routes of God’s servants to hereafter written by SanaeeGhaznavi based on mythological criticism of ancient patterns. The quarterly journal of Mysticism literature in Alzahra University, No. 1, PP: 122-148.
Ghashiri (1995). The translation of Gheshiriyyeh dissertation. Compiled by BadiolzamanForouzanfar, Tehran, Elmi and Farhangi Publications.
Ghazali, Abu Hamed Mohammad (1972). The revitalization of religion sciences, Translated by Moayyedoldin Mohammad Kharazmi, Collected by HesseinKhadiv Jam, Tegran, Elmi and Farhangi Publications.
Ghorashi, SeyyedAliakbar (1985). The book of Quran. Tehran, Darolkotob Al-eslamiyyeh.
Green, Wilfred and et al (2004). The foundations of literary criticism. Translated by Farzaneh Taheri, Tehran, Niloufar Publications.
Lak, Iran; Tamimdari, Ahmad (2016). A comparative study of ancient journey pattern and hero return in masterpiece and odyssey. Journal of Comparative Literature (Persian language and literature cultural foundation), No. 13, PP: 161-184.
Majlesi, Allameh Mohammad Ibn-e-Mohammad Taghi (1984). Beharolanvaraljamehe le dorarolakhbaralaemmat-ol-athar (lights of knowledge of the society provided by clean prophet descendants), Translated by MousaHamedani, Tehran, Valiasr Library.
Mohammadi-e-Afshar, Houshang (2009). A journey into mysticism texts. Journal of Researchin Persian Language and Literature, No. 14, PP: 27-50.
Motahhari, Morteza (1979). Knowledge of Islamic sciences of mysticism and Sofi routes. Tehran, MollaSadra Publications.
Molavi, Jalaloldin Mohammad Balkhi (1981). Masnavi-e-Maanavi. Based a version revised by Nickelson, Tehran, Amirkabir Publications.
Mahdavi, Mohammadjavad (2007). Collapse in Persian mysticism literature. Meshkat Publications, No. 95, PP: 100-111.
Nasr, Seyed Hossein (2001). Knowledge and Spirituality. Translated by Enshallah Rahmati, Tehran, Sohrevardi Publications.
Rahmani, Gholamreza (2010). Spiritual journey from Floutin to MollaSadra. Journal of Maarefat, No. 159, PP: 25-34.
Saeidi, Golbaba (2004). An encyclopedia of mystic concepts written by Ibn-e-Arabi. Tehran, Shafei Publications.
Salmani, Mahdi (2009). The spiritual journey of Sanaee and Abolaala. Journal of Persian language and literature, No. 4, PP: 69-86.
Sanaee, Abu Majdud Ibn-e-Adam (2008). Hadighatolhaghighat and Shariatoltarighat (The garden of Truth and the way of religion), with an introduction written by Mohammad Roushan, Tehran, Negah Publications.
Sohrevardi, Sheikh Ziaoldin Abu Najib (1984). Adab al moridin (the characteristics of the followers), translated by Omar Ibn-e-Mohammad, revised by NajibMayelHeravi, Tehran, Mola Publications.
Sahlegi, Mohammad Ibn-e-Ali (2005). The notebook of light. A translation of the book entitled: “Alnour fi Kalemat Abo YazidTeifour (lamination in the words of Abo YazidTeifour), Translated by MohammadrezaShafiKadkani, Tehran, Sokhan Publications.
Taheri, Mohammad; Aghajani, Hamid (2013). The identification of hero’s journey pattern based on the viewpoints of Yong and Campbell in Rostam’s seven stages. A quarterly journal of mysticism literature and mythology, No. 32, PP: 169-198.
Zamani, Karim (2003). On the shore of Masnavi-e-Maanavi (the explanation of the verses), Tehran, Ghatreh Publications.