بررسی و مقایسه تجرید در شعر و معماری ایرانی اسلامی و عربی اسلامی (با تاکید بر دیدگاه سنت‌گرایان در باب هنر اسلامی)
فروغ الهی
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات عرب. واحد زابل. دانشگاه آزاد اسلامی. ایران. زابل)
نیما اتحادی
2
(دانشجوی دکتری گروه مهندسی معماری، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران)
کلید واژه: تجرید", ", دیدگاه سنت‌گرایان", شعر و معماری عربی اسلامی", شعر و معماری ایرانی اسلامی",
چکیده مقاله :
فلاسفه سنت‌گرا هنر اسلامی را هنری انتزاعی، رمزگونه و معنا‌دار معرفی کرده‌اند. بر این اساس، تجرید خالص به عنوان یکی از شاخصه‌های مهم هنرهای اسلامی که برگرفته از اولین منبع زیباشناختی تجرید در اسلام یعنی کتاب مقدس قرآن کریم و مبتنی بر رمز و معناگرایی است، جایگاه ویژه‌ای در هنر معماری اسلامی ایران و جهان عرب دارد. اما این عنصر و شاخص مهم، در هنر شعر فارسی و عربی، که یکی از برجسته‌ترین و گسترده‌ترین هنرهایی است که در دوره اسلامی به هدف تجسیم و تجسید مفاهیم انتزاعی و ماورائی و مبتنی بر عقاید توحیدی و عرفانی این دو ملت، سروده شده‌است، کمتر مورد توجه قرار گرفته‌است. بر این اساس در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین ، بررسی و مقایسه عنصر تجرید در شعر و معماری عربی – اسلامی و ایرانی اسلامی با تاکید بر دیدگاه سنت‌گرایان پرداخته شده‌است. بررسی‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد که ظهور تصوف و عرفان در شعر و معماری این دو ملت نقطه اوج گرایش به تجرید خالص در این هنرها بوده‌است. در این راستا مفاهیمی همچون، وحدت وجود، تجلی، عشق، فنا و بقا در قالب اشکال هندسی، خطوط، رنگها و کلمات و عبارات و بواسطه ابزارهای هنری مشترکی همچون ایقاع، توازن، تکرار، رمز، تشبیه و .... در شعر و معماری عربی- اسلامی و ایرانی اسلامی انعکاس یافته، بطوریکه تقریبا هرآنچه در عالم عرفان اتفاق افتاده ،با زبانی تجریدی به عرصه این دو هنر ایرانی و عربی اسلامی راه یافته است.
چکیده انگلیسی :
Traditionalist philosophers have described Islamic art as abstract, cryptic, and meaningful. Accordingly, pure abstraction has a special place in the art of Islamic architecture in Iran and the Islamic world , as one of the important features of Islamic art, which is taken from the first aesthetic source of abstraction in Islam, the Holy Quran, and is based on mystery and semantics. However, this important element and indicator has received less attention the art of Persian and Arabic poetry , which is one of the most prominent and widespread arts that was composed in the Islamic period with the aim of embodying abstract and transcendental concepts based on monotheistic and mystical beliefs Of These two nations. Accordingly, the current descriptiveanalytical method paper examined and explained the element of abstraction, review and compare in ArabicIslamic and Iranian Islamic poetry and architecture with emphasis on the views of traditionalists. Studies show that the emergence of Sufism and mysticism in Islamic poetry and architecture has been the peak of the tendency to pure abstraction these arts between these two nations. Thus, concepts such as unity of existence, manifestation, love, annihilation and survival in the form of geometric shapes, lines, colors and words and phrases and through common artistic tools such as rhythm, balance, repetition, code, simile and ... is reflected in Arab-Islamic and iranian Islamic architecture and poetry, so that almost everything that has happened in the world of mysticism has entered the field these two Iranian and Islamic arts in abstract language.