بررسی تطبیقی مفاهیم امیدواری و یأس در شعر ابراهیم طوقان و اخوان ثالث (با تکیه بر روانکاوی فروید)
محورهای موضوعی : شعر
خدیجه صفری کندسری
1
*
,
محمد رضا بیگی
2
,
مهدی محمدی
3
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
2 - استادیار، گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
کلید واژه: اخوان ثالث, امیدواری, روانکاوی فروید, شعر سیاسی-اجتماعی, ابراهیم طوقان,
چکیده مقاله :
امیدواری و یأس مفاهیمی به قدمت تاریخ بشری هستند. به موازات حضور چنین مفاهیمی تأمل و تفکّر بشری نیز بارها بر آنها متمرکز شده و نهایتاً در علوم انسانی عصر جدید تحلیلها و دستاوردهای قابل تأمّلی را به بار آورده است. در این میان هنر و ادبیات از یک سو و روانکاوی از سوی دیگر محملی برای نشان دادن امیدها و یأسهای فردی و اجتماعی بشری بوده و بیتردید یکی از راههای بازشناسی چنین حضوری قرائت تطبیقی آثار ادبی است. به این منظور در این مقاله با روش تطبیقی و مبتنی بر رویکرد توصیفی-تحلیلی میکوشیم به بررسی نمودهای امید و یأس در شعر ابراهیم طوقان فلسطینی و اخوان ثالث از بستر روانکاوی فروید بپردازیم. بر اساس آرای فروید امیدواری با شکلی از انتظار که مبنی بر ساختن هویت است و یأس با مفهوم درونی و غالباً ناخودآگاه اضطراب شخصیتی پیوند میخورد. دستاوردهای این پژوهش نشان میدهد که شعر طوقان امیدوارانهتر از شعر اخوان ظاهر میشود امّا برای هر دو شاعر جنبههای اجتماعی و سیاسی و مبارزه با خفقان ناشی از اشغال و استبداد، مهمترین انگیزههای پرورش چنین مفاهیمی در شعرند. هر دو شاعر آگاهانه به جنبههای خلّاقانه و کارساز امید و یأس واقفند و امید آنها نه از روی وهم و یأسشان نه از روی نومیدی مطلق است بلکه در لایههای پنهان شعر میتوان از جنبههای خلّاقانه روانکاوی مخاطبی سخن به میان آورد که هدف شعر بازپروری امیال جمعی، سیاسی و رویاهای آن است.
Hope and despair are concepts as old as human history. In parallel with the presence of such concepts, human reflection and thinking has been focused on them many times, and finally, in the humanities of the new age, it has shown analyzes and remarkable achievements. Among them, Art and literature, on the one hand, and psychoanalysis, on the other, have been a means of showing individual and social human hopes and aspirations; Undoubtedly, one of the ways to recognize such a presence is a comparative reading of literary works. For this purpose, in this article, with a comparative method and based on a descriptive-analytical approach, we try to examine the manifestations of hope and despair in the poetry of Ibrahim Touqan Palestine and Mehdi Akhavan Sales. The theoretical background of this comparative reading can be extracted from the context of Freudian psychoanalysis. According to Freud, hope is associated with a form of expectation builds identity, and despair with the inner and often subconscious concept of personality anxiety. The findings of this study show that Toughan's poetry appears more hopeful than the Akhavan's poetry. But for both poets, the social and political aspects and the struggle against the suffocation caused byry. a and their hope is not out of illusion and despair, but out of absolute despair, but in the hidden layers of poetry can be seen from the aspect The creative psychoanalysis of an audience spoke that the purpose of poetry is to rehabilitate his collective, political desires and dreams.