تاملی بر نقش فرهنگ سازمانی در بهبود رفتار شهروندی کارکنان دادگستری شیراز

محورهای موضوعی : مطالعات رفتاری در مدیریت

بهاره بهروزمنش ¹ (کارمند دادگستری شیراز، شیراز، ایران)
مرضیه یاری زنگنه ² (گروه علم اطلاعات و دانش شناسی ,واحد مرودشت ،دانشگاه آزاد اسلامی ،مرودشت ،ایران)

تاریخ دریافت : 1401/05/24 تاریخ پذیرش : 1401/05/24 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: فرهنگ‌سازمانی, رفتار شهروندی سازمانی, فرهنگ مشارکتی, فرهنگ انعطاف‌پذیری, فرهنگ یکپارچگی, شهروندی سازمانی,

چکیده مقاله :

هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش فرهنگ‌سازمانی بر بهبود رفتار شهروندی سازمانی در بین کارکنان دادگستری شیراز است. پژوهش حاضر، ازنظر ماهیت و روش توصیفی همبستگی و ازنظر هدف کاربردی است و به‌صورت پیمایشی انجام‌شده است. جامعه آماری پژوهش، کلیه‌ی کارکنان دادگستری شیراز ( 300 نفر) در سال 1400 بودند؛ که از این تعداد، 251 نفر (66/83 درصد) در این پژوهش مشارکت کردند. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه‌ی فرهنگ‌سازمانی دنیسون[i] )2000 ( با پایایی(959/0 (α=و پرسشنامه‌ی رفتار شهروندی سازمانی اورگان و کانوفسکی[ii](1996) با پایایی (714/0 (α= استفاده شد. جهت تحلیل داده‌ها از روش آمار توصیفی و استنباطی ) شامل آزمون‌های همبستگی اسپیرمن و رگرسیون چندمتغیره، تحلیل مسیر (و برای ارائه‌ی مدل از روش مدل معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد که بین فرهنگ‌سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی رابطه‌ی مثبت و معناداری وجود دارد (01/0(P ≤. نتایج رگرسیون خطی چند متغیره نیز نشان داد از بین ابعاد فرهنگ‌سازمانی به ترتیب مشارکتی )41/0(β= و انعطاف‌پذیری (31/0 (β= -مهم‌ترین عوامل پیش‌بینی کننده‌ی شهروندی سازمانی‌اند(01/ 0.(P≤ همچنین نتایج پژوهش نشان داد بین فرهنگ مأموریتی به‌عنوان یکی از ابعاد فرهنگ‌سازمانی رابطه‌ی معناداری با رفتار شهروندی سازمانی وجود ندارد. بنابرنتایج به‌دست‌آمده مدیران دادگستری می‌توانند با ایجاد تأثیرات مطلوب در فرهنگ‌سازمانی موجب بهبود و افزایش بروز رفتارهای شهروندی سازمانی از سوی کارکنان این سازمان شوند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is to investigate the role of organizational culture on improving organizational citizenship behavior among employees of the judiciary in Fars province. The present study is correlational in nature and descriptive method and applied in terms of purpose and has been conducted as a survey. The statistical population of the study was all employees of the judiciary in Fars province (300 people) in 1400. Of these, 251 (83.66%) participated in this study. In order to collect data, Denison Organizational Culture Questionnaire (2000) with reliability (α = 0.959) and Organ and Kanofsky (1996) Organizational Citizenship Behavior Questionnaire with reliability (α = 0.714) were used. Descriptive statistics was used to analyze the data. And inferential (including Spearman correlation and multivariate regression tests, path analysis) and structural equation modeling method was used to present the model. The results showed that there is a positive and significant relationship between organizational culture and organizational citizenship behavior (0.01). The results of multivariate linear regression also showed that among the dimensions of organizational culture, participatory order (β = 0.41) and flexibility (β = 0.31) are the most important predictors of organizational citizenship (0.01). The results also showed that there is no significant relationship between mission culture as one of the dimensions of organizational culture and organizational citizenship behavior. As a result, the managers of justice can improve and increase the incidence of organizational citizenship behaviors by the employees of this organization by creating desirable effects in the organizational culture.

منابع و مأخذ:

• اسکندری، مریم و پایدار فرد، داوود. و مهدوی نیک، مرتضی. (1397). بررسی رابطه بین فرهنگ‌سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان دانشگاه علوم پزشکی تبریز. تصویر سلامت، 9(4 ), 292-298. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=466771


• آقایی، رضا؛ آقایی، میلاد؛ آقایی، اصغر (1392).بررسی رابطه میان فرسودگی شغلی، رفتار شهروندی سازمانی، جوسازمانی و فرهنگ‌سازمانی، مدیریت دولتی، دوره 5، ش 4، ص 18-1


• امین افشار، زهرا؛ الهی، سید مجید؛ هوشنگی، محسن (1396)، بررسی تأثیر فرهنگ‌سازمانی و اخلاق کار اسلامی بر عملکرد شغلی با تکیه‌بر نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی و رضایت شغلی(مطالعه موردی: اداره کل ثبت و اسناد و املاک شهر مشهد)، مدیریت فرهنگی، سال یازدهم، شماره 37، ص 63 تا 78.


• آهنگری، نوید؛ حاجی نژاد، صادق و خان محمدی، نادر (1396)، ارزیابی نقش مهارت‌های ارتباطی مدیران شهری بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال نهم، شماره سی‌ام، ص 21-34.


• حسینی نثار، مجید؛ شب افروزان، صغرا؛ شفیعی، سید محمد (1395 )، بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در سازمان‌های فرهنگی استان گیلان، مجله مدیریت فرهنگی، سال یازدهم، شماره سی و دوم، شماره 4، ص 179 -207.


• خادمی، یوسف؛ رسولی، اسحاق، (1400)، بررسی تأثیر فرهنگ‌سازمانی بر قابلیت یادگیری سازمانی با نقش میانجی تسهیم دانش بین کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، نشریه‌ی مدیریت فرهنگ‌سازمانی، دوره 19، شماره 1، ص 153-174.


• خلیلی قلعه سری، سیده جمیله؛ مدانلو، یاسمن(1398)، تأثیر رفتار شهروندی سازمانی در بهره‌وری و کیفیت زندگی کاری مدیران مدارس، فصلنامه‌ی خانواده و پژوهش،  شماره 43، ص 47 تا 65.


• رجب پور ابراهیم (1397) بررسی روابط بین فرهنگ‌سازمانی، سکوت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی ( موردمطالعه: پژوهشگاه صنعت نفت). مطالعات راهبردی در صنعت نفت و انرژی.; ۹ (۳۶): ۲۱۲-۱۸۹


• رجب پور، ابراهیم؛ ایجازی، محمد حمید، (1396 )، رابطه بین فرهنگ، کارآفرینی و عملکرد در سازمان‌های پژوهش فناوری (موردمطالعه: پژوهشگاه صنعت نفت). مجله مدیریت فرهنگی، سال دهم، شماره 31، ص. 15_ 27.


• رحیمی باغ‌ملک، جهانبخش؛ ملک‌زاده، فاطمه، (1397 )، بررسی تأثیر رهبری تحول‌گرا بر عملکرد پایدار کارکنان با توجه به نقش متغیر میانجی رفتار شهروندی سازمانی (مطالعه موردی: کارکنان سازمان تأمین اجتماعی شعبه گچساران )، دوماهنامه مطالعات کاربردی در علوم مدیریت و توسعه، سال سوم، شماره سه(پیاپی: یازده)، آبان 7، ص 71-84.


• سعادت، طاهره؛ عباسی، خدیجه؛ قربانی، فریبا؛ مداح، طاهره، (1397 )، بررسی رابطه فرهنگ‌سازمانی و جوسازمانی با مسئولیت‌پذیری کارکنان اداره آموزش‌وپرورش ناحیه یک ساری، مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، سال سوم، شماره 38، زمستان 1397، ص 73 تا 91.


• عسکریان، مصطفی؛ طاهری عطار، فتانه (1391)، فرهنگ‌سازمانی و نقش آن در شکل‌گیری رفتار شهروندی سازمانی از دیدگاه کارشناسان حوزه ستادی وزارت آموزش‌وپرورش، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال سوم، شماره 2، ص 34-21.


• نادی، محمدعلی؛ مشایخی، زهره (1396)، تحلیل رابطه‌ی بین جامعه‌پذیری سازمانی، رفتار رهبری، هویت‌سازمانی و فرهنگ‌سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی در بین کارکنان ستادی آموزش‌وپرورش شهر اصفهان، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و هشتم، شماره پیاپی 67، ص 153 تا 176.


• یاری خیاوی، سعید، علی دوست قهفرخی، ابراهیم، جلالی فراهانی، مجید. (1395). بررسی رابطۀ بین فرهنگ‌سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در وزارت ورزش و جوانان. نشریه مدیریت ورزشی، 8(2)299=313


• doi: 10.22059/jsm.2016.59156

 

 

 

 

• Azadi, R., & Eydi, R., (2015), “ The Effects of Social Capital and Job Satisfaction on Employee Performance with Organizational Commitment Mediation Role (Case Study: Youth and Sports Ministry) ”, Organizational Behavior Management in Sport Studies, 2(8): 11-24.

 

• Carmeli, A., (2005), “The relationship between organizational culture and withdrawal intentions and behavior”,International Journal of Manpower, 26 (2): 177-95.

 

• Chamdan, Purnama, (2013), “Influence Analysis of Organizational Culture Organizational Commitment Job and Satisfaction Organizational Citizenship Behavior (OCB) Toward Improved Organizational Performance”, International Journal of Business, Humanities and Technology, 3(5):86-100.

 

 

• Denison, D. R., (2000), “Organizational culture: can it be a key lever for driving organizational change? In cooper, C.L., Cartwright, S. &Earley, P.C.”, The International Handbook of Organizational Culture and Climate:346-376.

 

• Denison, D. R., Haaland, S., Goelzer, P., (2004), “Corporate culture andorganizational effectiveness: Is Asia different from the rest of the world?” Organizational Dynamics, 33(1):98-109.

 

• Ebrahimpour, H., Zahed, A., Khaleghkhah, A., BagerSepehri, M. (2011), “A survey relation between organizational culture and organizational citizenship behavior”,  Procedia - Social and Behavioral Sciences 30:1920 – 1925.

 

• Ghalaviy,Zahra;Nastiezaie,Naser, (2020), “Relationship of Servant Leadership and Organizational Citizenship Behavior With Mediation of Psychological Empowerment”, Eurasian Journal of Educational Research. Vol. 89:241-264.

 

• Gillespie, M.A; Denison, D.R; Haaland, S; Smerek, R & Neale, W.S. (2008). “Linking organizational culture and customer satisfaction: Result from two companies in different industries”. European Journal of Work and Organizational Psychology.

 

• Hofstede,G., (2001), “Cultures Consequences:comparing calues, behaviors, institution & organizations acrossnations”, Thousand Oaks, CA: Sage Publications.

 

• Kashif, M., and Khan, Y. and Rafi, M., (2011), “An exploration of the determinants of OCB in the telecommunication sector of Pakistan”, Asian Journal of Business Management, 3(2): 91-97.

 

• Korkmaz, T., and Arpaci. Ebru, (2009), “Relationship of organizational citizenship behavior with emotional intelligence”, Procedia Social and Behavioral Sciences, 1:1-9.

 

• Levering, R., (2016), “This year’s best employers have focused on fairness”,Fortune. Retrieved from http://fortune. com/2016/03/03/bestcompanies-2016-intro.

 

 

• Made, Darsana. (2013), “The Influence of Personality and Organizational Culture on Employee Performance through Organizational Citizenship Behavior”. The International Journal OF Management,2(4): 136-148.

 

• Medina, Mario R., (2021),“ Authentic Leadership: A Study of the Relationship between Authentic Leadership &Organizational Citizenship Behavior among Research Administrators at Research Universities ”, Research Management Review, Volume 25, Number 1,71-91.

 

 

 

• Organ, D. W. (1988). “Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome”. The Academy of Management Review, 14(2): 294-297.

 

• Podsakof, P., Mackenzie, S., Paine, Y., and Bachrach, D. (2000). “Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Further Research”, Journal of Management, vol.26, No.3:513-563.

 

• Robbins, Stephen P., (2005), “ Essential of organizational behavior. Prentice, Hall. Yung, C. S. (2011). Group organizational citizenship behavior in the stages of group development”,International Journal of Business and Management, 6(10):3-15.

 

• Roncesvalles, Ma. Celia.T; Gaerlan, Amelita, (2021),“The Role of Authentic Leadership and Teachers’ Organizational Commitment on Organizational Citizenship Behavior in Higher Education”, IJELM – International Journal of Educational Leadership &Management, Vol 9, No. 2,92-121.

 

 

• Willson R. (2006), “The dynamics of organizational culture and academic planning. Plan High Educ”, 34(3):5–17.

 

 

• Suwibawa, Anom & Agung, Anak & Sapta, I. (2018). Effect of Organizational Culture and Organizational Commitment to Employee Performance through Organizational Citizenship Behavior (OCB) as Intervening Variables (Study on Bappeda Litbang Provinsi Bali). International Journal of Contemporary Research and Review. 9. 20997-21013. 10.15520/ijcrr/2018/9/08/582


• Yanita, Yanita & Rahmat, Aulia & Ihsan, Ihsan. (2019). The Influence of Personality, Organizational Culture and Organizational Commitment Toward Organizational Citizenship Behavior And Their Impacts on the Performance of Employees at KPP Pratama Lhokseumawe. 10.4108/eai.12-11-2018.2288817