ارائه الگوی مدیریت ریسک واردات در گمرک جمهوری اسلامی ایران و نقش آن در کسب وکارها
محورهای موضوعی : مدیریت کسب و کار
علیرضا فقیه نصیری
1
,
مرتضی یاراحمدی
2
*
,
علیرضا تمجید یامچلو
3
1 - دانشجوی دکترای، گروه مدیریت دولتی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران
2 - استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد پرند، دانشگاه آزاد اسلامی، پرند، ایران
3 - استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد پرند، دانشگاه آزاد اسلامی، پرند، ایران
کلید واژه: مدیریت ریسک, واردات, گمرک, اقتصاد مقاومتی, کسب‌وکار,
چکیده مقاله :
مدیریت ریسک، ابزاری کلیدی برای بهبود عملکرد گمرک و تأثیرگذاری مثبت بر کسب‌وکارها است. گمرک ایران با وظیفه نظارت بر واردات و صادرات و مقابله با تجارت غیرقانونی، نیازمند طراحی و پیاده‌سازی الگوهای مؤثر مدیریت ریسک است. این پژوهش مدلی جامع برای مدیریت ریسک واردات با رویکرد اقتصاد مقاومتی ارائه می‌کند. روش تحقیق آمیخته بوده و شامل تحلیل کیفی و کمی است. در بخش کیفی، روش دلفی و مصاحبه با 14 نفر از خبرگان، از جمله رئیس کل گمرک و مدیران ارشد، به کار گرفته شد. در بخش کمی، داده‌های 165 مدیر گمرکات کشور با استفاده از روش‌های آماری تحلیل شد. یافته‌ها نشان می‌دهد که کمبود تجهیزات الکترونیکی، فقدان شایسته‌سالاری و تغییرات ناگهانی عوارض گمرکی از مهم‌ترین ریسک‌های وارداتی هستند. مدل پیشنهادی با شناسایی، اولویت‌بندی و تدوین راهکارهای مدیریتی می‌تواند فرآیندهای گمرکی را بهبود دهد، ریسک‌های وارداتی را کاهش دهد و زمینه توسعه تجارت قانونی و رونق کسب‌وکارها را فراهم کند.
Risk management is a key tool for improving customs performance and positively impacting businesses. Iran Customs, responsible for overseeing imports and exports and combating illegal trade, requires the design and implementation of effective risk management models. This study presents a comprehensive model for import risk management based on the principles of the resistance economy. The research methodology is mixed-methods, including both qualitative and quantitative analyses. In the qualitative phase, the Delphi method and interviews with 14 experts, including the Head of Customs and senior managers, were conducted. In the quantitative phase, data collected from 165 customs managers were analyzed using statistical methods. The findings indicate that the lack of electronic equipment, absence of meritocracy, and sudden changes in customs duties are the most significant import risks. The proposed model identifies, prioritizes, and formulates management strategies that can improve customs processes, reduce import risks, and facilitate legal trade, ultimately supporting business growth and economic development.
1) ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی. وب‌سایت رسمی مقام معظم رهبری، ۲۹ بهمن ۱۳۹۲.
2) اندرو، وینسنت (۱۳۹4). نظریه‌های دولت. ترجمه: حسین بشیریه. تهران: نشر نی، ویرایش اول، چاپ هشتم.
3) بعیدی مفردنیا، علی. (۱۳۹۸). "استفاده از سیستم مدیریت ریسک در گمرک."
4) تقوی، مهدی. (۱۳۹8) اقتصاد سیاسی بین‌الملل. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
5) تنابنده، مریم. (۱402) طراحی و تبیین الگوی مدیریت ریسک و الزامات اجرایی آن در گمرک جمهوری اسلامی ایران با رویکرد توسعه صادرات. رساله دکتری تخصصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان.
6) دهقان‌پور، بابک؛ شفیعی، آزاده؛ محمدی، مهران. (۱۳۹۴). «اقتصاد مقاومتی؛ مطالعه مروری ابعاد و ویژگی‌ها». صفحات ۵۸-۵۹. دریافت‌شده در ۳۰ فروردین ۱۳۹۹.
7) راد، حبیب‌الله. (۱۳۹4). به‌کارگیری هوش مصنوعی در نظارت بر تجارت خارجی. رساله دکتری، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه تهران، تهران.
8) رهبر، فرهاد؛ آراسته‌راد، حبیب‌الله؛ بعیدی مفردنیا، علی. (۱۳۹۳). «مطالعه تطبیقی پنجره واحد تجاری فرامرزی و تجربه چهار کشور». نشریه تخصصی گمرک، شماره ۶۵، صفحات ۴-۱۱.
9) ساباتیه، پاول (۱۳۹۳) نظریه‌های فرآیند خط‌مشی عمومی. ترجمه: حسن دانایی‌فرد، ۱۳۹۲. تهران: انتشارات صفار.
10) عاملی، احمد (۱۳۹1) مطالعه تطبیقی تخلفات گمرکی در ایران و کشورهای منتخب. تهران: مرکز آموزش و تحقیقات گمرک ایران.
11) علی‌اصغری، سوگند؛ احمدی‌آبکنار، فاطمه؛ شاه‌بهرامی، اسدالله. (۱۳۹۴). «شناسایی ریسک‌های سامانه‌ای و کسب‌وکار در گمرک».
12) قلی‌پور، رحمت‌الله. (۱۳۹۳) تصمیم‌گیری سازمانی و خط‌مشی‌گذاری عمومی. تهران: انتشارات سمت.
13) کرباسیان، مسعود( ۱۳۹۶) سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی. تهران: نشر دارا.
14) محمدی، بیوک. (۱۳۹۰). ترجمه. تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.
15) نادری، مجتبی؛ معمارنژاد، عباس؛ مقدسی، علیرضا. (۱۳۹۸). «نظام گمرکی مطلوب مبتنی بر اقتصاد مقاومتی».
16) نادری، حسن؛ الوانی، سید مهدی؛ آذر، عادل (۱۳۹۱) روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: انتشارات صفار-اشرافی.
17) نادری‌فرد، حسن.(۱۳۹۵) گفتارهایی جدید در خط‌مشی‌گذاری عمومی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
18) اسمیث، کوین . (۲۰۰۴) درآمدی بر نظریه خط‌مشی‌گذاری عمومی. ترجمه: حسن دانایی‌فرد، ۱۳۹۲. تهران: انتشارات صفار.
19) A Multi Criteria Crop Planning Model Based on the "Resistive Economy" Characterizing the Situation in Gaza Strip Wayback Machine Faculty of Islamic Studies - Sustainable Growth and Inclusive Economic Development from an Islamic Perspective (2021).
20) Biljana, J., Trajkova, A. (2012). Risk management and Customs performance improvements: The case of the Republic of Macedonia.Procedia - Social and Behavioral Sciences, 44, 301– 313.
21) Cantens, T; Yasui, T )2011(.An overview of performance measurement in customs administrations.Research Paper No. 13, World Customs Organization (WCO), Brussels.
22) Charmaz, K. (2006) .Constructing Grounded Theory: A practical Guide Through. New Delhi, SAGE Publication India Pvt Ltd.
23) Creswell, J. W, Miller, D. L. (2000). Determining Validity in Qualitative Inquiry. Theory into Practice, 39 (3), 124-13.
24) Erbas, S.N.; Sayers, CH.L. (2006).Institutional Quality, Knightian Uncertainty and Insurability: A Cross- Country Analysis. International Monetary Fund Working Paper.
25) IFAC (2012). Evaluating and Improving Internal Control in Organizations.
26) IMF (2012). Fiscal Transparency, Accountability, and Risk.
27) Parker, B; Myrick, F. (2011).The Grounded Theory Method: Deconstruction and Reconstruction in a Human Patient Simulation Context.
28) UNCTAD. (2023). "Managing Risks in International Trade."
29) Urciuoli, L; Hintsa, J; Ahokas, J. (2013). Drivers and barriers affecting usage of e-Customs- A global survey with customs administrations using multivariate analysis techniques. Government Information Quarterly 30, 473-485.
30) Wolfswinkel, J; Furtmueller, E. (2011). Using grounded theory as a method for rigorously reviewing literature. European Journal of Information Systems advance, online publication 29 November.
31) World Bank (2006). Needs, Priorities and Costs Associated with Technical Assistance and Capacity Building for Implementation of a WTO Trade Facilitation Agreement: A Comparative Study Based on Six Developing Countries. International Trade Department Working Paper, November 2006, Washington.
32) World Customs Organization (WCO). (2023). "Risk Management Compendium."
33) World Trade Organization (WTO). (2023). "Trade Policy Review: Risk Management in Import Processes."