توسعه الگوی اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت‌های اشتغال کسب‌وکارهای دانش‌بنیان

محورهای موضوعی : مدیریت کسب و کار

ایمان جلیلیان ¹ , محمد رضا کاباران زادقدیم ² , نصرت اله شادنوش ³ , جمشید عدالتیان شهریاری ⁴

1 - گروه کارآفرینی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه مدیریت صنعتی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - گروه مدیریت اجرایی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - گروه مدیریت صنعتی، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1401/10/03 تاریخ پذیرش : 1402/01/02 تاریخ انتشار : 1403/05/25

کلید واژه: سرمایه انسانی, شرکت‌های دانش‌بنیان, سرمایه مالی, اکوسیستم کارآفرینی, قابلیت اشتغال, سرمایه بازار,

چکیده مقاله :

اکوسیستم کارآفرینی یک الگوی رشد را برای کارآفرینان فراهم می‌کند و با تعیین شاخص‌ها و عناصر مرتبط، فرصت‌ها و تهدیدها را شناسایی کرده و زمینه را برای رشد فعالیت‌های کارآفرینانه فراهم می‌کند.. لذا، هدف پژوهش حاضر توسعه الگوی اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت‌های اشتغال کسب‌وکارهای دانش‌بنیان حوزه فناوری مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران است. در این راستا از طریق مصاحبه با 20 نفر از خبرگان دانشگاهی و کارآفرینان مرتبط با حوزه مورد پژوهش، زمینه مورد مطالعه با روش کیفی مورد بررسی قرار گرفته است. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات در بخش کیفی با روش تحلیل تم انجام پذیرفته است. نتایج پژوهش نشان داد الگوی اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت‌های اشتغال در شش مقوله سرمایه انسانی، سرمایه مالی، سرمایه بازار، سرمایه فرهنگی، سرمایه سیاسی و سرمایه حمایتی قابل طرح است که هر کدام از این بخش‌ها دارای زیرسیستم‌های متفاوتی بودند. همچنین این نتیجه حاصل شد که توسعه الگوی اکوسیستم کارآفرینی دارای نتایجی از جمله توسعه نوآوری و کارآفرینی و خلق قابلیت اشتغال پایدار می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

The entrepreneurial ecosystem provides a growth model for entrepreneurs and by determining related indicators and elements, it identifies opportunities and threats and provides the basis for the growth of entrepreneurial activities. The aim of the current research is to develop the entrepreneurial ecosystem model with the approach of employability of knowledge-based businesses based in Science and Technology Park of Tehran University. In this regard, through interviews with 20 academic experts and entrepreneurs related to the field of research, the field under study was investigated with a qualitative method. The analysis of information in the qualitative section has been carried out by the method of theme analysis. The results of the research showed that the entrepreneurial ecosystem model can be designed with the approach of employability in six categories of human capital, financial capital, market capital, cultural capital, political capital and support capital, and each of these sectors had different subsystems. It was also concluded that paying attention to the development of the entrepreneurial ecosystem model has results such as the development of innovation and entrepreneurship and the creation of sustainable employability.

منابع و مأخذ:

_|1) انتظاری، یعقوب (1397)، زیست¬بوم کارآفرینی نوآورانه: الگوی عمومی و پیام¬هایی برای ایران، توسعه کارآفرینی،1(11)،21-40.
2) فرهمندمهر، عباس؛ شریفی¬فر، فریده؛ نیک¬بخش، رضا (1398)، طراحی و تبیین چارچوب اکوسیستم کارآفرینی در ورزش، مدیریت و توسعه ورزش،8(1/17)،63-83.
3) کردحیدری، راحیل؛ منصوری¬موید، فرشته؛ خداداد حسینی، حمید (1398)، فراترکیب عوامل موثر بر توسعه کسب و کارهای فناورانه نوپا در اکوسیستم کارآفرینی، توسعه کارآفرینی،1(12)،141-160.
4) Ács, Z. J., Szerb, L., Lafuente, E., & Lloyd, A. (2018). The entrepreneurial ecosystem and Global prosperity. In Global entrepreneurship and development index 2018 (pp. 11-19). Springer.
5) Ali, M. A., Kabil, M., Alayan, R., Magda, R., & Dávid, L. D. (2021). Entrepreneurship Ecosystem Performance in Egypt: An Empirical Study Based on the Global Entrepreneurship Index (GEI). Sustainability, 13(13), 7171.
6) Amolo, J., & Migiro, S. O. (2015). An entrepreneurial flair development: the role of an ecosystem. Problems and Perspectives in Management(13, Iss. 2 (spec. iss. 1)), 495-505.
7) Audretsch, D. B., Cunningham, J. A., Kuratko, D. F., Lehmann, E. E., & Menter, M. (2019). Entrepreneurial ecosystems: economic, technological, and societal impacts. The Journal of Technology Transfer, 44(2), 313-325.
8) Auschra, C., Schmidt, T., & Sydow, J. (2019). Entrepreneurial ecosystems as fields: Integrating meso-level institutional theory. Zeitschrift für Wirtschaftsgeographie, 63(2-4), 64-78.
9) Bertello, A., Battisti, E., De Bernardi, P., & Bresciani, S. (2022). An integrative framework of knowledge-intensive and sustainable entrepreneurship in entrepreneurial ecosystems. Journal of Business Research, 142, 683-693.
10) Bouncken, R. B., & Kraus, S. (2022). Entrepreneurial ecosystems in an interconnected world: emergence, governance and digitalization. Review of Managerial Science, 16(1), 1-14.
11) Cho, D. S., Ryan, P., & Buciuni, G. (2022). Evolutionary entrepreneurial ecosystems: A research pathway. Small Business Economics, 58(4), 1865-1883.
12) Christian, R. (2009). Concepts of ecosystem, level and scale. Ecology, 1, 34.
13) Colombelli, A., Paolucci, E., & Ughetto, E. (2019). Hierarchical and relational governance and the life cycle of entrepreneurial ecosystems. Small Business Economics, 52(2), 505-521.
14) Cunningham, J. A., Menter, M., & Wirsching, K. (2019). Entrepreneurial ecosystem governance: A principal investigator-centered governance framework. Small Business Economics, 52(2), 545-562.
15) Davari, A., & Najmabadi, A. D. (2018). Entrepreneurial ecosystem and performance in Iran. In Entrepreneurship Ecosystem in the Middle East and North Africa (MENA) (pp. 265-282). Springer.
16) Davari, A., Sefidbari, L., & Baghersad, V. (2017). The factors of entrepreneurial ecosystem in Iran Based on Isenberg’s Model. Journal of Entrepreneurship Development, 10(1), 101-120. https://doi.org/10.22059/jed.2017.62306
17) Durst, S., & Poutanen, P. (2013). Success factors of innovation ecosystems-Initial insights from a literature review. Co-create, 2013, 27.
18) Entezari, Y. (2015). Building knowledge-based entrepreneurship ecosystems: Case of Iran. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 195, 1206-1215.
19) Etzkowitz, H. (2019). The second academic revolution: antecedents and consequences of academic entrepreneurship. In Handbook of Universities and Regional Development. Edward Elgar Publishing.
20) Fuerlinger, G., Fandl, U., & Funke, T. (2015). The role of the state in the entrepreneurship ecosystem: insights from Germany. Triple Helix, 2(1), 1-26.
21) gholami, a., & Moohamadzadeh, F. (2017). The Assessment of Utility and the Role of Rural Entrepreneurship Ecosystem in West Azerbaijan Province. Geography and Environmental Sustainability, 7(2), 83-101. https://ges.razi.ac.ir/article_789_3a540925442d7916083f46e86b2a9b78.pdf
22) Gorman, G. G., & McCarthy, S. (2006). Business development support and knowledge-based businesses. The Journal of Technology Transfer, 31(1), 131-143.
23) Hosseini, E., Ardekani, S. S., Sabokro, M., & Salamzadeh, A. (2022). The study of knowledge employee voice among the knowledge-based companies: the case of an emerging economy. Revista de Gestão. 29(2), 117-138.
24) Isenberg, D. (2011). The entrepreneurship ecosystem strategy as a new paradigm for economic policy: Principles for cultivating entrepreneurship. Presentation at the Institute of International and European Affairs, 1(781), 1-13.
25) Jafari Sangari, I., Alvani, S. M., Mousakhani, M., Davari, A., & Khoonsiavash, M. (2019). Design of a regional entrepreneurship ecosystem model in Iran. Journal of System Management, 5(2), 21-40.
26) Kantur, D. (2016). Strategic entrepreneurship: mediating the entrepreneurial orientation-performance link. Management decision.
27) Meshram, S., & Rawani, A. M. . (2018). ENTREPRENEURIAL ECOSYSTEM INSIGHTS: A REVIEW. International Journal of Mechanical Engineering and Technology, 9(3), 348-356.
28) Mujahid, S., Mubarik, S., & Naghavi, N. (2019). Prioritizing dimensions of entrepreneurial ecosystem: a proposed framework. Journal of Global Entrepreneurship Research, 9(1), 1-21.
29) Nambisan, S., & Baron, R. A. (2013). Entrepreneurship in innovation ecosystems: Entrepreneurs’ self–regulatory processes and their implications for new venture success. Entrepreneurship theory and practice, 37(5), 1071-1097.
30) Roundy, P. T., & Fayard, D. (2019). Dynamic capabilities and entrepreneurial ecosystems: The micro-foundations of regional entrepreneurship. The Journal of Entrepreneurship, 28(1), 94-120.
31) Salamzadeh, A., Tajpour, M., & Hosseini, E. (2022). Measuring the impact of simulation-based teaching on entrepreneurial skills of the MBA/DBA students. In Technology and Entrepreneurship Education (pp. 77-104). Springer.
32) Spigel, B. (2017). The relational organization of entrepreneurial ecosystems. Entrepreneurship theory and practice, 41(1), 49-72.
33) Stam, E. (2015). Entrepreneurial ecosystems and regional policy: a sympathetic critique. European planning studies, 23(9), 1759-1769.
34) Stam, E., & Van de Ven, A. (2021). Entrepreneurial ecosystem elements. Small Business Economics, 56(2), 809-832.
35) Stam, F., & Spigel, B. (2016). Entrepreneurial ecosystems. USE Discussion paper series, 16(13).
36) Tajpour, M., Hosseini, E., Mohammadi, M., & Bahman-Zangi, B. (2022). The Effect of Knowledge Management on the Sustainability of Technology-Driven Businesses in Emerging Markets: The Mediating Role of Social Media. Sustainability, 14(14), 8602.
37) Tajpour, M., & Razavi, S. M. (2023). The effect of team performance on the internationalization of Digital Startups: the mediating role of entrepreneurship. Int. J. Hum. Capital Urban Manage, 8(1), 14.
38) Wurth, B., Stam, E., & Spigel, B. (2022). Toward an entrepreneurial ecosystem research program. Entrepreneurship Theory and Practice, 46(3), 729-778.
39) Yuan, X., Hao, H., Guan, C., & Pentland, A. (2022). Which factors affect the performance of technology business incubators in China? An entrepreneurial ecosystem perspective. Plos one, 17(1), e0261922.

|_

متن کامل:



 

 

توسعه الگوی اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت‌های اشتغال کسب‌وکارهای دانش‌بنیان 

نوع مقاله: پژوهشی

 

چكیده

 اکوسیستم کارآفرینی یک الگوی رشد را برای کارآفرینان فراهم می­کند و با تعیین شاخص­ها و عناصر مرتبط، فرصت­ها و تهدیدها را شناسایی کرده و زمینه را برای رشد فعالیت­های کارآفرینانه فراهم می­کند.. لذا، هدف پژوهش حاضر توسعه الگوی اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت‌های اشتغال کسب‌وکارهای دانش‌بنیان حوزه فناوری مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران است. در این راستا از طریق مصاحبه با 20 نفر از خبرگان دانشگاهی و کارآفرینان مرتبط با حوزه مورد پژوهش، زمینه مورد مطالعه با روش کیفی مورد بررسی قرار گرفته است. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات در بخش کیفی با روش تحلیل تم انجام پذیرفته است. نتایج پژوهش نشان داد الگوی اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت‌های اشتغال در شش مقوله سرمایه انسانی، سرمایه مالی، سرمایه بازار، سرمایه فرهنگی، سرمایه سیاسی و سرمایه حمایتی قابل طرح است که هر کدام از این بخش­ها دارای زیرسیستم‌های متفاوتی بودند. همچنین این نتیجه حاصل شد که توسعه الگوی اکوسیستم کارآفرینی دارای نتایجی از جمله توسعه نوآوری و کارآفرینی و خلق قابلیت اشتغال پایدار می­باشد.

 

واژگان کلیدی: اکوسیستم کارآفرینی، سرمایه انسانی، سرمایه مالی، سرمایه بازار، قابلیت اشتغال، شرکت‌های دانش‌بنیان.

 

مقدمه

با پذیرش اهمیت روزافزون علم و فناوری در توسعه اقتصادی، پیامد منطقی آن یعنی اهمیت چشمگیر ایجاد ظرفیت تولید نوآوری مبتنی بر علم در جامعه خود را نمایان می‌سازد(اکس¹ و همکاران،2018). آشفتگی‌های موجود در محیط کسب‌وکارها منجر به تغییرات غیرقابل‌پیش‌بینی شده که باعث ایجاد فرصت‌های جدید برای کسب ارزش و مزیت‌های رقابتی کسب‌وکارها را دچار مشکل نموده است. در چنین فضایی سازمان‌های موفق به‌ویژه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان به دنبال آن هستند که از کارآفرینی یعنی بهره‌برداری از مزیت‌های رقابتی فعلی و کشف نوآوری‌هایی که مزیت رقابتی آینده را رقم می‌زنند(کانتور²،2016). کسب‌وکارهای مبتنی بر دانش برای توسعه اقتصادی و احیای بسیاری از مناطق حیاتی و مهم‌اند؛ به‌ویژه نواحی‌ای که کاهش صنایع سنتی را تجربه کرده‌اند(سلام زاده³ و همکاران،2022). باوجود اهمیت کسب‌وکارهای دانش‌بنیان، اطلاعات ما در مورد چگونگی توسعه این کسب‌وکارها و حمایت‌های موردنیاز این کسب‌وکارها برای توسعه کم می‌باشد(گورمن و مک کارتی⁴،2006؛ چو⁵ و همکاران،2022). از دیدگاه دولت‌ها، کسب‌وکارهای دانش‌بنیان منابع مهم درآمد و اشتغال و درنهایت نیروی مهم تأثیرگذار بر توسعه اقتصادی شناخته می‌شوند(اتزکوویز⁶،2019).

مفهوم اکوسیستم کسب‌وکار نخستین بار توسط مور (1993) معرفی شد. هدف وی توصیف جوامع اقتصادی و ایجاد ارزش به‌واسطه نگاهی جدید بود. از نظر مور عوامل در اکوسیستم، بنگاه‌ها یا کسب‌وکارها هستند که به‌طور مستقیم در خلق ارزش درگیر بوده و ذی‌نفعان، دولت‌ها و قانون‌گذاران هستند(اسپیگل⁷،2017) ؛ بنابراین، سیستم متشکل از شاخص‌های گوناگونی است که برای ایجاد عملکرد با هم کار می‌کنند(یوان⁸ و همکاران،2022). در تجزیه واژه اکوسیستم کارآفرینانه کلمه کارآفرین فردی است که عهده‌دار برنامه‌ریزی و ریسک‌های مربوط به بنگاه خود است(کریستیان⁹،2009) . همچنین، اکوسیستم به‌عنوان یک مفهوم علمی از مطالعه سیستم‌های محیط‌زیست سرچشمه می‌گیرد(دورست و پوتانن¹⁰،2013). واژه اکوسیستم به معنی نزدیکی با محیط است و در مورد روابط پیچیده میان ارگانیزم‌های زنده و محیط آن و تاثیر فعالیت‌های انسان بر این روابط است(بونچن و کرایوس¹¹،2022) .

کارآفرینان در اکوسیستم باید بتوانند فرصت‌ها را نه تنها در اکوسیستم بلکه در خارج از آن تشخیص داده و از آن بهره‌برداری کنند(نامبیسان و بارون¹²،2013). آمولوو میگیرو (2015) اکوسیستم کارآفرینانه را به‌عنوان تسهیلات، منابع، افراد و فضای کارآفرینانه‌ای تعریف می‌کنند که برای تحقق کارآفرینی ضروری است(آمولو و میگیرو¹³،2015)؛ بنابراین، کسب‌وکارهای مستقل بزرگ نقش عمده‌ای در توسعه اکوسیستم‌های منطقه‌ای، توسعه انباشت استعداد مدیریتی اکوسیستم و فراهم کردن فرصت‌های تجاری برای کسب‌وکارهای محلی دارند(برتلو¹⁴ و همکاران،2022).

آیزنبرگ (2011)، مطرح می‌کند که اکوسیستم‌ها قابل تقلید نیستند و در توسعه کارآفرینی، باید مزیت‌های منطقه و ملی مورد توجه قرار بگیرد و از تقلید اکوسیستم‌های موفق اجتناب شود(آیزنبرگ¹⁵،2011). ازنظر وی، اکوسیستم کارآفرینی چهار ویژگی دارد:1) اکوسیستم شامل 6 بعد است (سیاست، تامین مالی، فرهنگ، حمایت، سرمایه انسانی، بازارها).2) هر اکوسیستم کارآفرینی منحصربه‌فرد می‌باشد.3) تعیین علل ریشه‌ای موفقیت یک اکوسیستم کارآفرینی با توجه به روابط چندبعدی و علت و معلولی غیرممکن است.4) کارآمدی یک اکوسیستم کارآفرینی به تقویت همه ابعاد شش‌گانه بستگی دارد(فورلینگر¹⁶ و همکاران،2015). مدل‌های اکوسیستم کسب‌وکار یا اکوسیستم کارآفرینی به‌طور عمده چارچوب‌هایی هستند که کلیه عوامل فردی و محیطی تأثیرگذار بر کسب‌وکار را مورد کنکاش قرار داده‌اند(استم،2015). استم و اسپیگل (2016)، اظهار می‌کنند که فعالیت‌های اخیر بر روی اکوسیستم کارآفرینانه در مراحل اولیه توسعه بوده است؛ اما بااین‌وجود هنوز تعریف مشترک و گسترده‌ای از اکوسیستم کارآفرینانه در میان محققان وجود ندارد(استم و اسپیگل¹⁷،2016).

به دلیل ضرورت داشتن توسعه فناوری در چرخه اقتصادی و جهت‌دهی تحقیقات در کشور به سمت تبدیل ایده‌ها و نتایج پژوهشی به تولید ثروت، می­بایستی مدیران انواع کسب‌وکارها به‌ویژه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان هر چه بیشتر و بهتر با عوامل موفقیت و توسعه سازمان‌ها آشنا باشند تا بتوانند با آگاهی بیشتر سازمان خود را در راستای رسیدن به اهداف طراحی‌شده مدیریت کنندکه این نیاز به تحقیقات بیشتر در این حوزه می‌باشد(حسینی¹⁸ و همکاران،2022). با توجه به دلایلی از قبیل اهمیت نقش کسب‌وکارهای دانش‌بنیان در رشد و استقلال اقتصاد ایران و سایر اقتصادهای درحال‌توسعه، وجود تلاطم‌ها و آشفتگی‌های محیطی در فضای کسب‌وکار، محدود بودن منابع این کسب‌وکارها برای دستیابی به موفقیت پایدار و همچنین تحقیقات کمی که به موضوع اکوسیستم کارآفرینی به‌عنوان یک راه‌حل‌های معقول و مناسب در حوزه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان انجام شده است، شکاف پژوهشی از نظر بررسی علمی و ارائه راه‌حل‌های مبتنی بر تحقیق در این حوزه نمایان می‌شود که این پژوهش به دنبال پر کردن این شکاف است. از طرفی ساختاردهی الگوی اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت اشتغال و آزمون آن در قالب یک الگوی کلی و مرتبط و انجام آن بر روی کسب‌وکارهای دانش‌بنیان مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران نشان‌دهنده وجود نوآوری مناسب در آن است. بررسی‌های انجام گرفته نشان می‌دهد تا کنون چارچوب بومی کارآمد و مناسبی برای تدوین الگوی جامع اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت­های اشتغال کسب‌وکارهای دانش‌بنیان حوزه فناوری مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران تدوین و ارائه نشده است و با هدف بررسی این موضوع، این پژوهش به دنبال تبیین مفهوم اکوسیستم کارآفرینی بر ایجاد اشتغال کسب‌وکارهای دانش‌بنیان حوزه فناوری مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران می­باشد.

مبانی نظری

با وجود اهمیت کارآفرینی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها، در بسیاری از کشورها به­ویژه کشورهای در حال توسعه، تخصیص منابع و توجه کافی به کارآفرینی، گرفتار دیدگاه­های بخشی به جای دیدگاه سیستماتیک بود(تاج­پور¹⁹ و همکاران،2022). با ناکارآمدی سیاست­های بخشی در توسعه کارآفرینی، نیاز به وجود یک رویکرد اکوسیستمی با روابط در هم تنیده­ای از عناصر آن احساس شد(غلامی و محمدزاده²⁰،2017) . در واقع یکی از مسیرهای مهم و نیازمند توجه و اقدام در مورد بروز و رشد کارآفرینی در کشور، اتخاذ رویکرد اکوسیستمی به معنای در نظر گرفتن سیستم تعاملی بین موجودیت­ها و محیط آن‌هاست(کردحیدری²¹ و همکاران،2019)؛ به عبارت دیگر، کارآفرینان فرصت­ها را در انزوا شناسایی و یا توسعه نمی­دهند بلکه آن‌ها به یک اجتماع پیچیده و یهم پیوسته از تأمین‌کنندگان منابع، مشتریان، نیروهای اجتماعی و فرهنگی و زیرساخت وابسته هستند(رندی و فایارد²²،2019).

اکوسیستم کارآفرینی متشکل از افراد، کارآفرینی و جامعه است و رشد کارآفرینی در محیط پیچیده امروز به حمایت منسجم شماری از بازیگران فعال در جامعه نیاز دارد(ورث²³ و همکاران،2022). استام و اسپیگل (2016)، معتقدنددر اکوسیستم کارآفرینی شرایط سیستمی مانند شبکه¬های کارآفرینان، رهبری، مالی، استعداد، دانش و خدمات حمایتی به عنوان قلب اکوسیستم تلقی می­شوند(استم و اسپیگل،2016).

مرور مبانی نظری اکوسیستم کارآفرینی نشان می­دهد که اکوسیستم کارآفرینی یک الگوی رشد را برای کارآفرینان فراهم می­کند. از این­رو با توجه به شرایط مرتبط با توسعه فعالیت­های کارآفرینانه در ایران مطالعه در حوزه شاخص­های اکوسیستم کارآفرینی می­تواند در شناسایی فرصت­های کارآفرینانه در مناطق مختلف کشور، نقش بسزایی را ایفا کند(داوری و همکاران،2017). اکوسیستم کارآفرینی، خلق­کننده مزایای رقابتی و ایجاد ارزش برای افراد، واحدها و شرکت­ها هستند و از این‌رو نتایج نوآوری منطقه­ای را شکل می­دهند(آودریچ²⁴ و همکاران،2019). اکوسیستم کارآفرینی نه تنها به عنوان کاتالیزوری برای توسعه اقتصاد پایدار است بلکه مزیت اصلی یک اقتصاد برای مواجه و رهایی از سقوط و نزول می‌باشد(داوری و نجم آبادی²⁵،2018).

در چند سال گذشته در ایران نسبت به حرکت به سمت اقتصاد دانش و ترویج نوآوری و رشد پایدار تعهد قابل توجهی ایجاد گردیده و در زمینه توسعه اکوسیستم­های کارآفرینی حمایت­کننده که نوآوری، تحقیق و توسعه و کارآفرینی را تشویق می­کند، تلاش­های زیادی صورت گرفته است(انتظاری،2015). با تکیه بر همین استدلال، اکوسیستم­های کارآفرینی که بر رشد بالای کارآفرینی تمرکز دارند، می­توانند با ساختار نهادی خود به توسعه اقتصادی آن منطقه کمک نمایند. با این حال، با وجود گذشت سالیان زیاد و تحقیقات بیشمار در این زمینه، مفهوم اکوسیستم کارآفرینی هنوز مبهم بوده و تعاریف نظری آن توسعه نیافته است(اوسچرا و همکاران،2019). همچنین، رویکرد اکوسیستم کارآفرینی غالبا برای استارت­آپ­هایی با رشد و مقیاس بالا مطرح می­شود و همواره ادعا می­کند که این نوع نگاه به کارآفرینی منبع مهمی از نوآوری، رشد بهره­وری و اشتغال تلقی می­شود(استم و ون در ون²⁶،2021). اکوسیستم کارآفرینانه راه جدیدي است تا در سیستم­هاي اجتماعی وابسته و پیچیده فزاینده زمینه­سازي جهت ایجاد اشتغال پایدار انجام گیرد(علی و همکاران،2021).

محققان استدلال می­کنند که ویژگی­های یک اکوسیستم موفق باعث می­شود که کارآفرینان شکاف­های بازار را شناسایی کرده و مزیت رقابتی خود را از طریق تبادل ایده­ها و معرفی مکانیسم­های دولتی که نیازمند نوآوری و ترس از شکست هستند، افزایش دهند(جعفری سنگری²⁷ و همکاران،2019). بنابراین، اگر کشورها خواسته باشند که اکوسیستم کارآفرینانه سالمی داشته باشند تلاش­هاي کارآفرینان نوآور می­تواند ترکیب جدیدي از منابع را در جهت افزایش ظرفیت تولیدي کشور به وجود آورد(علی²⁸ و همکاران،2021). به زعم پژوهشگران از جمله مشرام و راوانی²⁹ (2018) در حوزه اکوسیستم کارآفرینی، سرمایه انسانی در این اکوسیستم با شاخص­هایی چون استعداد فنی، استعداد مدیریت، تجربه کسب‌وکار کارآفرینانه، دسترسی به نیروی کار ماهر و برون­سپاری قابل شناسایی است(مشرام،2018). کردحیدری و همکاران (1398) معتقدند موسسات آموزش عالی و دانشگاه­ها با ارائه آموزش­های همه جانبه کارآفرینی و تربیت سرمایه انسانی می­توانند در اکوسیستم کارآفرینی موثر واقع شوند. فرهمندمهر و همکاران (1398) ویژگی­های شخصیتی، ظرفیت­سازی، جامعه یادگیرنده، دوره­های آموزشی، انجمن­ها، منتورینگ، شبکه­سازی، مدارس و دانشگاه­ها را به عنوان شاخص­های سرمایه انسانی در اکوسیستم کارآفرینی شناسایی می-کنند(فرهمندمهر³⁰ و همکاران،2019). انتظاری (2015) نیز مهارت­های فنی و حرفه­ای مناسب و دانش فنی و حرفه­ای نیروی کار، تحصیلات کسب‌وکار، برنامه­های آموزش کارآفرینانه، دسترسی به اطلاعات را به عنوان شاخص­های سرمایه انسانی در اکوسیستم کارآفرینی دانش‌بنیان نام می­برد(انتظاری،2018) ؛ بنابراین پژوهش‌های گوناگوني، در داخل و خارج از کشور، در خصوص اکوسیستم کارآفرینی انجام شده است، اما کمتر به طراحي مدل مفهومي توجه شده است و به جز معدود مطالعاتي که غیرمستقیم موضوع اين پژوهش را پوشش می‌دهند تاکنون مطالعۀ جامعي در خصوص توسعه الگوی اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت‌های اشتغال کسب‌وکارهای دانش‌بنیان حوزه فناوری انجام نگرفته است و به نظر می‌رسد در اين حوزه خلأ مطالعاتي وجود دارد.

روش شناسی پژوهش

 پژوهش حاضر بر مبنای هدف از نوع کاربردی و از نظر نوع داده­های جمع­آوری شده از نوع کیفی می­باشد. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختاریافته به دنبال پاسخ‌گویی به سوالاتی چون: چطور، چرا، چه چیزی، چه جایی، چه کسی و چه وقتی³¹ انجام گردیده است. کدهای استخراج‌شده از مصاحبه 20 به بعد به حالت اشباع رسیده‌اند و انجام مصاحبه‌های بیشتر کد جدیدی به کدهای قبلی اضافه نگردید. جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان دانشگاهی و کارآفرینانی که در حوزه اکوسیستم تخصص داشته­اند. براي انتخاب افراد خبره جهت برگزاري مصاحبه­ها، از نمونه­گیری هدفمند قضاوتي استفاده گردید. به منظور ثبت داده­ها، برخي مصاحبه­ها در مواردي كه مصاحبه­شوندگان اجازه دادند به شكل صوتي ضبط شد و بعضي در حين انجام مصاحبه توسط پژوهشگر یادداشت‌برداری صورت گرفت. پس از انجام هر مصاحبه، داده­هاي گردآوري شده مرتب شده، در قالب فايل ورد ذخیره شد. در این پژوهش، براي تجزیه‌وتحلیل داده­هاي به دست آمده از مصاحبه‌ها، از تکنیک تحلیل تم استفاده شده است. در این پژوهش برای دستیابی به روایی و پایایی، علاوه بر رعایت استراتژی­های ممیزی، از تایید کدگذاری‌ها نیز استفاده شد. کدهای تولید شده در یک فرم در اختیار چهارنفر از مصاحبه‌شوندگان قرار گرفت. در نهایت، با جمع‌بندی ارزیابی مشارکت‌کنندگان، روایی و پایایی نتایج تایید شد. همچنین دو تن از متخصصان آشنا با تحلیل تم بر مراحل مختلف کدگذاری، مفهوم‌سازی، استخراج مقولات و تدوین نظریه نظارت داشتند. داده­های کیفی حاصل از مصاحبه‌ها نیز با روش کدگذاری باز و محوری تجزیه‌وتحلیل شد. در کدگذاری باز هر چیزی کدبندی می‌شود، بنابراین کدهای زیادی بدون توجه به روابط بین آن‌ها پیدا خواهد شد. در مرحله بعد که کدگذاری محوری است، یکپارچه‌سازی کدها از طریق دسته‌بندی آن‌ها انجام شده و سپس به وسیله کدگذاری انتخابی روابط بین کدها تشریح می‌شود.

 

یافته ها

محقق قبل از اینکه کدگذاري داده­ها را شروع کند یک‌بار کل داده­هاي حاصل از مصاحبه­ها را خوانده است. پس از آشنایی با داده­ها مرحله کدگذاری آغاز می­شود که ایجاد کدها بیشتر به نگاه محقق به داده­ها بستگی دارد؛ هرچند مرور و دسته‌بندی کلیه کدها از نکات کلیدی در این مرحله است. به طور خلاصه مصاحبه‌ها با طرح 8 سوال در مورد «الگوی اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت‌های اشتغال کسب‌وکارهای دانش‌بنیان حوزه فناوری» صورت پذیرفتند (مصاحبه باز) و همچنین، دو مرحله کدگذاری محوری و انتخابی به کار گرفته شد. نمونه شواهد گفتاری که کدهای اولیه از آن استخراج گردیده در جدول 1 ذکر شده است. سپس به هرکدام از افراد کد E1 تا E20 اختصاص داده شد.

 

جدول1. شواهد گفتاری حاصل از مصاحبه‌ها جهت کدگذاری اولیه

شواهد گفتاری	کدهای اولیه
یکی از نکات مهمی که شرکت‌های دانش‌بنیان می بایستی به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند ارتباطات و شبکه‌سازی می‌باشد. اگر شبکه‌سازی با هدف تبادل و به اشتراک‌گذاری دانش، ایده‌ها و فناوری باشد موثر خواهد بود.	ارتباطات و شبکه‌سازی
	اشتراک‌گذاری دانش

 

پژوهشگران پس از اینکه کدگذاری را انجام داند اقدام به دسته­بندي کدهاي مختلف در قالب تم­هاي بالقوه و مرتب کردن همه خلاصه داده­هاي کدگذاري شده در قالب تم­هاي مشخص شده نمودند. در واقع پژوهشگران، تحلیل کدهاي خود را شروع کرده و در نظر می­گیرد که چگونه کدهاي مختلف می­توانند براي ایجاد یک تم کلی ترکیب شوند. در این مرحله برخی از کدهاي اولیه تم­هاي اصلی را شکل می­دهند، در حالی که برخی دیگر تم­هاي فرعی را شکل داده و مابقی نیز حذف می­شوند. پس از ایجاد تم­های فرعی آن‌ها مورد بازبینی و تصحیح قرار می­گیرند؛ که در مرحله اول کدها مورد بازبینی قرار می­گیرند و در مرحله دوم اعتبار آن‌ها در نظر گرفته می­شود. در این قسمت، تعدادی از کدها حذف یا جایگزین شده و تعدادی دست نخورده باقی ماندند.

 

جدول 2. تم­های فرعی در داده­های اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت‌های اشتغال

تم اصلی		تم فرعی	کدهای اولیه
سرمایه انسانی		توسعه شبکه‌های ارتباطی کارآفرینانه	دسترسي به شبكه كارآفرینان و صاحبان کسب‌وکار خارج كشور / فراهم آوردن زمینه­های مشارکت برای شبکه­سازی کارآفرینان / توسعه شبکه‌هایی از مخاطبین بازار / شبکه­سازی با هدف تبادل و به اشتراک­گذاری ایده­ها، دانش و فناوری با یکدیگر / مکانیزم­های همکاری و سیستم­های حمایتی گروهی / توسعه ائتلاف­های استراتژیک کارآفرینانه / دسترسی به شبکه کارآفرینان داخل کشور
آموزش و توسعه	آموزش مهارت­های فنی و حرفه­ای مناسب / ایجاد برنامه­های آموزشی کاربردی کارآفرینانه برای كارآفریني و خوداشتغالی / توسعه مهارت­های کارآفرینی در مدارس و دانشگاه / ایفای نقش کلیدی دانشگاه­ها در ایده­پردازی برای سرمایه­گذاری­های جدید / آماده­سازی ظرفیت جامعه برای پذیرش آموزش‌های کارآفرینی / فراهم­سازی دسترس‌پذیری کسب‌وکارها به نیروی کار ماهر / توجه به آموزش‌های مداوم نیروی انسانی / بالا بردن کیفیت نهادهای آموزشی / تعیین مشوق‌ها برای رشد سرمایه­گذاری بنگاه‌ها در تحقیق و توسعه / افزایش سهم آموزش و توسعه از تولید ناخالص داخلی / مشوق­هایی برای افزایش سرمایه­گذاری کسب‌وکارها برای آموزش­های ضمن کار
سرمایه مالی		صندوق­های سرمایه‌گذاری خطر‌پذیر	تامین منابع مالی مکمل با اقدامات نوآورانه / ظهور استارت­آپ­های مالی / توسعه­دهندگان فناوری­های مالی / جبران برخی از کمبودهای دانشی با استفاده از خدمات صندوق­های سرمایه­گذاری / ایجاد صندوق­های مشارکت مالی / تقویت کانال­های تامین مالی برای کسب‌وکارها / امکان تامین مالی شرکت­ها جدید از طریق عرضة سهام / دسترسی به فرشتگان کسب‌وکار
تامین مالی	قراردادهای مالی شفاف در توسعه حمایتی بازار / دسترسی به توافق­نامه­های اعتباری و سرمایه­گذاری مناسب/ ایجاد زیرساخت­های قانونی و حمایتی مالی مناسب / ایجاد مشارکت مالی بین کارآفرینان با برنامه­­ریزی­ها و حمایت­های قانونی دولت / برنامه وام و تسهیلات برای شرکت­های نوپا و کارآفرین / دسترسی به مشاوره­ها و اطلاعات جامع مالی و آگاهی از وام­ها و اعتبارات دولتی / ایجاد صندوق حمایت از کارآفرینان / تامین مالی برای جذب فناوری به­روز
سرمایه حمایتی		حمایت دانشی	امکان انتقال مؤثر فناوری به سمت کسب‌وکارها / امکان انتقال دانش و آگاهی جدید از دانشگاه­ها و مراکز تحقیقاتی دولتی به سمت کسب‌وکارها / ارائه بسته­های جامع دانشی و مهارتی به کسب‌وکارهای نوپا / تسهیل ایجاد و توسعه شرکت­های دانش­بنیان و انتقال فناوری از دانشگاه به شرکت / ارائه آموزش­های همه جانبه کارآفرینی توسط دانشگاه­های نسل سوم / پذیرش ایده­ها و راه­اندازی استارت­آپ / ایجاد شهرک­های صنعتی دانش­بنیان / تربیت سرمایه انسانی خلاق / دسترسی به مشاوره‌های دانشی برای کسب‌وکارها / آموزش مهارت ارائه طرح‌های تجاری / حمایت از صنایع با فناوری پایین
حمایت اجتماعی	برخورداری شرکت­ها و کارآفرینان از شبکه‌های اجتماعی قوی و به‌روز / توسعه سرمایه اجتماعی کارآفرینان / شبکه­سازی حرفه­ای با شرکت­ها بر پایه اعتماد / توسعه مشارکت‌های اجتماعی در برنامه‌های کارآفرینانه / مشروعیت اجتماعی کارآفرینان / وجود مدل­های نقش و وجود مربی­گری در بین جامعه کارآفرینی / در نظر گرفتن کارآفرینی به عنوان ضرورت / توسعه حمایتی اعتماد و انسجام اجتماعی بین کارآفرینان
سرمایه سیاسی		نظام قانونی و دولتی مناسب	سهولت راه­اندازی کسب‌وکار / تشویق­های مالیاتی، قوانین و سیاست­های مشوقی مناسب / وجود راهبرد توسعه کارآفرینی در برنامه­های دولت / میزان رغبت دولت در حل چالش­های احتمالی شرکت­های دانش­بنیان و کارآفرینان /دسترسی مناسب به زیرساخت­های ارتباطی فیزیکی / دسترسی مناسب به زیرساخت­های فناوری اطلاعات و ارتباطات/ سهولت در اخذ مجوزها و پروانه­های کسب‌وکارهای جدید / پشتیبانی مؤثر پارک­های علم و فناوری و رشددهندگان کسب‌وکار از کسب‌وکارهای جدید / کوچک­سازی بدنه دولت / دسترسی به اقتصاد باز و آزاد / فراهم کردن ثبات و امنیت سیاسی بالا / یکپارچگی قوانین و مقررات مربوط به کار / آشنایی کارآفرینان با قوانین و مقررات گمرکی و مقررات صادرات و واردات / آشنایی به قوانین تجارت جهانی / اصلاح فرآیندهای مربوط به حمایت از مالکیت فکری
نهادها و انجمن‌های کارآفرینی	توسعه انجمن‌های دواطلبانه خلاقیت و نوآوری در دانشگاه‌ها / ارائه خدمات فنی و پشتیبانی توسط انجمن­های کارآفرینی و صنفی فعال / تشکیل انجمن­های تجاری در زمینه کارآفرینی / تشکیل انجمن­هایی برای توسعه ارتباط دانشگاه با صنعت / توسعه نهادهای پژوهشی علمی باکیفیت / گسترش فعالیت­های دفاتر کارآفرینی و ارتباط با صنعت در دانشگاه‌ها / گسترش مراکز مشاوره کسب‌وکار و کارآفرینی در حوزه­های مختلف
سرمایه بازار	توسعه بازار	پیگیری توسعه فعالیت­ها و رشد بازارهای شرکت‌های نوپا و کارآفرین / برخورداری كارآفرینان از خدمات حرفه­ای بازاریابی و فروش در سطح ملی و منطقه‌ای / دسترسي و سهولت كانا­ل­های ارتباطی کسب‌وکارها/ برقراری دسترسی به کانال­های توزیع، فروشندگان و شبکه کارآفرینان / ایجاد نظام اطلاعاتی بازار / تدوین قوانین مناسب صادرات و واردات / حمایت از تولیدات داخلی / افزایش دسترسی به بازارهای داخلی و خارجی
	توسعه جایگاه برند	افزایش امکانات درجه­بندی و بسته­بندی محصولات / تصحیح نظام قیمت­گذاری کمک به کارآفرینان برای خلق محصول باکیفیت‌تر / کمک به کارآفرینان برای توسعه محصولات جدیدتر / کمک به کارآفرینان برای خلق برند منحصربه‌فرد / کمک به کارآفرینان برای تجاری‌سازی ایده‌های جدید / کمک به طراحی برند برای جذابیت محصولات یا خدمات / کمک به حفظ کپی‌رایت و مالکیت فکری و صنعتی
سرمایه فرهنگی	توسعه نگرش‌های فردی	انگیزه به افراد برای پیگیری ایده­ها / ترویج فرهنگ خوداشتغالی / ایجاد تصویر مثبت نسبت به کارآفرینی / توجه به خلاقیت و تجربه به عنوان یک هنجار / حمایت فرهنگی از نوآوری و خلاقیت / تشویق ریسک­های کارآفرینانه از سوی فرهنگ جامعه / تاکید فرهنگ جامعه به مسئولیت­پذیری فرد در زندگی شخصی / افزایش فرهنگ تحمل تغییر و شکست / اهمیت و توجه فرهنگ جامعه به خودکفایی
	توسعه فرهنگ کارآفرینانه	ایجاد فرهنگ کارآفرینانه / ارائه داستان­های موفقیت کارآفرینان / ترویج فعالیت‌های کارآفرینانه به افراد دانشگاهی و یا تحصیل‌کرده / فراهم آوردن زمینه برای انتقال تجربیات شکست کسب‌وکار کارآفرینانه / برگزاری مسابقات و جشنواره‌های کارآفرینی / بهبود وضعیت کارآفرینان به واسطه فعالیت‌های کارآفرینانه در سطح کشور / توسعه و ترویج رهبران کارآفرین در سطح جامعه /
نتایج اکوسیستم		نوآوری و توسعه کارآفرینی	افزایش رفتارهای خلاقانه / توسعه نیروی نوآوری / توسعه عملکرد نوآورانه / توسعه عملکرد فردی و شرکتی کارآفرینانه
خلق اشتغال پایدار	توسعه اشتغال / خلق ارزش اقتصادی / تولید ثروت / تامین منافع ذینفعان / افزایش رقابت‌پذیری

 

نتایج حاصل از اجرای مصاحبه‌ها نشان می­دهد که اکوسیستم کارآفرینی با شش تم اصلی هستند.

 

 

شکل 1. الگوی اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت‌های اشتغال در شرکت‌های دانش‌بنیان

 

بحث و نتیجه­گیری 

در پژوهش حاضر با دیدگاهی جزئی­نگر به اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت‌های اشتغال پرداخته شده و تلاش شده است تا دسته­بندی از اکوسیستم کارآفرینی با رویکرد قابلیت‌های اشتغال در شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه شود. نتیجه این پژوهش منجر به شناسایی شش دسته اصلی سرمایه انسانی، سیاسی، حمایتی، مالی، بازار، فرهنگی و نتایج شده است که به تفصیل مورد بحث قرار گرفتند.

در رابطه با زیرسیستم سرمایه انسانی می‌توان گفت که تعریفی از سرمایه انسانی که اکثریت پژوهشگران بر آن اتفاق‌نظر دارند عبارت است از مجموعه دانش، مهارت¬ها و استعدادهای نهادینه شده در افراد که باعث افزایش تولید و رشد اقتصادی کشورها می¬گردد. عموما این دانش و مهارت از دو منبع آموزش و تجربه به دست می­آیند. پژوهش­های پیشین و نتایج برآمده از مصاحبه­های پژوهش حاضر نیز از سرمایه انسانی به عنوان یکی از عناصر ضروری در اکوسیستم کارآفرینی نام می­برند و به اهمیت آن در موفقیت اکوسیستم اذعان می­کنند به طوری که استام و ون­دی­ون (2019) در ارتباط با اهمیت سرمایه انسانی در مدل­های اکوسیستم کارآفرینی بیان می­کنند شاید یکی از مهم­ترین عناصر اکوسیستم کارآفرینی موثر، وجود گروهی متنوع و ماهر از کارکنان باشد. سرمایه انسانی و دانش هر دو به یک اندازه برای ایجاد و بقای اکوسیستم کارآفرینی و رفاه جمعی ضروری هستند. مجاهد³² و همکاران (2019) نیز معتقدند مهارت­های نیروی انسانی با هدف انجام یا تقویت سرمایه­های کارآفرین افزایش می­یابد. این مهارت­ها از طریق فعالیت‌های مختلف آموزشی مانند آموزش در محل کار، آموزش حرفه­ای و آموزش صنعتی رشد می­یابند. علاوه بر این، انتظاری (1397) بیان کردند از آنجایی که هر اقدامی در زمینه کارآفرینی توسط افراد و یا کارآفرینان صورت می­گیرد، بنابراین سرمایه انسانی قابلیت مهمی است که در فرایند کارآفرینی حائز اهمیت است(انتظاری³³،2018). 

در رابطه با زیرسیستم سرمایه مالی می‌توان گفت که تامین منابع مالی لازمه شروع کسب‌وکار می¬باشد و یکی از دلایل اصلی شکست بسیاری از کسب‌وکارهای نوپا عدم تامین منابع لازم جهت تثبیت خود در بازار است. یک کارآفرین زمانی می-تواند ایده­ی خود را تجاری­سازی کند و به تولید انبوه برساند که سرمایه مالی مورد نیاز وی تامین باشد. در واقع اگر این سرمایه تامین نشود ایده­ی کارآفرین در حد ایده باقی می­ماند و عملا هیچ فعالیت کارآفرینانه­ای رخ نداده است. از دیدگاه کانینگام و همکاران (2019) در بحث اهمیت سرمایه مالی، سرمایه­گذاران یک بازیگر مهم اکوسیستم هستند که اقدامات و رفتارهای آن­ها، مدیریت حاکمیت اکوسیستم­ها را تحت تاثیر قرار می­دهد(کانینگهام³⁴ و همکاران،2019). همچنین استام و ون‌دی‌ون (2019) معتقدند تامین مالی در اکوسیستم کارآفرینی برای سرمایه­گذاری در پروژه­های کارآفرینی با عدم قطعیت و افق بلند مدت ضروری هستند(استم و ون دی ون،2021). رندی و فایارد (2019) نیز ضمن بیان اهمیت سرمایه مالی برای کارآفرینان بیان کردند، معمولا کارآفرینان این سرمایه را از منابع خارجی جستجو می­کنند و یک اکوسیستم کارآفرینی پویا جامعه­ای از سرمایه­گذاران را در اختیار دارد که در تمامی مراحل می­توانند بودجه مورد نیاز کارآفرین را تامین کنند(روندی و فایارد،2019).

در رابطه با زیرسیستم سرمایه حمایتی می‌توان گفت که کارآفرینان علاوه بر سرمایه مالی به دنبال کمک­های قانونی، فنی نیز هستند؛ زیرا تجاری­سازی یک ایده تا زمانی که وارد بازار می­شود و به دست مصرف­کننده نهایی می­رسد علاوه بر سرمایه مالی بایستی از کانال­های مختلف قانونی و تکنولوژیکی عبور کند. این حمایت­های می­تواند در حوزه مشاوره برای راه¬اندازی و توسعه کسب‌وکار و یا زیرساخت­های فناورانه برای تجاری­سازی ایده باشد. با توجه به اهمیت زیرسیستم حمایتی در اکوسیستم کارآفرینی تقریبا تمامی پژوهشگران فعال در این حوزه این عنصر را یکی از چند عنصر مهم در اکوسیستم کارآفرینی قلمداد می­کنند که وجودش برای موفقیت اکوسیستم ضروری است. کلومبلی و همکاران (2019) معتقدند اکوسیستم به عنوان مجموعه نهادهایی شناخته می­شود که باعث به وجود آورنده محیط­هایی است که حامی سرمایه­گذاری­های مبتنی بر نوآوری است. در این محیط­ها، سرمایه­گذاران خارجی، شرکت­های مختلف، دانشگاه­ها، سازمان­های تحقیقاتی، امکانات پشتیبانی حضور دارند که باعث توسعه فرهنگ حمایتی کارآفرینی می­شوند(کولومبلی³⁵ و همکاران،2019). درواقع طراحی اکوسیستم­های کارآفرینی با راه‌اندازی مؤسساتی که وظیفه پرورش و حمایت از کارآفرینی را دارند، همراه است. مجاهد و همکاران (2019) نیز معتقدند مکانیزم یکپارچه­ای از چنین حمایت­هایی می­تواند منبع بهتری برای ارتقا کسب‌وکارهای کارآفرینانه باشد، چراکه برخی از کسب‌وکارها بدون چنین حمایت­هایی نمی­توانند توسعه یابند(مجاهد و همکاران،2019). از دیدگاه کرد حیدری و همکاران (1398) نیز حمایتگران با ارائه انواع مشاوره­های حسابداری، مالی و حقوقی، زیرساخت­های مرتبط با انرژی و ارتباطی و دسترسی به نیروی کار متخصص و غیرمتخصص، بر فعالیت­های کارآفرینی در یک اکوسیستم کارآفرینی تاثیرگذارند(کردحیدری و همکاران،2019).

در رابطه با زیرسیستم سرمایه سیاسی می‌توان گفت که سیاست به معنی استفاده عمدی از قدرت دولت برای اثرگذاری بر عملکرد اجتماعی است. در تمامی کشورها به خصوص کشورهایی که دولت نقش اصلی در اقتصاد ایفا می­کند، انجام فعالیت­های کارآفرینی و راه­اندازی کسب‌وکار منوط به فراهم کردن بستر مناسب و تسهیل قوانین و مقررات برای کارآفرینی توسط دولت و سیاست­هایی است که اتخاذ می­کند؛ به عبارت دیگر دولت می­تواند هم از حیث وضع قوانین و مقررات حمایتی و هم از حیث کمک­های مالی و غیرمالی در این زمینه موثر واقع شود. نقش دولت به‌اندازه‌ای مهم است که تقریبا تمامی پژوهشگرانی که به مطالعه اکوسیستم کارآفرینی پرداخته¬اند به اهمیت آن تاکید داشته­اند از جمله استام و ون‌دی‌ون (2019) که معتقدند نهادهای رسمی و دولتی پیش­شرط­های اساسی که برای به ثمر رسیدن فعالیت اقتصادی ضروری است را فراهم می¬کنند. علاوه بر این، نهادها بر روش پرداختن به کارآفرینی و پیامدهای رفاهی آن نیز تاثیرگذار هستند. رندی و فایارد (2019) نیز معتقدند در یک اکوسیستم کارآفرینی تعامل بین نمایندگان، قوانین و ویژگی­های زمینه­ای است که بر عملکرد کارآفرینانه منطقه­ای اثر می­گذارد و ارتباط بین این بازیگران از ویژگی­های کلیدی و مهم آن است. مشرام و راوانی (2018) نیز به مواردی از جمله سهولت راه­اندازی کسب‌وکار، تشویق­های مالیاتی، قوانین و سیاست­های تجاری مناسب، دستیابی به زیرساخت پایه و اصلی اشاره‌کرده‌اند. 

در رابطه با زیرسیستم بازار می‌توان گفت که یک کارآفرین با مطالعه دقیق بازار، نسبت به فرصت­ها و تهدیدهای محیط کسب‌وکار و حوزه­ی فعالیتش آگاهی پیدا می­کند؛ به عبارت دیگر شناسایی روندهای بازار، تغییر در نیازهای مشتریان و حرکات رقبا به کارآفرینان کمک می­کند تا به موقع بتوانند نسبت به این تغییرات و روندها پاسخ دهند و به دنبال آن عملکرد کلی اکوسیستم نیز بهبود پیدا می­کند. در تایید اهمیت توجه به عنصر بازار در ایجاد و توسعه اکوسیستم کارآفرینی، مجاهد و همکاران (2019) بیان کردند یک بازار بزرگ و مشوق کارآفرینی بایستی مشتمل بر مشتریان باشد و تأمین‌کنندگان و توزیع­کنندگان باید به سمت سرمایه­گذاری­های کارآفرینی برای ارتقای خودشان سوق داده شوند. وجود چنین بازارهایی، مشتری مناسب را برای این کسب‌وکارهای جدید و تأمین‌کنندگانی برای خرید مواد یا سایر خدمات فراهم می­کند. مشتریان و تأمین‌کنندگان دو عامل کلیدی متغیر بازار در موفقیت اکوسیستم کارآفرینی محسوب می­شوند. از دیدگاه انتظاری (2015) توسعه بازار در یک اکوسیستم کارآفرینی مرتبط با این است که تا چه حدی نظام­های تجاری تحت تغییر مستمر و احیای رقابت­پذیری شرکت­ها و همچنین جایگزینی تأمین‌کنندگان فعلی می­باشد. کردحیدری و همکاران (1398) نیز بیان کردند حضور مشتریان محلی با نیازهای تخصصی، فرصت­هایی برای کسب‌وکارهای مخاطره­آمیز جدید ایجاد کرده و شرکت­های زایشی را تشویق می­کند. 

در رابطه با زیرسیستم فرهنگی می‌توان گفت که فرهنگ و ارزش­های بنیادین در هر جامعه و سیستمی می­تواند اجزا و عناصر آن سیستم را به یکدیگر پیوند دهد. در ارتباط با اکوسیستم کارآفرینی می­توان گفت وجود فرهنگ کارآفرینی در یک اکوسیستم به عنوان یک عامل مهم و تعیین­کننده شناخته شده است؛ رندی و فایارد (2019) نیز در ارتباط با اهمیت عنصر فرهنگ در یک اکوسیستم¬ کارآفرینی بیان می­کنند اکوسیستم کارآفرینی فرهنگی دارد که کارآفرینی را با رفتار کارآفرینی مشروع، افزایش شأن کارآفرینان و حمایت از ریسک­پذیری، نوآوری و پیگیری فرصت­ها تشویق می­کند. به زعم استام و ون دی ون (2019) فرهنگ کارآفرینی به عنوان یک نهاد غیررسمی نشان¬دهنده میزان ارزش کارآفرینی در جامعه است. این فرهنگ به‌طور غیرمستقیم با گسترش کسب‌وکارهای جدید در یک منطقه سنجیده می¬شود که نشان می­دهد چگونه عرف رایج در یک منطقه خاص منجر به شروع یک کسب‌وکار در آن منطقه می¬شود. اسپیگل (2017) فرهنگ حمایتی در یک اکوسیستم کارآفرینی را حمایت از فعالیت­های ریسک­پذیر و نوآوری، نرمال کردن فعالیت¬های کارآفرینانه می­داند که می­تواند به موفقیت کارآفرینی در یک منطقه خاص کمک کند. 

متاسفانه اغلب اوقات دولت تنها یک یا دو عنصر از اکوسیستم کارآفرینی را مخاطب قرار می­دهد و در نتیجه بسیاری از تلاش¬های دولتی به بیراهه می­رود. شواهد نشان می­دهد علی‌رغم پیشرفت¬هایی که در سال­های اخیر ایجاد شده است، برخی از این عناصر هنوز توسعه ‌نیافته‌اند، ارتباط­های حیاتی خاصی فراموش ‌شده‌اند و بعضی عوامل کلیدی هنوز غایب هستند. عملکرد یک سیستم آشکارا به عملکرد اجزایش وابسته است، بنابراین زمانی که هر شش قلمرو اکوسیستم ارتقا یابند، به طور متقابل همدیگر را تقویت می­کنند. در اثر ویژگی¬هایی همچون همگنی، تعادل و هم¬افزایی است که اکوسیستم می¬تواند کارآفرینان موفقی را ارائه دهد.

 

پیشنهادها

براساس نتایج پژوهش پیشنهادها برای مدیران و سیاست‌گذاران به صورت ذیل می­باشد:

·       با توجه به اهمیت شبکه­سازی در اکوسیستم کارآفرینی، شبکه­ای از کارآفرینان و صاحبان کسب‌وکار داخل و خارج کشور شناسایی شده و از پتانسیل این شبکه در راستای اهداف اکوسیستم کارآفرینی استفاده شود.

·       پارک­های علم و فناوری با اقدامات حمایتی می­توانند دسترسی به مشاوره­های دانشی و تخصصی، مشاوره­های حقوقی و قانونی را برای کسب‌وکارها و شرکت­های دانش‌بنیان تسهیل کنند.

·       دولت و سیاست­گذاران می­تواند با اتخاذ سیاست‌های مالیاتی همگام با رشد شرکت¬هاي دانش‌بنیان به بهبود فعالیت آن‌ها در اکوسیستم کارآفرینی کمک کنند.

 

منابع

 

1.       Ács, Z. J., Szerb, L., Lafuente, E., & Lloyd, A. (2018). The entrepreneurial ecosystem and Global prosperity. In Global entrepreneurship and development index 2018 (pp. 11-19). Springer.

2.       Ali, M. A., Kabil, M., Alayan, R., Magda, R., & Dávid, L. D. (2021). Entrepreneurship Ecosystem Performance in Egypt: An Empirical Study Based on the Global Entrepreneurship Index (GEI). Sustainability, 13(13), 7171.

3.       Amolo, J., & Migiro, S. O. (2015). An entrepreneurial flair development: the role of an ecosystem. Problems and Perspectives in Management(13, Iss. 2 (spec. iss. 1)), 495-505.

4.       Audretsch, D. B., Cunningham, J. A., Kuratko, D. F., Lehmann, E. E., & Menter, M. (2019). Entrepreneurial ecosystems: economic, technological, and societal impacts. The Journal of Technology Transfer, 44(2), 313-325.

5.       Auschra, C., Schmidt, T., & Sydow, J. (2019). Entrepreneurial ecosystems as fields: Integrating meso-level institutional theory. Zeitschrift für Wirtschaftsgeographie, 63(2-4), 64-78.

6.       Bertello, A., Battisti, E., De Bernardi, P., & Bresciani, S. (2022). An integrative framework of knowledge-intensive and sustainable entrepreneurship in entrepreneurial ecosystems. Journal of Business Research, 142, 683-693.

7.       Bouncken, R. B., & Kraus, S. (2022). Entrepreneurial ecosystems in an interconnected world: emergence, governance and digitalization. Review of Managerial Science, 16(1), 1-14.

8.       Cho, D. S., Ryan, P., & Buciuni, G. (2022). Evolutionary entrepreneurial ecosystems: A research pathway. Small Business Economics, 58(4), 1865-1883.

9.       Christian, R. (2009). Concepts of ecosystem, level and scale. Ecology, 1, 34.

10.       Colombelli, A., Paolucci, E., & Ughetto, E. (2019). Hierarchical and relational governance and the life cycle of entrepreneurial ecosystems. Small Business Economics, 52(2), 505-521.

11.       Cunningham, J. A., Menter, M., & Wirsching, K. (2019). Entrepreneurial ecosystem governance: A principal investigator-centered governance framework. Small Business Economics, 52(2), 545-562.

12.       Davari, A., & Najmabadi, A. D. (2018). Entrepreneurial ecosystem and performance in Iran. In Entrepreneurship Ecosystem in the Middle East and North Africa (MENA) (pp. 265-282). Springer.

13.       Davari, A., Sefidbari, L., & Baghersad, V. (2017). The factors of entrepreneurial ecosystem in Iran Based on Isenberg’s Model. Journal of Entrepreneurship Development, 10(1), 101-120. https://doi.org/10.22059/jed.2017.62306 

14.       Durst, S., & Poutanen, P. (2013). Success factors of innovation ecosystems-Initial insights from a literature review. Co-create, 2013, 27.

15.       Entezari, Y. (2015). Building knowledge-based entrepreneurship ecosystems: Case of Iran. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 195, 1206-1215.

16.       Entezari, Y. (2018). Innovative Entrepreneurship Ecosystem: General Patterns and its lessons for Iran. Journal of Entrepreneurship Development, 11(1), 21-40. https://doi.org/10.22059/jed.2018.255394.652556 

17.       Etzkowitz, H. (2019). The second academic revolution: antecedents and consequences of academic entrepreneurship. In Handbook of Universities and Regional Development. Edward Elgar Publishing.

18.       Farahmandmehr, A., Sharififar, F., & Nikbakhsh, R. (2019). Designing and Explaining the framework of Entrepreneurship Ecosystem in Sport. Sport Management and Development, 8(1), 64-83. https://doi.org/10.22124/jsmd.1970.3453 

19.       Fuerlinger, G., Fandl, U., & Funke, T. (2015). The role of the state in the entrepreneurship ecosystem: insights from Germany. Triple Helix, 2(1), 1-26.

20.       gholami, a., & Moohamadzadeh, F. (2017). The Assessment of Utility and the Role of Rural Entrepreneurship Ecosystem in West Azerbaijan Province. Geography and Environmental Sustainability, 7(2), 83-101. https://ges.razi.ac.ir/article_789_3a540925442d7916083f46e86b2a9b78.pdf 

21.       Gorman, G. G., & McCarthy, S. (2006). Business development support and knowledge-based businesses. The Journal of Technology Transfer, 31(1), 131-143.

22.       Hosseini, E., Ardekani, S. S., Sabokro, M., & Salamzadeh, A. (2022). The study of knowledge employee voice among the knowledge-based companies: the case of an emerging economy. Revista de Gestão.

23.       Isenberg, D. (2011). The entrepreneurship ecosystem strategy as a new paradigm for economic policy: Principles for cultivating entrepreneurship. Presentation at the Institute of International and European Affairs, 1(781), 1-13.

24.       Jafari Sangari, I., Alvani, S. M., Mousakhani, M., Davari, A., & Khoonsiavash, M. (2019). Design of a regional entrepreneurship ecosystem model in Iran. Journal of System Management, 5(2), 21-40.

25.       Kantur, D. (2016). Strategic entrepreneurship: mediating the entrepreneurial orientation-performance link. Management decision.

26.       kordheydari, r., Mansouri Moayyed, F., & Khodadad Hoseini, h. (2019). Metasynthesis of Factors Affecting to Develop Startups in New Technology-Based Firms in Entrepreneurial Ecosystem. Journal of Entrepreneurship Development, 12(1), 141-160. https://doi.org/10.22059/jed.2019.279279.652965 

27.       Meshram, S., & Rawani, A. M. . (2018). ENTREPRENEURIAL ECOSYSTEM INSIGHTS: A REVIEW. International Journal of Mechanical Engineering and Technology, 9(3), 348-356.

28.       Mujahid, S., Mubarik, S., & Naghavi, N. (2019). Prioritizing dimensions of entrepreneurial ecosystem: a proposed framework. Journal of Global Entrepreneurship Research, 9(1), 1-21.

29.       Nambisan, S., & Baron, R. A. (2013). Entrepreneurship in innovation ecosystems: Entrepreneurs’ self–regulatory processes and their implications for new venture success. Entrepreneurship theory and practice, 37(5), 1071-1097.

30.       Roundy, P. T., & Fayard, D. (2019). Dynamic capabilities and entrepreneurial ecosystems: The micro-foundations of regional entrepreneurship. The Journal of Entrepreneurship, 28(1), 94-120.

31.       Salamzadeh, A., Tajpour, M., & Hosseini, E. (2022). Measuring the impact of simulation-based teaching on entrepreneurial skills of the MBA/DBA students. In Technology and Entrepreneurship Education (pp. 77-104). Springer.

32.       Spigel, B. (2017). The relational organization of entrepreneurial ecosystems. Entrepreneurship theory and practice, 41(1), 49-72.

33.       Stam, E. (2015). Entrepreneurial ecosystems and regional policy: a sympathetic critique. European planning studies, 23(9), 1759-1769.

34.       Stam, E., & Van de Ven, A. (2021). Entrepreneurial ecosystem elements. Small Business Economics, 56(2), 809-832.

35.       Stam, F., & Spigel, B. (2016). Entrepreneurial ecosystems. USE Discussion paper series, 16(13).

36.       Tajpour, M., Hosseini, E., Mohammadi, M., & Bahman-Zangi, B. (2022). The Effect of Knowledge Management on the Sustainability of Technology-Driven Businesses in Emerging Markets: The Mediating Role of Social Media. Sustainability, 14(14), 8602.

37.       Wurth, B., Stam, E., & Spigel, B. (2022). Toward an entrepreneurial ecosystem research program. Entrepreneurship Theory and Practice, 46(3), 729-778.

38.       Yuan, X., Hao, H., Guan, C., & Pentland, A. (2022). Which factors affect the performance of technology business incubators in China? An entrepreneurial ecosystem perspective. Plos one, 17(1), e0261922.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Development of entrepreneurial ecosystem model with the approach of employability of knowledge-based businesses

 

 

Abstract

The entrepreneurial ecosystem provides a growth model for entrepreneurs and by determining related indicators and elements, it identifies opportunities and threats and provides the basis for the growth of entrepreneurial activities. The aim of the current research is to develop the entrepreneurial ecosystem model with the approach of employability of knowledge-based businesses based in Science and Technology Park of Tehran University. In this regard, through interviews with 20 academic experts and entrepreneurs related to the field of research, the field under study was investigated with a qualitative method. The analysis of information in the qualitative section has been carried out by the method of theme analysis. The results of the research showed that the entrepreneurial ecosystem model can be designed with the approach of employability in six categories of human capital, financial capital, market capital, cultural capital, political capital and support capital, and each of these sectors had different subsystems. It was also concluded that paying attention to the development of the entrepreneurial ecosystem model has results such as the development of innovation and entrepreneurship and the creation of sustainable employability.

 

Keywords: Entrepreneurial Ecosystem, Human Capital, Financial Capital, Market Capital, Employability, Knowledge-Based Companies.

 

 

 

17

---

[1]  . Ács

[2]  . Kantur

[3]  . Salamzadeh

[4]  . Gorman & McCarthy

[5]  . Cho

[6]  . Etzkowitz

[7]  . Spigel

[8]  . Yuan

[9]  . Christian

[10]  . Durst & Poutanen

[11]  . Bouncken & Kraus

[12]  . Nambisan & Baron

[13]  . Amolo & Migiro

[14]  . Bertello

[15]  . Isenberg

[16]  . Fuerlinger

[17]  . Stam & Spigel

[18]  . Hosseini

[19]  . Tajpour

[20]  . Gholami & Moohamadzadeh

[21]  . Kordheydari

[22]  . Roundy & Fayard

[23]  . Wurth

[24]  . Audretsch

[25]  . Davari & Najmabadi

[26]  . Stam & Van de Ven

[27]  . Jafari Sangari

[28]  . Ali

[29]  . Meshram & Rawani

[30]  . Farahmandmehr

[31]  . 5W1H: What, Where, When, Who, Why, How

[32]  . Mujahid

[33]  . Entezari

[34]  . Cunningham

[35]  . Colombelli