بررسی اثر پوسته های زیستی (Biological crusts) بر برخی خصوصیات خاک
محورهای موضوعی : خاکشناسی
جلال امیدی
1
(کارشناسی‌ارشد، گروه علوم باغبانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران)
سمانه عبدالمحمدی
2
(کارشناسی‌ارشد، گروه علوم باغبانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران)
کلید واژه: پوسته, محیط زیست, بیابان, خاک,
چکیده مقاله :
بررسی اثر پوسته های زیستی (Biological crusts) بر برخی خصوصیات خاکچکیدهرشد بیابان در ایران معضلی بزرگ به شمار می‌رود. بخش وسیعی از اراضی کشور را محیط‌های آسیب‌پذیر به خطر بیابانی‌شدن احاطه کرده‌اند، به طوریکه حدود 75 درصد از اکوسیستم‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور، با آثار و پیامدهای بیابانی شدن روبرو هستند. آثاری چون خشک شدن دریاچه‌های داخلی، طوفان‌های ماسه، گرد و غبار و تشدید فرسایش بادی، جلوه بارزی از نرخ رو به رشد بیابانی‌شدن در سال‌های اخیر در کشور است. در اکوسیستم‌های خشک و نیمه‌خشک به دلیل کمبود رطوبت و سایر شرایط نامناسب اقلیمی، پوشش گیاهی اندکی وجود دارد. در نتیجه خاک‌ها بیشتر در معرض تخریب هستند، ولی در برخی از این مناطق با وجود کمبود رطوبت خاک، دمای بالا و سایر شرایط نامناسب اکولوژیک، فواصل بین گیاهان اغلب توسط جامعه‌ای از موجودات گیاهی ذره‌بینی پوشانده شده است و این جوامع به نام پوستههای زیستی خاک شناخته می‌شود. پوسته-های زیستی خاک، مشارکت ذرات معدنی خاک همراه با سیانوباکتری‌ها، جلبک‌ها، قارچ‌ها، گلسنگ‌ها یا بریوفیت‌ها بوده و پوشش رایج در فضاهای باز اطراف گیاهان آوندی در مناطق خشک و نیمه‌خشک هستند. پوستههای زیستی به طور قابل توجه فرآیندهای زیست‌بوم‌های اولیه را تحت تاثیر قرار می‌دهند و به عنوان مهندسین زیست‌بوم در مناطق خشک توصیف شده‌اند.
1 )سهرابی. م و. ج، کاکه.1392. تخریب پوستههای زیستی خاک در مراتع زاگرس و اثرات آن در فرسایش خاک و افزایش ریزگردها در غرب ایران، کنفرانس ملی مخاطرات محیط زیست زاگرس.
2)نجفی، ز. 1396. تأثیر میزان رطوبت خاک بر معدنی شدن و ثابت سرعت تجزیه فسفر آلی بقایای گیاهی. مجله مدیریت خاک و تولید پایدار، 7 (1): 54-39.
3) Anderson, D.C., Harper, K.T. and R.C, Holmgren. 1982. Factors influencing development of cryptogamic crusts in Utah deserts. Journal of Range Management, 35: 180- 185.
4) Belnap J, 2003. Biological soil crusts in deserts: a short review of their role in soil fertility, stabilization, and water relations. Algological Studies, 109:113-126.
5) Belnap, J., Kaltenecker, J.H., Rosentreter, R., Williams, J., Leonard, S. and D, Eldridge. 2001. Biological Soil Crusts: Ecology and Management, 110 P.
6) Belnap, J. and J, Gardner. 1993. Soil microstructure in soils of the Colorado Plateau: the role of the cyanobacterium Microcoleus vaginatus. Western North American Naturalist, 53(1), pp. 40–47.
7) Beymer, R., and J, Klopatek. 1991. Potential contribution of carbon by microphytic crusts in pinyon‐juniper woodlands. Arid Land Research and Management, 5 (3): 187- 198.
8) Bowker, M.A. 2007. Biological Soil Crust Rehabilitation in Theory and Practice: An Underexploited Opportunity. Restoration Ecology, 15: 13- 23.
9) Clauzade, G., and P, Ozenda. 1970. Les Lichens. Masson, Paris. pp: 801.
10) Danin, A., & Ganor, E. 1991. Trapping of airborne dust by mosses in the Negev Desert, Israel. Earth Surface Processes and Landforms, 16 (2): 153- 162.
11) Evans, R.D. and O.L, Lange. 2001. Biological Soil Crusts and Ecosystem Nitrogen and Carbon Dynamics. 150: 263–279.
12) Evans, R. D. and J. R, Ehleringer. 1993 .A break in the nitrogen cycle in aridlands? Evidence from δp15N of soils. Oecologia, 94: 314– 317.
13) Hu, Ch., Liu, Y., Paulsen, B.S., Petersen, D. and D, Klaveness. 2003. Extracellular carbohydrate polymers from five desert soil algae with different cohesion in the stabilization of fine sand grain. Carbohydr Polym, 54: 33– 42.
14) Isichei A.O. 1990. The role of algae and cyanobacteria in arid lands. A review. Arid Land Research and Management, 4:1- 17.
15) Kleiner, E.F. and K.T, Harper. 1977. Soil properties in relation to
cryptogamic ground cover in Canyonlands National Park. Journal of Range Management, 30: 202-205.
16) Lange, O.L. Meyer, A. Zellner, H. and U, Heber. 1994. Photosynthesis and Water Relations of LicMeasurements in the Coastal Fog Zone of the Namib Desert. Functional Ecology, 8 (2): 253- 264.
17) Leys, J.F. and D.J, Eldridge. 1998. Influence of cryptogamic crust disturbance to wind erosion on sand and loam rangeland soils. Earth Surface Processes and Landforms, 23(11): 963–974.
18) Li, X.R., Xiao, H.L., Zhang, J.G. and X.P, Wang. 2004. Long-term ecosystem effects of sand-binding vegetation in the Tengger Desert, northern China. Restoration Ecology, 12: 376–390.
19) Moore, M.M., Covington, W.W. and P.Z, Fulé. 1999. Reference conditions and ecological restoration: a southwestern ponderosa pine perspective. Ecological Applications, 9: 1266– 1277.
20) Morris, I. 1968. Introduction to the Algea. Hutchinson Univ. Library London.
21) Obana, S., Miyamoto, K., Morita, S., Ohmori, M. and K, Inubushi. 2007. Effect of Nostoc sp. on soil characteristics, plant growth and nutrient uptake. J Appl Phycol, 19: 641– 646.
22) Pringsheim, E.G. 1967. Zur physiology der farblosen Diatomee nitzsechia putrida. Archiv. Microbial 55: 60- 67.
23) Singh, R. N. 1950. Reclamation of ‘Usar’ lands in India through bluegreen algae. Nature 165: 325-326.
24) Singh, P. and A, Jain. 2009. A text book of Botany2 (Bryophyta, Pteridophyta and Gymnosperms). Translated by: Jafari, A. and M, Khorasani. 1ed Edition, Jdm press.
25) St Clair, L.L., Johansen, J.R. and B.L, Webb. 1986. Rapid stabilization of fire-disturbed sites using a soil crust
slurry: inoculation studies. Reclamation and Revegetation Research, 4: 261– 269.
26) Tsujimura, Sh., Nakahara, H., Kosaki, T., Ishida, N. and A.R, Iskakov. 1998. Distribution of soil algae in salinized irrigation land in the arid region of Central Asia – II a case study of 25-year old Bakbakty farm in the fl ood plain of the River Ili, Kazakstan. Soil Sci Plant Nutr. 44 (1): 67– 76.
27) Van Rompaey, A. J., Vieillefont, V., Jones, R. J., Montanarella, L., Verstraeten, G., Bazzoffi, P. and J, Poesen. 2003. Validation of soil erosion estimates at European scale. European Soil Bureau, Brussels, 25.
28) Wang, W., Liu, Y., Li, D., Hu, C. and B, Rao. 2009. Feasibility of cyanobacterial inoculation for biological soil crusts formation in desert area. Soil Biology and Biochemistry, 41 (50): 926– 929.
29) Williams, J., Dobrowolski, J., and West, N. 1995. Microphytic crust influence on interrill erosion and infiltration capacity. Transactions of the ASAE, 38 (1): 139- 146.