ارزیابی تودههای گندم نان برای تحمل به تنش خشکی

محورهای موضوعی : پژوهش های به زراعی

یوسف ارشد ¹ (مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران)
مهدی زهراوی ² (مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران)
علی سلطانی ³ (مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/06/10 تاریخ پذیرش : 1398/11/03 تاریخ انتشار : 1398/12/10

کلید واژه: تنوع, بانک ژن, ژرمپلاسم,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی تغییرات صفات زراعی تحت شرایط تنش خشکی و شناسایی ژرمپلاسم متحمل تعداد484نمونه ژنتیکی از کلکسیون گندم نان بانک ژن گیاهی ملی در مرزعه یزد در دو شرایط نرمال و تنشخشکی با کاشت ارقام شاهد متحمل )کویر، روشن و ماهوتی( مورد بررسی قرار گرفتند. تنش خشکی باقطع آبیاری اعمال گردید و و از بین تودههای مورد بررسی، 71نمونه ژنتیکی بقاء یافتند که ارزیابیصفات زراعی برای آنها و برای نمونههای ژنتیکی متناظر آنها در شرایط نرمال، مطابق با دستورالعملبینالمللی انجام شد. بررسی مقادیر آمارههای توصیفی نشان داد که در شرایط نرمال، صفت وزن دانه پنجسنبله و در شرایط تنش خشکی، صفت تعداد پنجه بارور دارای بیشترین ضریب تغییرات بودند. بیشترینمیزان کاهش میانگین صفات در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط نرمال به صفت وزن دانه پنج سنبله) 23/8درصد( و سپس به صفت تعداد پنجه بارور ) 21/1درصد( اختصاص داشت. تقریباً در تمام صفاتمورد ارزیابی، نمونههای ژنتیکی برتر از ارقام شاهد هم در شرایط نرمال و هم در شرایط تنش خشکیشناسایی گردید. صفت وزن دانه پنج سنبله در شرایط تنش خشکی با صفات تعداد گلچه درسنبلچه)* ،(r=0/272تعداد دانه درسنبله )** ،(r=0/742وزن صددانه )** ،(r=0/663طول دوره پر شدن دانه)** (r=0/314و روز تا سنبلهدهی )* (r=-0/238دارای همبستگی معنیدار بود. نمونههای ژنتیکی درشرایط تنش خشکی و شرایط نرمال توسط دندورگرام تجزیه خوشهای به چهار گروه تقسیم شدند و تمایزبین گروهها با استفاده از توابع تشخیصی مورد تأیید قرار گرفت. نمونههای ژنتیکی برتر شناسایی شده دراین تحقیق در برنامههای اصلاحی تحمل گندم به تنش خشکی قابل استفاده میباشند

چکیده انگلیسی:

 In order to study changes of agronomic traits under drought stress and identification oftolerant germplasm, a total of 484 accessions of bread wheat collection of National PlantGene Bank were studied in Yazd field under normal and drought stress conditions byplanting tolerant cultivars (Kavir, Roshan and Mahooti). Drought stress was applied byirrigation stoppage after cultivation. Evaluation of agronomic traits was carried out inaccordance with international descriptor both for 71 drought survived accessions and thesame accessions under normal condition. Analysis of descriptive statistics showed that thegrain weight of five spikes under normal condition and the number of fertile tillers underdrought stress had the highest coefficient of variation. The highest mean reduction in traitsunder drought stress was observed for grain weight of five spikes (23.8%) and then for thenumber of fertile tillers (21.1%). In almost all traits evaluated, some accessions weresuperior to control cultivars in both normal and drought conditions. Grain weight of fivespikes under drought stress was significantly correlated with florets number per spikelet (r= 0.272*), grain number per spike (r = 0.742**), one-hundred-grain weight (r = 0.663**),grain filling period (r = 0.314**) and days to spike emergence (r = -0.238*). Theaccessions were divided into four groups under drought stress and normal conditions usingcluster analysis dendrogram. Distinction among clusters was confirmed by discriminantanalysis. The superior accessions identified in this study can be used in drought tolerancewheat breeding programs