سبک شناسی نسخه خطی انیس الطالبین
محورهای موضوعی : سبک شناسی
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
کلید واژه: نسخۀ خطی, سبک¬شناسی, دورۀ صفوی, انیس¬الطالبین, محمّد بن محمود فارس, سدۀ یازدهم.,
چکیده مقاله :
آثار ادبی هر ملت، آینۀ تمام نمای فرهنگ و تمدن آن ملّت است که بیانگر عواطف انسانی، مسائل روانی و درونی و نشان دهندۀ هنرهای کلامی و در نهایت ایجاد روح التذاذ ادبی است. بر این اساس یکی از شیوههای توجه به هویت و شناسنامۀ وجودی جوامع، جمعآوری و تدوین نسخ خطی و برنامهریزی دقیق برای شناسایی و معرفی این آثار است. با وجود تلاشهای بسیاری که در سدۀ اخیر برای معرفی و تصحیح گنجینۀ غنی ادبیات منظوم و منثور فارسی صورت گرفته است، چه بسا شاعران و نویسندگان توانمندی که هنوز آثارشان در پردۀ خمول و گمنامی باقی مانده است و این آثار نفیس در گوشه و کنار کتابخانههای مختلف در زاویۀ نسیان و فراموشی است. رسالۀ انیسالطالبین محمّد بن محمود فارس، از آثار نفیس دورۀ صفوی است که تاکنون تصحیح و چاپ نگردیده است. لذا نگارندگان بر آن شدند تا در این پژوهش، ضمن معرفی این اثر، به بررسی عناصر و مؤلفههای سبکی آن بپردازند و درجۀ اعتبار و اصالت نثر این نویسنده تبیین گردد. بررسی این اثر نشاندهندۀ آن است که محمّد بن محمود فارس نویسندهای تواناست و به ساخت و بافت کلام اهمیّت زیادی داده است. صورخیال، لغات و مضامین عربی، کنایات، استعارات، مرادفات، تکلّفات و تصنعات که در دیگر آثار و متون این دوره دیده میشود، در این اثر نیز به وضوح مشهود است و با توجه به این که تاکنون پژوهشی که به بررسی مؤلفههای سبکشناختی رسالۀ انیسالطالبین بپردازد، صورت نگرفته است؛ از این رو انجام پژوهش حاضر ضروری است.
The literary works of any nation are a mirror of the whole culture and civilization of that nation, which express human emotions, psychological and internal issues, and represent the verbal arts and ultimately create the spirit of literary satire. Based on this, one of the ways to pay attention to the identity and existence of societies is to collect and compile manuscripts and plan carefully to identify and introduce these works. Despite the many efforts that have been made in the last century to introduce and correct the rich treasure of Persian verse and prose literature, perhaps there are capable poets and writers whose works still remain in the veil of indolence and anonymity, and these exquisite works are in the corner of oblivion in various libraries. The treatise of Anis al-Talibeen by Muhammad bin Mahmoud Fars is one of the exquisite works of the Safavid period, which has not been edited or published so far.
Therefore, the authors decided to investigate its stylistic elements and components in this research, while introducing this work, and explain the validity and originality of this author's prose. Examining this work shows that Muhammad bin Mahmoud Fars is a capable writer and has given great importance to the structure and texture of the word. Arabic images, words and themes, allusions, metaphors, synonyms, metaphors and artifices that can be seen in other works and texts of this period are also clearly evident in this work, and considering that any, research which examines the components of the cognitive style of Anis al-Talebin's treatise has not been done yet, So, it is necessary to conduct the present research.
1. بهار، ملک الشعراء، (1386)، سبک‌شناسي نثر، تهران: اميرکبير
2. خطیبی، حسین،(1375)، فن نثر در ادرب فارسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات زوّار.
3. درایتی، مصطفی، (1390)، فهرستگان نسخه¬های خطی ایران(فنخا)، تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران
. 4. ---------- ، (1389)، فهرستوارة دست‌نوشت‌های ایران، تهران: سازمان چاپ و انتشارات مجلس شورای اسلامی.
5. رستگار فسایی، منصور، (1373)، انواع شعر فارسی، شیراز: انتشارات نوید
. 6. سمیعی گیلانی، احمد، (1376)، واژه‌های فریبکار، نامه فرهنگستان، شماره یازدهم.
7. شفیعی¬کدکنی، محمّدرضا، موسیقی شعر، (1376)، تهران: نشر آگاه.
8. ¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬شمیسا، سیروس ، (1386)، انواع ادبی، تهران: انتشارات میترا.
9. ----------- ، (1389)، سبک¬شناسی نثر، چاپ دهم، تهران: نشر میترا.
10. صفا، ذبیح الله، (1385)، مختصری در تاریخ تحول نظم و نثر فارسی، چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات ققنوس.
11. صلاح بن مبارک بخاری، (1369)، انیس¬الطالبین و عده السالکین، تصحیح خلیل ابراهیم صاری اوغلی، تهران: سازمان انتشارات کیهان.
12. فارس، محمّد بن محمود، نسخۀ خطی رسالۀ انیس¬الطالبین، به شمارۀ 2984، قم: کتابخانۀ مسجد اعظم قم.
13. ------------------------------------------ ، به شمارۀ 221، قم: کتابخانۀ مسجد اعظم قم.