بررسي مفهوم صمیمیت در غزلیات حسین منزوی بر اساس نظریۀ جان استرنبرگ
محورهای موضوعی : گروه ادبيات فارسي
سیدمحمدرضا باشی ازغدی
1
*
,
محمدشریف حسینی
2
,
بتول فخراسلام
3
*
1 - واحد مشهد مقدس، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد مقدس ،دانشگاه آزاد اسلامی ،مشهد مقدس ایران.
3 - استادیار و عضوهیات علمی دانشگاه آزاداسلامی واحدنیشابور
کلید واژه: منزوی, عشق, اخلاق, استرنبرگ, مثلث عشق, صمیمیت,
چکیده مقاله :
عشق را باید پدیده ای انسانی و فراتر از معیارهای تمایزگذار بشری دانست. وجود این عنصر در آدمی، به او هویت بخشیده و لذت های زندگی را برایش افزایش داده است. نگاه به عشق در دو بُعد زمینی و شناختی خلاصه می شود. در حوزۀ روان شناسی، رابرت استرنبرگ در چهارچوب نظریۀ مثلث عشق به ابعاد گوناگونی از مفهوم عشق عمیق پرداخته و آن را دارای سه ضلع صمیمیت، شور و تعهد دانسته است. در شعر فارسی نیز، شاعران بسیاری به این مفهوم اشاره کرده اند. حسین منزوی بارها در غزلیات خود از اهمیت عشق و لزوم صمیمیت در آن سخن گفته است. هدف پژوهش حاضر که با استناد به منابع کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده است، بررسی این کارکردهای اخلاقی صمیمیت در پیوندهای میان عاشق و معشوق است.
یافته های پژوهش نشان می دهد که مفهوم صمیمیت در روابط عاشقانه ای که در غزل های حسین منزوی تبیین شده است به سویه های اخلاقی متنوعی چون: حمایت احساسی و هیجانی از معشوق؛ تجربۀ خوشحالی در کنار معشوق؛ احترام بسیار برای معشوق و ارج نهادن به یکدیگر؛ تکیه کردن بر معشوق هنگام نیازمندی ها، افزایش به روحیۀ ایثارگری و بذل مال برای همدیگر در رابطه اشاره دارد. این بدان معناست که عشق در ساختار فکری منزوی، صرفاً در روابط هیجانی و احساسی بینافردی خلاصه نمی شود و او کارکردهایی اخلاقی برای این پدیدۀ انسانی در نظر گرفته و در اشعار خود بازتاب داده است. بنابراین، نگاه شاعر به پدیدۀ عشق، دارای دو وجه اخلاقی- عاطفی است.
.
Although love is a human phenomenon, it should be considered beyond human distinguishing criteria. For this reason, the view of love can be summed up in two earthly and extraterrestrial dimensions. In the earthly dimension and in the field of psychology, Robert J. Sternberg has discussed various aspects of the concept of love within the framework of the love triangle theory and considered it to have three aspects of intimacy, passion and commitment. In Persian poetry, many poets have mentioned this concept Hossein Monzavi has repeatedly spoken about the importance of love and the necessity of intimacy in his sonnets. The aim of the current research, which was compiled based on library sources and descriptive-analytical method, is to investigate the side of intimacy in the bonds between the lover and the beloved. The research findings show that intimacy concept explaind in love affairs of Hossein Monzavi’s sonnets, points out various lines including emotional support for the beloved; The experience of being happy near your beloved much respect for the beloved and honoring him; Relying on your beloved when in need, increasing the spirit of self-sacrifice and spending money for your beloved and close relationships and mutual understanding with your beloved. This means that love in an isolated intellectual structure is not only limited to interpersonal and emotional relationships, but the side of intimacy and humanity between the lover and the beloved, which originates from the traditions and important commonalities of belief, culture, faith, ideals, opinions, interests and tastes of both parties, which has received much attention in this poems.
1- استرنبرگ، رابرت، (1381)، عشق، داستان است، ترجمۀ فرهاد شاملو، تهران: گلشهر.
2- استرنبرگ، رابرت، (1388)، قصۀ عشق؛ نگرشی تازه به روابط زن و مرد، ترجمۀ علی-اصغر بهرامی، چاپ سوم، تهران: جوانۀ رشد.
3- بهرام پرور، سیامک، (1390)، «نام من عشق است، آیا می شناسیدم؟»، مجموعه مقالات از ترانه و تندر؛ زندگی، نقد و تحلیل اشعار حسین منزوی، به کوشش مهدی فیروزیان حاجی، تهران: سخن، صص 171-160.
4- داوودی ثانی، زهرا و حجت، محمد و طهماسبی، فرهاد، (1402)، «بررسی سطح تفسیر در آموزه های مندرج در دیوان غزل های صائب تبریزی با رویکرد به نظریۀ تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف»، مجلۀ اخلاق در علوم و فناوری، سال 18، شمارۀ1، ص35.
5- ستاری، جلال، (1381)، حالات عشق مجنون، تهران: توس.
6- فولادوند، عزت الله، (1390)، «سیر غزل و حسین منزوی»، مجموعه مقالات از ترانه و تندر؛ زندگی، نقد و تحلیل اشعار حسین منزوی، به کوشش مهدی فیروزیان حاجی، تهران: سخن، ص 204.
7- قدیمی، پیمان، (1390)، «ماه بلند عشق»، مجموعه مقالات از ترانه و تندر؛ زندگی، نقد و تحلیل اشعار حسین منزوی، به کوشش مهدی فیروزیان حاجی، تهران: سخن، ص 398.
8- کاخی، مرتضی، (1390)، «خودساخته ای خودسوخته»، مجموعه مقالات از ترانه و تندر؛ زندگی، نقد و تحلیل اشعار حسین منزوی، به کوشش مهدی فیروزیان حاجی، تهران: سخن، ص 92.
9- کاظمی، روح الله، (1388)، سیب نقره ای ماه؛ نقد غزل های حسین منزوی، تهران: مروارید.
10-کیتینگ، کتلین، (1393)، آغوش درمانی، ترجمۀ امیرحسن مکی، تهران: آریاگهر.
11-مبینی، کیومرث و عسگرخانی، ابومحمد و میرعباسی، سید باقر، (1401)، «نظریۀ اخلاقی سودگرایی و توسعۀ حقوق بشر»، مجلۀ اخلاق در علوم و فناوری، سال 17، شمارۀ 4، ص 17.
12-معین، محمد، (1389)، فرهنگ فارسی معین، ج 2، تهران: اَدِنا، ذیل مفهوم عشق.
13-منزوی، حسین،(1399)، مجموعه اشعار حسین منزوی، انتشارات آفرینش و نگاه، چاپ پنجم، تهران.
14-نامداری، گلشن و منصوری، سیما و پاکدل، مسعود و تدینی، منصوره، (1402)، «التزام به اصول اخلاقی و ارزشی در تصانیف ابتهاج، نواب صفا و بیژن ترقی»، مجلۀ اخلاق در علوم و فناوری، سال 18، شمارۀ1، ص31.
15- Hill, Michael Talmadge, (2009), Intimacy, Passion, Commitment, Physical Affection and Relationship Stage as Related to Romantic Relationship Satisfaction, USA: Graduate College of Oklahoma State University, p.p 71-72.
16-Sternberg, Robert, (1986), »A triangular theory of love«, Psychological Review, Year2, N93, p.p 130-134.
17-17-Trotter, Robert. J, (1985), »The Three Faces of Love«, Psychology Today, N 12, p.p 46-49.