رئالیسم جادویی در قصّه‌های هزار و یک شب «اقلیدی»

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

فاطمه امانی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج ، ایران.)
آذر دانشگر ² (استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.)
ماه نظری ³ (گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/06/27 تاریخ پذیرش : 1401/11/03 تاریخ انتشار : 1402/06/22

کلید واژه: هزار و یک شب, قصّه, رئالیسم جادویی, اقلیدی,

چکیده مقاله :

رئالیسم جادویی به عنوان یک مکتب ادبی از زیر مجموعه‌های مکتب رئالیسم بوده و مؤلّفه‌‌های این نوع ادبی را در درون خود دارد. در رئالیسم جادویی واقعیّت و خیال همراه با عناصری چون اسطوره، باورهای شگفت‌انگیز و امور توجیه‌ناپذیر چنان در کنارهم قرار می‌گیرد که تشخیص و جداسازی آن از یکدیگر دشوار و به گونه‌ای ناممکن است. در این مقاله ابتدا مهم‌ّترین مؤلّفه‌‌های رئالیسم جادویی بیان وسپس با روش توصیفی و تحلیلی در قصّه‌های هزار و یک شب مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که وجود مواردی چون همراهی خیال و واقعیّت، اسطوره و نماد و همچنین سحر و جادو سبب شده است که برخی قصّه‌های هزار و یک شب خصوصیّات این مکتب ادبی را در درون خود داشته باشند.

منابع و مأخذ:

1. بولتمان، رودلف،(1379)، اسطوره،امکان وجودی، ترجمة محمّد ضمیران، تهران: هرمس.


2. پارسی‌نژاد، کامران،(1381)، «مبانی و ساختار رئالیسم جادویی»، مجلّة ادبیّات داستانی، شمارة 66 و 67، صص: 9-5.


3. پورنامداریان، تقی؛ سیدان، مریم، (1388)، «بازتاب رئالیسم جادویی در داستان‌های غلامحسین ساعدی»، مجلّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، سال17، شمارة64.


4. ثروت، منصور، (1385)، آشنایی با مکتب های ادبی، تهران: سخن.


5. جانسون، یان، (1379)، «زمان، مکان، خاطره و زندگی یک قوم در صد سال تنهایی»، ترجمة پیمان هاشمی نسب، فصلنامة گلستانه، شمارة 21، صص: 28-23.


6. دانشگر، آذر، (1397)، «بررسی رئالیسم جادویی در رمان پریباد (اثر محمّدعلی علومی)»، پژوهشنامة نقد ادبی و بلاغت، سال7، شمارة 1، صص: 78-59.


7. سیّد حسینی، رضا، (1385)، مکتب‌های ادبی، 2ج، تهران: نگاه.


8. شمیسا، سیروس، (1390)، مکتب های ادبی، تهران: قطره.


9. شیری، قهرمان، (1387)، مکتب‌های داستان نویسی در ایران، تهران: چشمه.


10. قاسمی‌پور، قدرت و ... (1399)، «زمینه‌های روی‌آوری نویسندگان ایرانی به رئالیسم جادویی»، ادبیّات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دوفصلنامه علم (مقاله علمی، پژوهشی)، سال دهم، شمارة دوم، صص: 294 -273.


11. مقدادی، بهرام، (1378)، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصرحاضر، تهران: فکر روز.


12. ممتحن، مهدی، لک، ایران،(1394)، «بررسی تطبیقی رئالیسم جادویی در دورمان سرزمین گوجه‌های سبز و صد سال تنهایی»، ادبیّات تطبیقی (فرهنگستان زبان و ادب فارسی)، پیاپی شمارة11، صص:162-141.


13. میرصادقی، جمال، (1382)، ادبیّات داستانی، ج4، تهران: بهمن.


14. همایون کاتوزیان، محمّدعلی، (1373)، «سبک مارکزی و رئالیسم سحرآمیز»، ایران فردا، سال دوم، شمارة12.


15. هزار و یک شب (بی نام)، (1397)، تصحیح: ابراهیم اقلیدی، جلد (1، 3، 5)، تهران: مرکز، چاپ پنجم.